Маданият

Бу чам хапарны къарачайлы жазыучу, тилманч, устаз, фольклорист Салпагъарланы Кулинаны «Тюшюнюу» деген китабындан алып, окъуучуларыбыз сюйюп окъурла, жашауну кёп чакъларын кеслерича оюмларла деп басмалайбыз.

Геуюрге кюн республиканы шахарларында, эллеринде белгили къабартылы назмучу Алий Асхадович Шогенцуков туугъанлы 125 жыл болгъанына аталып тюрлю-тюрлю жумушла этгендиле.

Хажомар орта бойлу, жыл саны да эки жыйырмадан атлагъан, чачы энди кюмюш бет ала башлагъан,  къалын мыйыкълары бла  базыгъыракъ адамды. Адамла къатында кесин жюрютгенине къарасанг а, бош элли адам угъай, тюз да патчах сунарса.

Эртте бир тау элде эки къарындаш жашагъандыла. Кичи къарындаш жарлы жашагъанды, тамата къарындаш байлыкъ жыйгъанды, сора аны нёгерлери да кёп болгъандыла. Тамата къарындаш шуёхларын жыйып, аланы чагъыр бла сыйлай, жууукъларын, кичи къарындашын да эсгермегенди

Озгъан орта кюн Нальчикде Байсолтанланы Алимни атын жюрютген  орамда  белгили поэт, прозаик, КъМР-ни культурасыны сыйлы къуллукъчусу Лиуан Губжоковну хурметине, ол жашагъан 25-чи  номерли  юйню къабыргъасында  мермер къанга орнатылгъанды.

Митингге къатышыргъа КъМР-ни парламентини, республиканы министерстволарыны, ведомстволарыны, жамауат организацияланы, КъМР-ни  Жазыучуларыны союзуну келечилери, культураны эмда искусствону белгили къуллукъчулары, поэтле, жазыучула, Лиуан Губжоковну шуёхлары, жууукълары да келгендиле.

Кёп заманланы ичинде нартла тюрлю-тюрлю жаула бла кюреш бардыргъандыла  эм аланы бек кючлю жаулары эмегенле болгъандыла. Ала адамланы тутуп ашагъанлары себепли  арада урушну тохтатыргъа онг болмагъанды. Адам этни биширип, аны шорпасын ичселе, хар ауруугъа да андан иги дарман жокъду, деп санагъандыла. Ансыз аланы бир байрамлары, къууанчлары ётмегенди. Нартла жортууулгъа атланнган заманны марап, эллерине чабып тонагъандыла, сабийлени, тиширыуланы жыйып кетгендиле.

Шауурдатдан къарап Чайнашхыны ол жагъасындан эки жюз атлам ёргерекде Губуз таш кёрюнеди. Ол тёртгюл, къаралдым ташды. Аны иги кесеги жерге кирипди. Ташны ортасында юч челек суу сыйыннган чунгуру барды. Не жаз, не къыш, къургъакъ, жауунлу заманда да таш къууушда суу таркъаймайды. 

Марьямны школ замандан окъуна кёп тенги болгъанды. Тенг къызлары аны бла заман ётдюрюрге бек сюйгендиле. Туугъан кюнлерине чакъырыргъа да ёч эдиле. Ма аллай жыйылыуланы биринде ол Азрет бла танышады. Къонакъ жаш бла ала бир мектепде окъугъанлыкъгъа, ол аны эсине окъуна тюшюралмады. 

Эртте заманлада бир агъач уста жашагъанды. Ол кюн сайын тохтамай асыры кёп ишлегенден, аны къоллары ауруй башлагъандыла. Кюнлени биринде анга элни гудучулары келип, эрикгенден хапарларын айтадыла. Аладан бирлери:

 Бюгюнлюкде халкъыбызны эски адет-тёрелерине энчи эс бёлгенледен бири Улбашланы Мухадинни къызы Саниятды. Ол жашауунда абадан тёлюден эшите келген магъаналы эм сейир затланы тийишдире тургъанды.