Маданият

Адамланы кёбюсю жашауларында не къадар абынсала да, андан дерс алалмайдыла. Дагъыда тёгерегиндегилени терслерге кюрешедиле. Мен сизге керти да жашауда болгъан бир ишни, юйюрню юсюнден хапарларгъа сюеме.

Таира Пухаеваны атасы дюгерлиди, анасы уа таулуду. Ол сабийлигинден бери Нальчикде жашайды, эки тилни да аламат биледи. Ариу къол ызы бла кёплени сейир этдирген къызны бюгюнлюкде уллу салону барды. Кийимле чыгъарады. Аны тутхан ишинде профессионал болгъаны да баямды. Бюгюн а ол бизни ушакъ нёгерибизди.

Миллетибиз не заманда да малчылыкъ бла кюрешгени белгилиди. Ол себепден жюн ишлеге хунерлери да бийик болгъанды таулуланы. Бюгюн аны хайырланып, кёзюнг къарап тоймаз затла этедиле таулу къызла. Жюнден этилген затладан бек уллу къыйын салыннган тюрлюсю кийизледиле.

Эшитген затларындан башы бир кесек агуман болгъан жашны кёз аллына битеу жашауу, зырафына кетген кюнлери келдиле. «Ол сени алдап, Зарифден багъалы саугъала алгъанлай турады. Сен а бир жукъ да кёрмеген жуураннга ушайса… 

Беш жыл…Беш узун жыл…Ма аллай бир озду Мурат Халиматны сёзлерине, сюймеклигине да ийнанмай, эшиклени уруп кетгенли. Болсада бюгюнлюкде юйсюз да, юйюрсюз да къалгъан 35-жыллыкъ жаш, ол кюнню артха къайтарып, къызны айтханын эшитирге битеу мюлкюн да берирге хазырды. Алай...

Театр жашау кюзгюсюдю, халкъны культура эм ниет жетишимин, сезимин, эстетика байлыгъын кёргюзтген шартды. Миллетни адабиятчыларын, жырчыларын, музыкантларын, художниклерин да бир ишни юсюне сюеп, ол бирде жюрекле къууандыргъан, бирде мудахлыкъ келтирген, кёп затны юсюнден оюм этдирген сахна санатны – сезимле тарыхын къурайды.

Бюгюннгю ушакъ нёгерим къарачай-малкъар халкъны фахмулу жырчыларындан бири Катчиланы Робертди. Аны чыгъармачылыгъын сюймеген,  хазна адам табылыр миллетибизде. Бизден сора да, аны орус тилде жырлары башха халкъланы жюреклерине да жол тапхандыла дерге боллукъма. Аны алайлыгъына социал  сетьледе клиплерини бла видеоларыны тюплеринде билдириуле шагъатлыкъ этедиле. Фахмулу жашны Нальчикге терк-терк да чакъырадыла.  Озгъан жылны ахырында уа ол Андрей Малаховну «Жюрекден жырла» деген бериуюне да чакъырылгъан эди.

Таулу таш бла бек эрттеги заманладан байламлыды. Таш анга жастыкъ да болгъанды, ышыкълыкъ да этгенди, душмандан къорууларгъа да жарагъанды, чеклени белгилеп да сюелгенди. Таулула кеслерине керек затланы, ол санда юй кереклени да, этгендиле андан. Ёмюрлени санагъанда, «таш тегене болгъан заманда» деп да андан эсгергендиле. Холамда, Бызынгыда, башха тау ауузлада да, ташдан къалагъандыла юйлерин, тыпырларын да андан этгендиле. Къолайлыракъла уа аны жонуп сюегендиле жашар журтларын.

Бек эрттегили «Алан айтышда» окъуна, жаш былай айтады къызгъа:

Жаш тёлюбюзню кёбюсю бюгюнлюкде ара шахарда жетишимлеге жетеди. Интернетни хайыры бла Москвада, башха уллу шахарлада бардырылгъан концертледе ёню бла кёплени сейирсиндирген, кесин сюйдюрген жырчы, актриса Алла Бойченкону да кёпле таныйдыла.

Эртте, бек эртте къоншу болуп эки патчах жашагъандыла. Ала кёп жылланы бир бирлери бла уруш этгендиле, урушну баш сылтауу не ючюн болгъанын да унутхандыла. Ахырында  арып, хар къазауат да аз болады. Сора эки къыралны да адамлары, башларын жарлылыкъ къысып, ачдан къыйналып башлайдыла. Бир кере аладан бирлери, юйдегиси эм ёзюрю бла оноулашып, къоншу патчахха барып, урушну тохтатыргъа келишим этерге базыннганды.