Аналагъа тёлеуле къалай тергеледиле

Сабийден ауурлулугъу болгъанлай 30 ыйыкъдан сора  тиширыу консультацияда болжаллы халда ишлеялмагъаныны юсюнден къагъыт алыргъа,  сабий сакълагъаны эм тапханы ючюн отпуск берилирча заявление жазаргъа керекди. Андан сора къырал фондну юсю бла анга пособие тёлерге борчлуду. Ол сабий сакълау эм табыу тап бара эсе, 140 календарь кюн ючюн (70 кюн сабий тапхынчыгъа дери эм 70 кюн бала туугъандан сора) берилликди. Сабий табыу къыйын ёте эсе неда «кесарево сечение» этерге тюшген эсе, ахча 156 кюн ючюн тёленирикди (70 кюн сабий тапхынчыгъа дери эм 86 кюн бала туугъандан сора). Эгизле туугъан эселе уа, ана ахчаны 194 кюн ючюн аллыкъды (84 кюн сабийлени тапхынчыгъа дери эм 110 кюн ала туугъанларындан сора).

Пособие тиширыуну иш хакъына тенг болургъа керекди. Алай былайда энчиликле бардыла:

- тиширыу декретге кетгинчи ары дери эки жылны ичинде алгъан иш хакъы тергелликди;

- ол эки жылны ичинде ахча бирге къошулуп, эки жылны ичинде кюнлеге юлешинирикди. Алай бла ананы орта иш хакъыны ёлчеми чыгъарыллыкъды;

- артда ол ахча сабий сакълагъаны эм тапханы ючюн берилген кюнлени санына кереленирикди.

Эм аз ахча сабий тапхынчыгъа дери эки жылны ишлемеген неда къысха заманны ичинде ишлеген тиширыулагъа берилликди. Аны санагъанда эсге иш хакъны эм аз ёлчеми (МРОТ) алынырыкъды. МРОТ-ха кёре пособияла энчи предпринимательство бла кюрешген тиширыулагъа, ала ФСС-да эсепге туруп, декретге дери календарь жыл ючюн тёлеуле этип тургъан эселе  берилликди. Ана ишге 6 айдан аз заманны жюрюген эсе (урунуу келишим бар эсе), пособияны айгъа ёлчеми МРОТ-дан уллу боллукъ тюйюлдю. Сабий сакълагъаны эм тапханы ючюн берилген пособиядан тышында, тиширыу эсепге ауурлугъу болгъанлай 12 ыйыкъ ётгюнчю турса, ахча алыргъа эркинди.

1,5 жылы  толгъунчугъа дери сабийге къарагъаны ючюн ай сайын ахчаны жангыз да ана угъай, бу жумушну толтургъан башха адам (атасы неда жууугъу) алыргъа да боллукъду. Сёз ючюн, ары дери ишлеп тургъан аммасы неда аппасы. Эсде тутаргъа тийишлиди: бу ахча жангызда ишлеп туруп (урунуу келишим бла), сабийге къарагъаны ючюн ишден болжалгъа чыкъгъан инсаннга бериледи. Ай сайын тёленирик пособие сабийге къарагъан адамны иш хакъыны орта эсебини 40 процентине тенг боллукъду. Аны тергегенде да, декретныйледеча, адамны эки жылгъа иш хакъы саналлыкъды.

 Тиширыу экинчи декретге кетерден алгъа, биринчи сабийге къарап башха декретде болгъан эсе, аны пособиясын тергегенде, эсге юйде тургъан заманыны орунуна ары дери ишлеген кезиую алыныргъа боллукъду, алай этиу пособияны ёлчемин кёбейтирик эсе. Бу амалны хайырланыр ючюн, иш бла жалчытхан организациягъа болжалланы  тюрлендириуню юсюнден заявление жазаргъа керекди.