«Жашаууму бек аламат жыллары китап бла шуёхлукъда ётгендиле»

Адамгъа ышаныулукъ этилсе, ол не заманда да ишине жууаплы къарайды. Уяналаны Камашны къызы Танзилягъа Хасанияда 16-чы номерли школну директору Холаланы Хусейни жашы Якуб: «Кел да, пионервожатый бол», - деп чакъыргъанында, къыз арсарсыз барып къалгъанды. Ол заманда анга жаланда онжети жыл бола эди.

- Кертисин айтханда, Атталаны Анатолийни хайырындан тюшгенме школгъа ишлерге, - деп эсгереди Танзиля. - Орта Азиядан Хасаниягъа къайтханыбыздан сора мен къурулушда ишге тохтайма. Шёндюгю «Чайка» санаторийни мекямыны мурдорун сала эдик. Бир жол къурулуш бара тургъан жерге кинооператор Атталаны Анатолий келеди. Ташла ташый тургъанымы кёрюп: «Къара  мынга, бу арыкъ къызчыкъгъа ташла ташытыу неге ушагъан затды?» - деп, бек чамланнган эди. Мени юсюмден школну директоруна да ма ол айтханды.

Артда уа Хусей Якубович: «Ростовда техникумда окъургъа сюемисе?» - деп сорады да, мен ыразы болама. Ишлеген да эте, окъуууму да бардыргъанма. Аны къой, эрге да барама. Окъуууму бошаргъа къызчыкъ да тууады.

Танзиля техникумну къызыл дипломгъа бошагъанды. Библиотекада ишлеп тургъанлай, директорну тилеги бла малкъар тилден бла литературадан дерсле да бардыргъанды. Артда уа школ библиотеканы таматасына да саладыла.

Манга дери, менден сора да 16-чы номерли школну  бошап чыкъгъанланы арасында Танзиля Камашевнаны танымагъан, хурмет этмеген хазна табылсын. Мени уа библиотекада бек таза, тизгинли болуучусу эсимдеди. Къабыргъалада - жазыучуланы суратлары, тапкалада - гюлле. Ала уа - къышда, жайда да чакъгъанлай.

Танзиля башчылыкъ этип башлагъаны бла китапланы санына иги кесек къошулгъанын да устазладан эшитгенме. «Окъуучу излеген китап библиотекада болмаса, эгечлериме, жууукъларыма, танышларыма да соруп, болса, аладан алып да тургъанма. Тюкенледен кесими ахчама  сатып алгъан кезиулерим да кёп болгъандыла. «Хар ким тапханын юйюне келтиреди, сен а ишге элтесе», - деп кёпле масхара этгендиле», - деп эсгереди Танзиля.
Артдан-артха 16-чы номерли школну  библиотекасыны аты иги бла айтыла  баргъанды, аны ишинден юлгю алыргъа шахар школладан да кёпле келиучю эдиле.  

Биз, окъуучула, ол къурагъан «Китапны ыйыгъына», «Китапны туугъан кюнюне»  сюйюп къатышханбыз. Анга жайда китапланы тап халгъа келтирирге да болушханбыз. Жазыучула эм поэтле бла тюбешиуле да терк-терк бардырылгъандыла. «Къулийланы Къайсын а не заманда да бек багъалы къонакъ эди, - деп эсгереди Танзиля Камашевна. - Ол бизни школгъа келирге бек сюйюучю эди. Анга окъуучула, устазла, директор да жарыкъ тюбегендиле. Бир жол а мантыла бла сыйлайбыз да аны, андан сора ол: «Бек иги мантыланы хасаниячыла этедиле», - деген эди.

Ол жангы чыкъгъан китабын школгъа саугъа этмей къоймагъанды. Аны чыгъармачылыгъына атап, биз уллу байрамла къураучу эдик.   

Бизде къонакъда Гуртуланы Берт, Шахмырзаланы Саид, Макытланы Исхакъ, Зумакъулланы Танзиля эм башхала да болгъандыла. Бир кюн а Гыттыуланы Максим келип, школчулагъа кёп хапар айтып, аланы сорууларына жууапла берип, назмуларын окъуп, сабийле аны жашаууну, чыгъармачылыгъыны юсюнден кёп зат билгенлерине ыразы болуп кетген эди. Эки кюнден а ол ёлгенин эшитип бек жарсыгъанбыз».

Школ библиотекада Танзиля Камашевна жыйырма алты жылны ишлегенди. Ол «Урунууну ветераны» деген сыйлы атха тийишли болгъанды, кёп грамотала бла да саугъаланнганды. «Жашаууму бек аламат жыллары китап бла шуёхлукъда ётгендиле. Бюгюнлюкде да окъумай болалмайма.  Сёз ючюн, «Заманны» бир номерин да къоймайма. Бек жаратхан статьяларымы кесип, бир жанына салама. Бир-бир номерлени да асырайма. Бюсюреген затымы юсюнден а тийредегилеге хапар айтама. Газетсиз кюнюм кюн тюйюлдю десем, ийнанмазгъа да болурсуз,алай кертиси уа алайды. Тарых магъаналы, мен таныгъанланы неда тау эллени, алада жашагъан адамларыбызны юсюнден жазылса, артыкъда бек жаратама», - дейди Танзиля.

Бу жигер тиширыу баш иеси Геляланы Ахматны жашы Мажмудин бла бир къыз, эки жаш ёсдюргендиле. Сабийле барысы да юйдегилидиле, бирер жерде урунадыла. «Ала бир бирлерин сюйюп, бир бирге намыс этип жашайдыла. Аллахны ахшылыгъындан, туудукъларым да бийик билим алгъандыла. Аланы араларында  врач, юрист да бардыла, экеулен а эл мюлкню сайлагъандыла. Келинлерим къызларымдан башха тюйюлдюле, бир бирге аз да кёлкъалды болмай, ариу жашайбыз», - дейди Танзиля, жашаугъа ыразылыгъы бет сыфатындан эслене.