Светофорну кюнюдю бюгюн

Жыл сайын бешинчи августда светофорну халкъла аралы кюню белгиленеди. Бу байрамны тамыры 1914 жылдан башланады. Ол кюн АБШ-да Кливленд шахарны орамларындан биринде биринчи светофор ишлеп башлагъанды. Аны жаланда эки чырагъы бар эди: жашил эм къызыл. Кеси да ишлегенде таууш этип билдире болгъанды.

Биринчи светофорну уа британлы киши Джей Найт 19-чу ёмюрде къурагъанды. Аппаратны Лондонда парламентни аллында 1868 жылда орнатхан эдиле. Юч жылдан сора ол чачылып, алайда тургъан полициячыны жаралы этеди. Андан сора светофорну юсюнден кёп къалмай жарым ёмюрге унутадыла. 1910 жылда уа  автоматика халда ишлеген эки тюрсюнлю аппаратха патент бериледи.

Шёндюгю светофорлагъа ушаш юч тюрсюнлю аппаратны 1920 жылда АБШ-да Детройт эм Нью-Йорк шахарлада орнатып башлагъандыла. Талай замандан аланы Америкада эм Европада кенг хайырланып тебирегендиле.

Бизни къыралда уа биринчи светофорну 1930 жылда Ленинградда Невский эм Литейный проспектлени мюйюшюнде орнатхандыла. Ол жыл декабрьде Москвада да Петровка орамны Кузнецкий кёпюрню къатында мюйюшюнде быллай аппарат ишлеп башлайды. Светофор чыкъгъан ючюнчю шахар Дондагъы Ростов болгъанды.

Онбир жыл мындан алгъа Пермь шахарда орамладан биринде бу устройствогъа эсгертме орнатхандыла. Алай ол жалан кеси тюйюлдю: Москвада, Пензада, Новосибирскде да бардыла быллай эсгертмеле.

Светофорланы автомашина жолладан сора темир жоллада, кемеле жюзген суулада, жаяу жюрюгенлеге белгиленнген тийреледе хайырланадыла. Бу байрамны кезиуюнде ГИБДД-ны инспекторлары, билим бериу учрежденияланы келечилери, активистле да жоллагъа чыкъгъанлагъа, бегирекда сабийлеге, тийишли жорукълагъа бек сакъ болургъа кереклисин эсге саладыла.