Чыгъармачылыкъ энчилигине – бийик багъа

Кёп болмай Къазан шахарда «Акъ къанатлы» деген XI Битеуроссей кинофестиваль бардырылгъанды. Анга къыралны битеу регионларындан 295 адам къатышханды, ол санда бизни белгили журналистибиз, кёп тюрлю битеуроссей конкурсланы лауреаты

Байсыланы Марзият да. Фестивальгъа ол орус тилде жарашдырылгъан «Монолог художника. Памяти Людмилы Болатовой» деген документли фильмин жиберген эди. 

Бир ыйыкъ мындан алгъа уа фестивальны эсеплери чыгъарылгъандыла. Анга кёре бизни коллегабыз «Чыгъармачылыкъ энчилиги ючюн» деген энчи саугъагъа тийишли болгъанды. 

Биз Байсыланы Марзият бла ол фильмни жарашдырыу къалай ётгенини эмда бу эришиуге аны ашырыргъа нек кёлленнгенини юсюнден ушакъ бардыргъанбыз.

- Марзият, алгъышлайбыз жетишиминг бла. Кинофестивальгъа бу фильминги не ючюн сайлагъанса?  

- Арт жыллада професссионал даражада сценарийле жазыугъа сейирим уллу болгъаны себепли, былтыр Кинону Москвада школуна кирип, заочно окъуй турама. Преподавательлерибиз а быллай фестивальланы юслеринден бизге терк-терк билдире туруучудула. Нек дегенде алагъа сохталарыны атлары айтылса магъаналыды. Татарстанда бардырылгъан кинофестивальны юсюнден алай бла билгенме.

Фильмими жигити Болатланы Людмиланы уа мен гитчеликден таныгъанма. Болмагъанча фахмулу суратчы эди. Таулу кийизлени искусствону бир тюрлюсюча сакъланыуларында аны къыйыны уллуду.  А. Кузнецованы барыбыз да билген «Къарачайлыланы бла малкъарлыланы халкъ искусстволары» китабын жарашдырыуда Людмиланы да юлюшю барды. Ол кийизлерибиз, накъышларыбыз унутулуп къалмаз ючюн кёп иш этгенди. Кеси да кийиз ийлерге бек сюйгенди. Республикагъа келген туристле аны ишлерин сатып алыргъа къачанда излегендиле.

Мен конкурсха ашыргъан фильм а алгъа бериуча алдырылгъан эди. Болатланы Людмила сау заманда режиссёр Гемуланы Мадина бла эки кесекден къуралгъан бериу этген эдик. Артда уа мен, аланы къысхартып, режиссёр Тёппеланы Асият бла фестивальгъа жиберирча жангыртхан эдик. Нек дегенде быллай эришиулени кеслерини жорукълары бардыла. 

- Сени оюмунга кёре, жюри бу фильмге не себепден эс бёлгенди?

- Студент заманымда Болатланы Людмиланы бла аны баш иеси, фахмулу суратчы Виктор Абаевни фатарларында жашап тургъанма. Аланы ишчи мекямларында да кюн сайын болуучу эдим. Суратчы болуу, халкъ усталыкъланы жангыртыу, ала унутулуп къалмазча этиуге жашауун жоралау бек къыйын ишди. Бизде аллай адамланы сыйларын кётюре билмейдиле, жарсыугъа. Мени жигитими къадары анга шагъатды. Алгъын кёрмючледе малкъар тематика асламында Людмиланы аты бла байламлы болгъанды. Жарсыугъа, жашаууну арт жылларында къарыуу жетип кюрешалмай эди кийизле бла. 

Аны кёп ишлери энчи коллекциялагъа киредиле. 90-чы жыллада андан сора кийизлеге алай уллу магъана берген адамны билмейме. Анна Кузнецованы китабына суратла ишлеуден да Людмила уллу зауукълукъ тапханды. Дагъыда былайда таулу тиширыуланы араларында бийик художестволу билими бла биринчи болгъанын да чертирчады. Аллай фахмулу адамны республикабызда бир тюрлю сыйлы атха тийишли кёрмегенлери мени бек жарсытады. Энчи кёрмючюн окъуна къурамагъандыла. 

Болсада музейде аны кёп чыгъармалары сакъланнгандыла. Аны бир заманда кесине махтау излемегени манга бек сейир кёрюне эди. Жюрини бу фильмге энчи эс бёлгенин да жигитиме жюрегимде уллу сюймеклигим болгъанын сезгенлери бла байламлы этеме. Нек дегенде сен жигитинги сюймей, алай чыгъармангда уа: «Сюеме!» – деп къычыргъанлыкъгъа, санга киши ийнанырыкъ тюйюлдю.  

- Къаллай саугъала бла белгиленнгенди фильм?

- Диплом эм лавр къысым бла. Алыкъа дипломну копиясын интернет бла ашыргъандыла. Саугъаланы кеслерин а бу кюнледе сакълап турама. 

- Башында сен Кинону Москвада школунда окъугъанынгы юсюнден айтханса. Сени бу жетишиминге уа анда къалай къарагъандыла?

- Фестивальны шорт-листине тюшгенимлей окъуна, ала мени 100 мингсомлукъ окъуу сертификат бла саугъалагъандыла. Сау болсунла. Мындан ары да билимими ёсдюрюрге таукелме да, ол манга себеплик этер деп ийнанама. Документли фильм алдырыу манга бек сейирди. 

Суратда: Болатланы Людмила – биринчи тизгинде онг жанында.