Жамауат

Эслегенмисиз, арт кезиуде миллетибизде сабийлени, ол угъай, таматаланы да бууунларында бир къызыл баучукъ тагъылыпды. Аланы артистле, жырчыла, футболчула да жюрютюп, халкъда, жамауатда, бютюнда уа ёсюп келген тёлюде кенг жайгъандыла. Алай къызыл бауну буууннга къысардан алгъа уа бу тёре къайдан келгенди, ол къаллай магъананы тутады, муслийманлагъа ол жараймыды, деп сагъыш этген болурламы адамларыбыз?

Шарла къайдан чыкъгъанларыны юсюнден илмуну адамларыны оюмлары бир кибик тюйюлдюле. Биз аланы хауа неда гелий бла кёпдюрюлген илляулача билебиз. Алай аланы тарыхларыны тамыры тереннге кетеди, Кюнбатыш къыраллагъа.

Хасаниячы жашла кёп жерледе спорт бла атларын айтдырып келедиле. Ала келтирген хорламла бла жаланда ала кеслери, ахлу-жууукъ, аланы юйретген тренерле угъай, саулай малкъар халкъыбыз да ёхтемленеди. Ол жетишимле бу махтаулу спорт школну, элни, миллетибизни да тарыхына жазылып барадыла.

2004 жылны сентябри Шимал Осетияны бир гитче шахарыны, аны къой, саулай Россейни да жашауун тюрлендиргенди. 3 сентябрь бизни къыралгъа энчиди, эсгериуню бла бушуу этиуню кюнюдю, Терроризмге къажау кюрешни бир ниетлилигини кюню.

Онтогъузунчу ёмюрню экинчи жарымында Малкъаргъа бир тюрлю бир жумуш бла келген россейли жолоучула, араларында белгили алимле, тарыхчыла, этнографла, картографла, адабиятчыла, композиторла, биологла да, кёп болгъандыла. Келгенлени барысына да Бахсан ауузунда Орусбийланы Мырзакъулну жашы Исмайыл къонакъбайлыкъ этгенди.

Алгъын таулуланы таула бла, тёгереклеринде табийгъат бла байламлыкълары бек къаты болгъанды. Кырдыкладан чайла ол эртте заманладан келедиле. Туристле да тау элледе аш–суу жерледе кырдык чайны излейдиле: анда тауланы ариу ийислери, табийгъат татыу табадыла. Алай тёрели чай да аш отоуну бийлегени баямды.

Кёпле сютге жаланда сабийлеге тап келишген продуктхача къарайдыла. Тиширыула аны санны-чархны бузады деп ичмейдиле, эр кишиле да анга артыкъ уллу эс бурмайдыла.  Кертисин айтханда уа, была аны къыйматлылыгъын толусунлай ангыламайдыла.

Къабарты-Малкъарда, андан тышында да белгили этнограф эм краевед Шаханланы Тимур халкъыбызны билимли, хатерли, маданиятха къуллукъ этген интеллигент жашларындан бири эди. Аны эсгериу не заманда да жюрегинги жылытады.

Иги адамны алтын бла тенглешдиредиле. Сагъыш этип къарасанг а, алтын неди? Жылтырауукъ темир! Атаккуланы Исмайылны къызы Хафисатны юсюнден «ол алтын адам эди» деп эшитгенме бир къауумладан. Мен а аны алтындан да бийикге саллыкъ эдим. 

«Къая башында суратда не болгъанын сизге билдирирге излей, къолума къалам алгъанма. Къарачай-малкъар халкъны тарыхында эм эртте басмаланнган зат олду деп айтыргъа боллукъду. Муну хайырындан Америка бизникиди дерге базынмасакъ да, континентни биз ачханбыз дерге уа эркинбиз. Анга шагъатлыкъны бу сиз кёрген сурат этеди», - деген эди 2015 жылда суратны редакциягъа келтиргенинде Атталаны Анатолий. Хапарны да аны ол заманда айтханларына кёре хазырлагъанбыз.