Жамауат

Мен таулума деген, кесин чынтты малкъарлыгъа санагъан инсан ёз тилибизде чыкъгъан жангыз газетибизни, журналланы алыргъа керекди, театргъа барыргъа тийишлиди. Алай болмагъанны миллетибизни культурасындан, адет-тёресинден, бюгюннгю жашауундан ангылауу аз боллукъду. Къаллай бир миллет термиле болур быллай газетлери, журналлары болмай!

Кёп болмай Domofond интернет-порталны экспертлери Россейде жашау этерге эм иги жер къайда болгъанын  билир муратда къыралны 150 шахарында жашагъанланы араларында соруула бардыргъандыла. Алай бла рейтингге кёре,  Нальчик ал он жерге чыкъгъанланы санына киргенди.

Адамла  экология болумгъа, жамауат транспортну ишине, къоркъуусузлукъгъа, жолланы халине, тюкенлени бла сатыу-алыу араланы санына эм тазалыкъгъа багъа берирге керек эдиле. Анга кёре, хар ким да ондан кёп болмазча балла салгъанды. Алай бла, эсепле чыгъарылгъанларындан сора, Нальчик алтынчы жерге чыкъгъанды.

Бу кюнледе Нальчикде гуманитар тинтиулени институтунда  «Къарачай-малкъар филология бусагъатдагъы гуманитар илмуну парадигмасында» деген аты бла белгили тюрколог алимни, филология илмуланы доктору,  профессор Ахматланы Хашимни жашы Ибрагимни 80-жыллыгъына аталгъан конференция баргъанды.

Таукенланы Хусей, аны беш къарындашы да Огъары Малкъарда юйлери, юйдегилери бла  да бирге  жашап болгъандыла. Аталарыны юйю алагъа тарлыкъ этип башлагъанда, эки къарындашны – Хусейни бла Хажиомарны – энди къурала башлагъан Огъары Жемталагъа кёчюрюрге оноу этедиле. Ол а 1939 жылда болгъанды. Ол заманда  Хусейни  - тёрт, Хажиомарны  да беш сабийи бар эди. Жангы жерде уа алагъа дагъыда биришер бала къошулду.

  Дунияда кёп адам тамашагъа къалыр затла боладыла. Сёз ючюн, тарых илмуланы тинтгенле билдиргеннге кёре, тюрлю-тюрлю  мардалы, заманлы келишиулю ишле тюбейдиле.

     Бир кюн тау элге бир сабий келген эди садакъа тилей. Аякълары - жалан, юсю - зыккыл. Адамла: «Къайдан келген болур бу жарлы? Кёзлери къысыкъладыла, узбеклими болур? Ай, хариб а, он жылы да толгъунчу факъыра жыйып айланнган, мындан ары къалай жашарыкъды?» - дей эдиле. Узбекча сёлешип да кёрдюле бир-бирле, ангыламагъанды. Жаланда орус тилни билгенди. Бирсле ашатдыла, тойдурдула, экинчилери юсюне кёлек бердиле, ючюнчюлери уа - ахча.

      Огъары Чегемден Газаланы Исхакъ кёп жылланы устаз болуп ишлегенди. Сабийлени окъутхандан сора да, ол назмула, хапарла да жазгъанды, халкъыбызны тарыхын, таурухларын, адетлерин жыйыу бла да кюрешгенди. Аслам шартла тапханды, кёпню билгенди. «Заман» газетни редакциясы бла да байламлыгъы уллу болгъанды. Ол бизге терк-терк жазгъанды. Аны чыгъармалары бла окъуучула сюйюп шагъырейленнгендиле, бек жаратхандыла.

       Къашхатауну жер-жерли администрациясы  Черек районда «Единая Россия» политика партияны «Молодая гвардия» бёлюмю бла бирге  Инвалидлени халкъла аралы кюнюне атап, саусуз сабийлеге  «Чомартлыкъ дунияны  къаллай палахдан да къутхарыр!» деген ат бла  байрам къурагъанды.

Бетин манга айландырып олтургъан тиширыу мудахды. Къарамын букъдура, терезеге бурулады. «Сылтауу неде болур?» – деп сагъыш этеме. Аны тынгысыз сыфаты тынчайтмайды.

Ол къайгъы къачы ызланнган тёгерекге ушайды. Бу таралыуну къалайда башланнганы, къалайда бошаллыгъы да белгисизди. Ол инжилиу, къыйылып алыннган къара оюуча,  саулай да автобусну беклегенди.