Миллет сыйгъа тийишли жырчы

РФ-ни, КъМР-ни да сыйлы артисткасы, КъЧР-ни халкъ артисткасы Таукенланы Галинаны Къабарты-Малкъарны музыка санатында юлюшюн не бла ёнчелерге боллукъду? Ол ненча жаш адамны кеси келген жолгъа салгъанын а  санап чыкъгъан да къыйынды. 

Ол уруш жыллада Къашхатауда уллу юйюрде (алты сабий) туугъанды. Атасы, кеси заманына кёре окъуулу Малкъарбий, республикада белгили адам болгъанды – Элбрус районну прокурору. Малкъар халкъ ата журтундан кёчгенде, аны къызы Галинагъа жыл да толмагъан эди. 

Андан къайтып келгенден сора, Бабугентде окъугъанды. 1963 жылда Галина Нальчикде музыка училищеге киргенди. Бир жыл окъугъандан сора, ол къагъытларын Москвада театр искусствону Луначарский атлы институтуну (ГИТИС) музыка комедия факультетини жырчыланы хазырлагъан бёлюмюне бергенди. Ол ары чырмаусуз ётгени таулу къызны фахмусуну шагъатлыгъыды. Анда ол жыллада Лев Лещенко, Владимир Винокур да окъугъандыла. 

Аты дуниягъа айтылгъан институтну Галина 1969 жылда къызыл диплом бла бошагъанды. Андан арысында ол жашауун Нальчикде ол заманда ачылгъан Музыка театр бла байламлы этгенди. Бюгюн да анда опереттаны артисткасы, солистка-вокалистка болуп ишлеп турады. 

Ол жыл окъуна бу сагъынылгъан театрны сахнасына ол биринчи кере  белгили композитор  Константин Листовну «Севастопольский вальс» опереттасында Любаша Толмачеваны сыфатын къурап чыкъгъанды. Андан арысында да ол операда кёргюзтгенди хунерин: Леонкаваллону «Паяцы» операсында Недданы, «Молодая гвардияда» Любовь Шевцованы, Зумакъулланы Танзиляны чыгъармасына кёре салыннган «Верность» операда Аслижанны партияларын жырлагъанды. 

Алай а, операны не бек жаратса да, опереттала уа, жарыкъ тепсеулю музыкалы комедия (мюзикл) болуп, Таукенланы Галинаны сахна фахмусун бютюнда бек ачхандыла. Ф.Лоудегенни «Моя прекрасная леди» мюзиклында ол Элиза Дулитлди, И.Штраусну «Цыганский барон» опереттасында Адельни, аны «Летучая мышь» опереттасында уа – Саффини, Р.Канчелини «Проделки ханумы» комедиясында – Ханума, Ф.Легарны «Цыганская любовь» опереттасында – Илона, И.Дунаевскийни «Вольный ветер» дегенинде Стелланы, Д.Модуньону «Чёрный драконунда» – Анжеликаны ойнагъанды, кёп башха сыфатла да къурагъанды.

Аны эстрада жанрда жетишимлери да эсде турурчадыла. Халкъ жырланы аныча жырлагъан тапхан къыйынды. «Минги тау», «Гапалау», «Таукъан», «Уллу Хож», «Алийни жыры», «Сюйгениме барлыкъма» эм башха жырланы Галина Малкъарбиевна айтса, тиширыу къурагъанды деп келеди кёлюнге. 

Анга кёре романслары да эсде къаладыла: «Гори, гори, моя звезда», «Ночь светла», «Не пробуждай воспоминаний», «Я ехала домой» эм башхала. 
Эстрада жырланы айтханда уа, актрисаны тизмесинде ала иги кесекдиле: «Кёгюрчюн» (сёзлери, макъамы да Токумаланы Раяныдыла), «Сен да, мен да жашайбыз» (Созайланы Ахмат бла Жеттеланы Мустафир), «Любимая песенка старая» (Макытланы Сафар бла Нихат Османов), «Песня горянки» (Зумакъулланы Танзиля бла Билял Каширгов) эм башхала. 
Аны бла бирге 2004 жылдан бери Галина Малкъарбиевна Шимал Кавказны искусстволарыны къырал институтуну культура эм искусство колледжинде да ишлейди. Жырчы анда жаш адамланы ауазларын тохташдырыу, жыр айтыу жаны бла юйретеди.

Таукенланы Галина Жабаги Казаноко атлы сабийлени эстетика жаны бла юйретиу арада да дерсле береди. Ол юйретген жашла бла къызла бюгюн халкъыбызны, республикабызны да атын жууукъда, узакълада да айтдырадыла. Сёз ючюн, Къабардокъланы Зухура «Молодые голоса России» деген битеуроссей конкурсда Гран-Приге тийишли болгъанды, «Голос Кавказа» эришиуде да хорлагъанды, Габуланы Зухура  жырчыланы Наталия Гасташева атлы шимал-кавказ конкурсунда биринчи болгъанды, Жуболаны Жамбулат «Голос России» атлы халкъла аралы фестиваль-конкурсну лауреатыды. Дагъыда Гуртуланы Лейля, Габоланы Зухра, Жаникаланы Элдар, Алчакъланы Артур, Жеттеланы Заур да аны сохталарыдыла.

 Галина Малкъарбиевна не заманда да жаш адамлагъа жашау, чыгъармачылыкъ жаны бла да ариу акъыл юйретгенин къайсы да ыразылыкъ бла айтады. Къайда да жырчыланы юйретиуню юсюнден сёз барса, аны аты уллу хурмет бла айтылады. Ма алай жетишимли  хайырланады ол билимин, усталыгъын да. Бюгюн аны сохталары къайда да жырлайдыла, биргесине Музыкалы театрда ишлегенле, къыралны белгили окъуу юйлеринде окъугъанла да бардыла. Республикада, андан тышында да белгили «ААА», «Имам», «Инай» ансамбльлени, малкъар жырланы студиясын къурауда да къыйыны уллуду. 

Аны концертлерине жамауат сюйюп жыйылады. Ол жюреги бла айтхан жырла адамны кёлюне терк жетедиле. Кертисин айтханда, ол тюрлю жырларгъа хар ким да бирча базынмайды, алай ол жырчыны фахмусун сёзсюз кёргюзтген шартды. Жырчыны ол халлы айтыууна халкъ жырларыбыз бир да бек келишедиле. Унутмайма уллу залда Таукенланы Галина «Гапалауну» жырлап, халкъны ёрге къобаргъанын. Аны концерти бошалгъандан сора да, кёллери кётюрюлген адамла театрны аллындан кетип къалмай, бир бирлерин тансыкълап сюелгенлери эсимдеди. Баям, аны жырларындан сора адамны жюреги халал болады да, андан. 

Жыр искусствогъа ма аллай уллу къыйын салгъаны ючюн берилгендиле анга сыйлы атла: 1976 жылда – КъМАССР-ни сыйлы артисти, 1982 жылда – РСФСР-ни сыйлы артисти,  2008 жылда – Къарачай-Черкесни халкъ артисти. 

Таукенланы Галина иги анады, ыннады. Ол дюгерли жаш, бек фахмулу театр режиссёр Казбек Дзудтагов бла бир юйюр къурап, юч сабий ёсдюргендиле. Казбек Касполатович, жаннетли болсун, бир кере Къулийланы Борис бла бирге кирип, хапар айта тургъанда, юй бийчесини юсюнден: «Мени Галинагъа тюбегеним уллу насыпды. Мени аныча киши ангыларыкъ тюйюл эди. Чыгъармачылыкъ бла кюрешген адамгъа эркинлик да, аланы ангылау да керекдиле, ала болмасала, илхам ёлюп къалады», – деп сагъыннган эди. 

Таукенланы Галина жамауат жашаугъа тири къатышхан, ариу адамды. Ол «Кавказгъа мамырлыкъ», «Нарт эпос», «Къабарты-Малкъарны адабиятыны эм искусствосуну кюнлери» эм башха фестивальлагъа къатышып, къууанчны бютюн да уллу этеди. 2011 жылда «Единая Россия» партиядан Къабарты-Малкъарны Парламентини депутатына айырылгъанды. Анда культура жаны бла, билими бериу эм илму жаны бла да эки комитетде ишлеп тургъанды. 

Ол къачан да халкъына къуллукъ этген, адамлыкъ шартларын бийикде тутхан миллет сыйгъа, сюймекликге тийишли адамды, аламат жырчыды.