«Жамауатны алгъа элтирик билимли жаш тёлюбюздю»

Узакъ тау элледе тургъан сабийле бирсиледен артха къалмай билим алырларына, ариу къылыкълы болурларына да къайгъырыулукъда, окъутууну жангы амалларын да жашауда бардыра ишлеген школ директорларыбыздан бириди Бедикни  битеулю билим берген мектебини таматасы Чыпчыкъланы Фатимат. Ол ёсюп келген тёлюню орус тилни бла адабиятны жашырынлыкъларына тюшюндюрюп келгенли энди отуз жылдан атлагъанды. Бийик усталыкъ даражасы барды, школгъа уа беш жылдан бери башчылыкъ этеди. Биз аны бла ёсюп келгенлени окъутууну бла юйретиуню юсюнден ушакъ этгенбиз.

-Фатимат Владимировна, жаш тёлюге билим бериу жаны бла онгларыгъыз бюгюнлюкде къалайдыла?

-Школубуз озгъан ёмюрню токъсанынчы жылында ишленнгенди. Быйыл бери 63 сабий жюрюгенди, бир сменде окъугъандыла барысы да. Мектепге дери юйретген бёлюмюбюзге уа 25 жашчыкъ бла къызчыкъ жюрюгендиле.

Онтёрт окъуу кабинетибиз барды.  Бек сюерик эдик аланы хар биринде да интерактив къанга, компьютер, проектор да болсала. Федерал программагъа кёре келир жылда школубузгъа тынгылы ремонт этерге  белгиленнгенди да, бек ышанып турабыз.

Автобусубуз да барды, ол 2017 жылдан бери элни бирси жанындан сабийлени хар эрттенликден да келтиреди бери. Аланы аш-суу бла жалчытыуубуз да игиди. Башланнган класслагъа эки, бешинчи-онбиринчи класслагъа жюрюгенлеге уа бир кере ауузланыр онг барды. Элни жамауаты да ораза айда бу жаны бла болушлукъ этиучюдюле.

Устазларыбыз да жетишедиле, Тырныаууздан, Заюководан келип ишлегенле да бардыла. Бюгюнлюкде энди «Цифралы школ» деген программагъа тюшгенбиз. Спонсорланы болушлукълары бла тёрт кабинетге жангы мебель, ашханабызгъа печь бла холодильник да алыннгандыла.

Жаш устазларыгъыз а бармыдыла?

-Мен бери келгенде,  коллективни бир кесек жангыртыргъа, башхача айтханда уа, жаш адамла асламыракъ болурча этерге кюрешгенме. Бюгюнлюкде устазланы битеулю орталыкъ жыл санларын алып айтханда, ол къыркъ жыл болады.

Аны себепли бардыла жаш устазларыбыз да. Сёз ючюн, Тилланы Фатимат тарыхдан бла обществознаниядан окъутады. Жанатайланы Мадина уа башланнган класслада дерсле береди. Ол «Жылны устазы-2022» Битеуроссей усталыкъ эришиуню район урумунда экинчи жерге чыгъып,  барыбызны да кёллендиргенди. Аны конкурсха къалай хазырланнганын жаратып, артда Устазланы усталыкъларын тохтатмай  ёсдюрген арагъа да чакъыргъан эдиле.

Селяланы Лейляны эки бийик билим барды, башланнган классланы окъутады. Бабаланы Фатима директорну юйретиу жаны бла орунбасарыды, физкультурадан дерсле да береди. Экиси да ышандыргъан, ишлерин тынгылы  билген, тири, жангычылыкълагъа эс бургъан устазладыла.

Хаджиланы Мариям а КъМКъУ-ну къызыл дипломгъа тауусуп, физикадан  окъутады. Ол шёндю кёп болмай «Устаз бла насийхатчы» деген Битеуроссей эришиуге къатышып, Элбрус районда биринчи жерни алгъанды. Энди онбешинчи апрельде аны республикалы урумуна барлыкъды да, анга бек ышанып, жетишим да тежеп турабыз.

Биз жаш тёлю устазлыкъны сайлар жаны бла бек къаты ишлейбиз. Хар бирибиз да кесибизни орунубузгъа адам хазыр этиу жанына къайгъырабыз, усталыкъны магъанасына тюшюндюребиз.

-Арт кезиуде окъуучуларыгъызны санына уа къошуламыды, огъесе уа?

-Бизде классыбыз болмай къалгъан заманла да болуп тургъандыла. Алгъаракълада 45 сабий жюрюгенди. Бери Тырныаууздан, Заюководан келгенле да бардыла. Озгъан  окъуу жылда тёртеулен тауусхандыла мектепни. Быйыл а Курданланы Мариям бошагъанды, ол кеси да юрист болургъа сюеди. Андан тышында да, аслам окъуучубуз колледжледе билим аладыла.

Асламысы уа медицинаны сайлайдыла. Сёз ючюн, Тохаланы Лейля бла Зульфия КъМКъУ-ну тауусуп, Санкт-Петербургда ишлейдиле. Ногъайлыланы Мурат Нальчикде, Мустафа уа Тырныауузда стоматология жаны бла адамланы саулукъларына къарайдыла.

Элибизде Ахматланы Элдарны уллу юйюрюнден къызчыкълары Асият Ставропольда больницада реаниматологду. Амалия да бу шахарны медицина университетинде окъуй турады. Къууанч а юристлени хазырлагъан бёлюмде билим алады.

Бу школну бошагъан белгили адамларыбыз да асламдыла. Сёз ючюн, тарых илмуланы доктору Кучукланы Магомет Муссаевич университетибизде ишлейди. Хапаланы Аминат Исмайыловна белгили врачды, Тохаланы Хыйса уа «Каббалкгипс» заводну таматасыды. Сотталаны Элдар да аскер врачды.

-Арт кезиуде элледе бла гитче шахарлада орналгъан школлада «Точка роста» арала ачыла,  окъутуу, аны игилендириу жаны бла ахшы онгла чыгъадыла. Сизде уа бармыды быллай арагъыз?

-Ол бизде быйыл  ачыллыкъды деп белгиленнгенди да, ышанып сакълап турабыз. Аны хайыры бла химия, биология,  экология кабинетледе жангы лабораторияла, сабийлени уа энчи ноутбукла бла ишлерге онглары боллукъдула.

Арада ишлерге уа химиядан бла биологиядан устаз Къартлыкъланы  Светлана Ибрагимовна бла  физикадан окъутхан Хаджиланы Мариям Тахировна юйрене турадыла.

-Кесигиз орус литературадан дерсле да бересиз. Сабийле бюгюнлюкде китап окъуугъа эс бурурча къаллай ишни бардырасыз?

-Ала китапны сюерча, биринчиден, жазыучуланы туугъан кюнлерине дегенча кёрмючле къурайбыз, дерследе, андан тышында да бардыргъан ишибизде да аланы юслеринден хапар айтып, сейирлерин къозгъайбыз. Сёз ючюн, мени практикамда Къулийланы Къайсынны, Чингиз Айтматовну чыгъармаларына бегирек эс буруп, аланы окъургъа сюйген сабийле да бардыла.

Сора ала школда, элде библиотекаларыбызгъа да жюрюйдюле. Аланы китап фондлары да игиди деп айталлыкъма. Сабийлеге «Китап мени  шуёхумду» деген темагъа кёлден жазма да жаздыртыучума.

Сора башха-башха эришиулеге да къатышабыз. Сёз ючюн, жазыучу эм поэт Хасан Тхазепловну юбилейине аталгъан конкурсда Гызыланы Жаннета бла Къулийланы Милена аны назмуларын окъуп, экиси да «Адабият окъуула» бёлюмюнде биринчи жерлени алгъандыла.

«Адабият кёчюрмеле» деген кесегине уа Чыпчыкъланы Ачемез къатышханды. Ол а жазыучубуз Чыпчыкъланы Борисни «Возвращайся свободным» деген чыгъармасын малкъар тилге кёчюрюп, алчылыкъгъа тийишли болгъанды.

-Школну айныуун а неде кёресиз?

-Элибиз гитчеди да, ата-анала бла байламлыгъыбыз къатыды. Аны тийишли даражада болгъаны, ала бизни ишибизни магъанасын ангылагъанлары кёллендиреди. Бир тюрлю тематикалы ингир неда байрам къурарыкъ болсакъ да, анга кеслери да къатышыргъа сюйюучюдюле. Сабийлеге къаллай костюм керекди десек да, аны да хазырлайдыла.

Устаз усталыкъны сайлагъан жаш тёлюбюз аз болгъанын айтханбыз. Биз сабийлени ол ызда юйретирге излейбиз. Ёмюрледен ахыргъа былайда ишлеп туралмазлыгъыбыз баямды, бизни ызыбыздан келгенле болургъа керекдиле. Аны себепли биз окъутууну-юйретиуню игилендириу жанына, жангы амалланы, онгланы къыйматлы хайырланыугъа эс бурабыз. Жаш тёлюбюз окъуулу болса, не жаны бла да айныгъанлай барлыкъбыз. Жамауатны алгъа элтирик да аны билимлилигиди.