Ахча излегенле кёп, ариу тишле сала билгенле - аз

Арт жыллада республикада энчи иели стоматология клиникала терк-терк ачыладыла. Къырал медицинагъа ал бермезге кюрешгенликге, аладан артыкъ иги ишлемейдиле. Сёзсюз, иги врачла бардыла. Алай, хар усталыкъдача, кеслерини жерлеринде болмагъанла да тюбейдиле. Аланы билимсизликлери, хуржунубузну женгил этгенден сора да, саулугъубузгъа заран тюшюредиле.  Стоматология бла болум бютюнда къыйынды.

Бизни республикада иш хакъла алай уллу тюйюлдюле, адамла жылдан-жылгъа жыйып, тишле салдырыргъа кюрешедиле. Ара шахарлада жашагъан жерлешлерибиз да, Нальчикде учузуракъды деп, бери келедиле. Бюгюн бу тема бла байламлы  биз бир къауум адамны  оюмларын басмалайбыз.

                                  Борчха этилген иш

- Тиширыуну жыл саны келсе, саулай чархыча, тишлери да тозурайдыла, мен да, алай болуп, ышарыргъа, кюлюрге уялып тургъанма. Алай,бир жол врачха барыргъа кёллендим. Кесим да бек къоркъа эдим, ахчам да жокъ эди. Иш хакъым сегиз мингди. Манга кредит окъуна бермедиле. Жашым башха шахарда хакъ тёлеп, фатарда турады, алай айлыгъы уа уллуду. Мени онгуму ангылап, кредит алып береди. Клиниканы сайлагъанымда, къызымы газыу тишин алдыргъан жерни эсгердим. Бир врач да, болаллыкъ тюйюлбюз деп, къолгъа алыргъа унамай тургъанлай, жангыз бир энчи иели клиника этейик деп, сабийни къыйнамай, ачытмай, тишни тап кетерген эдиле. Мен да ары барыргъа кеси кесиме кёл этдим.

Протезле ишлегинчи, тишлерими бакъдыла. Сау тишими да, нек эсе да, алдыла, кеслери биле болурла, не зат этгенлерин деп, сормадым, тюйюшмедим. Багъыугъа тёлегенимден сора, жаланда алыннган - салыннган протезге жыйырма бла тёрт  минг сом бердим.  Докторла  асыры ариу сёлешгенден, не айтырса, бал жакъгъанлай эте эдиле. Энди муратыма жетдим, ышараллыкъма, жашыракъ да кёрюнюрме деп, жюрегим къууана эди.

Алай, юйге келгенимлей, асыры ачытхандан, амалым къуруду. Протезлени хар тешгенимден, тиш этлерим  къанай  эдиле, аш да ашаялмай тохтадым.  Врачны уа: «Заман керекди, бираз тёзюгюз, юйренириксиз», - дегенден башха болушлугъу болмады. Доктор жаш адам эди, сынамы болмагъан, анга къалай ышаннган болур эдим?!

Ыйыкъ ётдю. Экинчи къайтып бардым клиникагъа. Врач, къашларын тюйюп, ачыуланып, мени кабинетинден къыстап къойду. Бек ачыу тийди, этер амалым а жокъ. Кёп да бармай, протезим сынды. Хар айдан эки мингни кредитиме тёлейме – тишлерим а жокъ. Ёлмей, сау къутулгъаныма шукур деп турама.

                           Белгили устадан да хайыр жокъ

- Мени бакъгъан аты айтылгъан, белгили тиш докторду. Кеси да къырал поликлиниканы таматасы болуп тургъанды. Аны танымагъан инсан болмаз. Эки танышым да аны ишине бек ыразы болгъанларын эсге алып, анга баргъан эдим.

Керамика тишле салдырдым. Алай ишим Москвада болгъаны себепли, ары кетдим. Жолда протезим цементинден айырылып, тюшюп кетди.Сёлешдим, ол а Москвада къайсы болса да бир клиникагъа барып, тап этдир, деди.

Эки айдан Нальчикге къайтыргъа тюшдю: жалгъан тишлерим жерлеринде турмай эдиле. Врачыма барып, суратха алдырдым - салгъан штифлери сынып тура эдиле. «Тишлеринг да, тиш этлеринг да къарыусуздула, имплантла салайыкъ», - деди. Мен унамадым, тиш этлерим аман эселе, имплантланы да туталлыкъ тюйюлдюле, дедим. Алыннган-салыннган протезле этерге оноулашдыкъ. Биринчиден, салгъан штифлени саулай да кетерди. Тиш этлерим кёп заманны ичинде аурутуп, артда иги болдула. Жети тишимден экисин къоюп, протезни салды. Салгъанда бек ариу кёрюндю, алай биягъы келишмеди.

Ненча кере тешип, тюзетгенини саны жокъду. Биринчи керамикагъа жетмиш минг сом, экинчи тешилген протезлеге уа жыйырма минг сом къоратдым. Экиси да жарамадыла, коронкамы тюбюнде тишим да чирий турады.  Мен бу стоматологга  эки жылны  керексизге жюрюгенме. Болмагъандан сора, башха врачха бардым, ол жангы протезле этди. Жууукъларым, танышларым кюледиле – иги врачдан санга хайыр тюшмеди, деп. Алай мени уа кюллюгюм келмейди.

Дагъыстанлыла керти усталадыла

- Мени бла ишлеген тиширыу кёп стоматологга жюрюгенди. Алай бек артда баргъан устасы аланы этгенлерине ыразы болмай, кеси жап-жангыдан этгенди аны тишлерин. Жюз бла жетмиш минг  сом къоратхан эсе да, устаны ишинден а бек къууаныпды. Мен да анга сукълана, аны врачына тебиредим.

Кертиси бла да, сейир этерча эди – кюлдюре, этген ишини хапарын да айта, стресс болмазча, булжута эди.  Ол кёп заманнга созулгъан ишди: нерваларын кетериу, тишлени жонуу, эски протезни тешип, жангыны ишлеу. Ай бла жарымны ичинде стоматология кабинетде озду жашауум. Доктор, чай, татлы ашла бла да сыйлай, ариу сёзю бла да саусузну алдай билген адамды. Не сейир,жангы тишлеге, ёз тишлеримчадыла, бир кюнню да юйренирге тюшмегенди.

Жууукъларым, тенглерим тишлерим бла алгъышлагъандыла. Кертиси бла да, бир жангы жашау башланнганча болгъанды. Не десенг да,  дагъыстанлы тиш усталаны атлары эрттеден бери бошдан иги бла айтылмайды.

Усталыкъгъа юйрениуде билим алгъандан тышында,  кёзюнг, къолунг, мыйынг да бирча ишлерге тийишлиди.  Фахму керекди бу ишде!  Бу врачха тюбегениме бек ыразыма. Тишле салдыргъанда къыйналгъанымы ышарыуум, къууанчым унутдургъандыла.