Ичген затларыбызны бла саулугъубузну байламлыкълары

Кюн сайын ичген чайыбыз, башха затларыбыз саулугъубузну къалай тюрлендиредиле? Аны юсюнден Нальчикни экинчи номерли поликлиникасыны терапевти  Ахматланы Светлана бла ушакъ этгенбиз.

- Неден да бек  таулула чайны сюедиле, бютюнда Азиядан къайтхандан сора ол хант къангада тамырланнганды. Аны не игилиги барды? 

- Чайны хайыры: эрттенликде эртте турургъа болушады,  арыгъанынгы  кетереди,  къан тамырланы кючлендиреди. Дайым  чай  ичиучю  адамла  иги  эслери  бла  айырмалыдыла. 

Анда эсни  кючлендирген затла бардыла. Артыкъда жашил чай игиди. Анда С витамин кёпдю, къара чайда болгъанындан эсе. Ол суусапны иги кетереди, аны бла бирге адамны  чархында    сууну  кёплюгюн-азлыгъын  кереклиси  чакълы  бирде  тутады. Бир-бир специалистле жашил чай терини къартайтмайды дейдиле.

Осаллыгъы: чай, кофеча, нерваланы эм жюрекни къозгъайды. Жукъусуз эсегиз,  нерваларыгъыз,  жюрегигиз  ауруй эселе, кюннге аны  тёрт-беш чашкадан кёп ичмегиз.

- Кисельни, чайныча, битеу халкъ ичмейди, алай аны сюйгенле да бардыла.

- Юйде этилген керти кисель  саулукъгъа игиди. Ол ашны эритирге  болушады,  къарынны  эм  чегилени  шытылы тышларын къоруулайды, бизни  гастритден эм язвадан къутхарады. Андан  сора  да,  жемишледен  бла  наныкъладан этилген кисель чархыбызны витаминле бла иги жалчытады.

Алай тюкенде сатылгъан хазыр кисельлени хайырлы затлары кёпдюле деп айталлыкъ тюйюлбюз.  Алагъа асламысында соя къудоруну, жемишле бла наныкъланы орунларына  уа  бир-бирде  татымлы  затла эм бояула къошадыла.

- Бизни эллерибизде хар адамны да кесини терек бахчасы барды. Акъгъан алмаладан, кертмеледен компотла этерге болады. Алай компот къайнагъанда, анда битеу витаминле да ёлюпмю къаладыла огъесе бир хайырлы зат сакъланамыды?

- Сакъланады! Компотну иги  кесек  клетчаткалары  эм  пектинлери  бардыла.  Бу  затла  адамны  къанында  заранлы  холестеринни  азайтадыла  эм  ашны  эритирге  болушадыла. Болсада, тюз айтасыз,   биширген  заманда  жемишле эм наныкъла витаминлерини отуз процентин тас этедиле.

- Кюзню ахыр кюнлери оза тургъанлыкъгъа, тюкенледе кесибизде ёсген жемишле сатыладыла. Алада да болур бизни къышха хазырларыкъ витминле?

- Хау, ол белгили шартды, жемишле  витаминле  эм  микроэлементле  бла  байдыла.   Сёз ючюн, апельсинни суунда С витамин кёпдю, ол а  терини ультра-фиолет таякъладан къоруулайды. Сора быхыны эм тюклю шапталны  суулары да бек игидиле, экисинде да терини клеткаларына жарагъан эм терини  къургъакълыкъдан къоруулагъан бетакаротин кёпдю.

Адамла жемишледен суу сыгъып кюреширге сюймейдиле, хазыр жемиш сууланы сатып аладыла., алай аланы  асламысында  бал  туз  кёп  болуучуду.  Алайды да, стакан апельсин сууда тёрт рафинад  кесекчик, токъсан  килокалорий  барды. Андан  сора  да,  битеу  жемиш  суула  тишлени  душманларыдыла: бал  туз  эм  жемиш  кислотала,  тишлени  тозуратадыла.  Алайды да, жемиш суу ичгенден сора аузугъузну суу бла чайкъасагъыз,  хата боллукъ тюйюлдю.