«Медицина билимни тохтаусуз ёсдюрюрюн излейди, бу жорукъну»

Кёз аурууланы бакъгъан врач Эфендиланы Лейля Нальчикде Къабарты-Малкъар къырал университетни медицина факультетин тауусханды, интернатураны  Ставрополь шахарда жетишимли бошагъанды, ординатураны уа Санкт-Петербургда Киров атлы Аскер-медицина академияны Офтальмологиядан бёлюмюнде ётгенди.

Врач болургъа Лейля гитче заманындан сюйгенди дерге жарамаз, тепсеулеге, фортепиянода ойнаргъа юйреннгенди. Медицина бла кёлю бла кюреширге излегенин 15-16 жылында ангылагъанды, адамлагъа болушургъа, жюреги къыйналгъанлагъа игилик келтирирге тартханды: «Халкъда айтылгъаныча, керексиз усталыкъла жокъдула. Музыканы юсюнден айтханда, аланы иги жанлары – адамны эстетика жаны бла кёлюн кётюредиле, маданиятын байыкъландырадыла. Устазла, юристле, инженерле – ала хар бири да жамауатха кесича хайыр келтиредиле. Алай врачланы энчи борчлары барды. Хар инсанны да эм уллу байлыгъы – аны саулугъуду. Алай аны кёпле тергемейдиле, сакъламайдыла. Анга уллу кёллюлюк этиу а бютюнда бизни халкъыбызны энчи шартыды десек, жангылмазбыз. Бу затланы эсге ала, докторла адамлагъа саулукъну саугъалайдыла дерге боллукъду. Мени сайлаууму сылтауу да олду», – дейди ол.

Врач кёз ауруула кёбюсюнде жыл сан неда чып тюшгени бла байламлыдыла. Генетика бла келген аурууланы адам кеси тыяллыкъ тюйюлдю. Алай башхаларын заманында багъып, тамырлары бла кетерирге онг барды. Ол себепден арсарлы болгъан, врачха барыуну болжалгъа салмазгъа, ол айтханны барын да этерге эринмезге керекди. Ол кесине уллу къууанчха адамлагъа кёз жарыкъларын къайтаралса, аны санайды. Анга багъылыргъа абаданла, жашла, аскерчиле, пенсиячыла келедиле. Доктор аланы хар бири бла да тил табалады, шуёх болалады. Пациент бла аранг иги болмаса, дарманынг анга хазна болушур, деп ойлайды.

Больницаладан чыкъгъанланы кесеги врачланы «сууукълукъларына» тарыгъадыла, анга сен къалай къарайса деген сорууубузгъа, ол былай жууаплайды: «Бизни илму башчыбыз пациентлеригизни къыйынлыкъларын жюрегигизге асыры жууукъ алмагъыз, аллай врач бек алгъа кеси тауусулады деп юйретгенди. Шуёхлукъну, уллу кёллюлюкню да кеслерини чеклери барды. Хар зат да адам жашауунда не излегенине кёреди. Ол медицинагъа ахча этер ючюн келген эсе да, аны билими бийик эсе, ол саусузлагъа болушаллыкъды. Алай аллайла бохчалары къалын пациентлени излерикдиле. Медицинада кеслерини жашауларыны магъанасын кёргенле уа – айырмайдыла, бу байды да, анга багъарыкъма, бу а къолайсызды, анда зат тюшерик тюйюлдю деп. Ала кимге да заманларын, билимлерин да аямайдыла. Аллай врачла азыракъ эселе да, бардыла, алагъа ыспас этерчады».

Ставропольда окъугъан кезиуню магъанасы манга бек уллу эди, деп эсгереди офтальмолог. Бу усталыкъда биринчи атламларын анда этгенди. Кёзге этилген операцияны биринчи кере Нальчикде кёрген эсе да, ассистировать а анда этгенди. Биринчи пациентин къалай бакъгъаны бюгюн да эсиндеди. Ол заманда Москвадан, Краснодардан, тыш къыраллы алимлени къатышыулары бла бардырылгъан конференциягъа да къатышханын жылыу бла эсгереди. Бюгюнлюкде республикада саулукъ сакълау системаны бийик даражагъа кётюрюуге аслам магъана бериледи, алай эсе да, алыкъа чурумла уа бардыла. «Кертиси бла да, бу жаны бла къаты кюрешедиле, жангы оборудование аладыла, алай анда ишлей билген специалистле жетишмейдиле. Бу проблеманы теренинден тинтирге керекди. Бек алгъа преподавательле кеслери тохтамай билимлерин ёсдюрюп, жангы затлагъа юйренип турургъа борчлудула. Медицина адамдан ол билимин тохтаусуз ёсдюрюрюн излейди, ол хар кюнден алгъа барады. Аны бла тенг болалмагъаннга анда жер жокъду», - дейди Лейля.