Къан басымны эсде болмазлыкь беш сылтауу

1. Не зат ашайсыз?

Хау, хау, сейирсинмегиз! Адамны къан басымы ашны оздуруп ашагъаныгъызгъа кёре да болады. Бизге врач-кардиолог Тамара Огнева айтханнга кёре, тузлу ашарыкъны кёп ашасагъыз, къаныгъызны басымы бютюнда кётюрюледи. Хант туз, белгилисича, адамны чархындан сууну кетиуюне чырмау болады, алай бла уа иничке къан тамырлагъа ишлерин толтуруу къыйыныракъ болады.

Былайда эсгертирге керекбиз: тузланнган чабакъ (селёдка) бла хобуста, къурамларында кёзге кёрюнмеген хант тузлары болгъан къакъланнган бишлакъ къыймала, сулугуни эм пармезан бишлакъла, къызыл икра эм башха продуктла ашасагъыз да кётюрюллюкдю къан басымыгъыз. Кофе эм энергетикле, кючлю чагъырла, вермутла, сыра да кётюредиле къанны басымын. Мысты татыулары болгъан суусап затла - морсла, лимон салыннган чай, градуслары аз болгъан къургъакъ чагъырдан бир бокалы уа къанны басымын азайтхан этедиле.

2. Кеф этдириучю ичгиледен сора

Алкоголь адамны чархында эриген заманда мыйыда къан тамырчыкъла иничкеле болуп къысыладыла, гипертонияны белгилери алай бла чыгъадыла - башыгъыз ауур болгъанча, ичи тепген этгенча кёрюнеди, жюрегигизни ургъаны сезиледи, шаугют этлеригиз къарыусузла боладыла. Кардиологланы тиллеринде «пятничные гипертоники» деген сёз тутуш чыкъгъанды. Аланы санларына, тёреде болгъаныча, ыйыкъны ахырында - байрым кюнде - офиследе иш селейгенин белгилерге сюйген жаш адамла киредиле. Ала тюрлю-тюрлю клублагъа эм солуу жерлеге ба- радыла. Алада музыкадан, бир-бирледе уа коктейльледен арыгъан башны тынчайтыргъа уа спазмалитикле (спазгон, спазмалгон, баралгин, но-шпа) болушадыла, баш аурууланы да кетередиле ала.

3. Сылтауу - аркъа сюекде

Желкегиз ауруп эм къан басы­мыгъыз бийик болуп, кардиологга болушлукъ излеп барсагъыз, ол сизге аркъа сюекни боюнну тийресинде кесегине рентгеннге барып къаратыгъыз десе, сиз сейирсин­мегиз. Остеохондроз аурууну неда аркъагъызгъа тюшген къыяуну багъыу тынгылы тамамланылмаса, гипертония ауруу чыкъмай хазна къалмайды, бютюнда бег а жаш адамлада, дейди ортопед Сергей Горячев. Аны сылтауу уа мындады - аркъа жиклеге чып тюшген эсе, асыры сакъ болуп тургъаныгъыз себепли сыртыгъызда эм бою-нугъузда шаугют этлеригизге ар-тыкъ кюч жетеди. Аны хатасындан боюнугъузда къан тамырчыкъларыгъыз къысыладыла, башыгъызда мыйыгъызгъа къан тий- ишлиси тенгли бир бармайды.

Бу затны да шарт билирге керек­биз: ингирге къанны басымы бийик бола эсе, ишчи жеригиз тап жарашдырылмагъаны бла да къаты байламлы боллукъду. Кёзлеригизге кюч артыгъы бла тюшсе да кётюрю­леди къанны басымы.

4. Бюйреклеригиз ауруй эселе…

Бюйрекле эм аланы баш кесеклери аурусала, къанны басымы бийик болмай хазна турмайды. Дарманла бла бакъгъанда да, энишге тюшмеген къан басым бар эсе, ол адамны бюйрек ауруу (пиелонефрит) багъылмай озгъан болур неда сийдик жюрюген жерледе ташла къуралгъан болурла деген оюм чыгъады. Сиз жаш адам эсегиз, ангина ауруудан терк-терк къыйнала эсегиз, сийдигигизни анализи тап тюйюл эсе, гло- мерулонефрит аурууугъуз болгъанын бла болмагъанын билир ючюн, анализле берирге керексиз, - дейди врач-нефролог Наталья Беспалова. Эр кишилени къан басымларыны кётюрюлюую аланы хронический простатит ауруулары къозгъалгъаны ючюн да кётюрюллюкдю.

Къанны анализи этилгенде, къанда калий аз болгъаны ачыкъланса эм шаугют этле къарыусузла болсала, надпочечниклени тынгылы тинтирге керекди: адамны чархын­да артериялы къан басым ючюн жууаплы альдостерон гормонну надпочечникле чыгъарадыла.

5. Бир-бир дарманланы хаталары

Къан тамырчыкъланы къысып иничкертирге себеплик этип бурун сууну тыйыучу бир-бир дарманла­ны дайым (бир айдан артыкъ заманны ичинде) хайырланыу къан басымны кётюргени ачыкъланнганды. Алайды да, ол тюрлю дарманлагьа юйренчек болуп къалыу адамны саулугъуна хата да тюшюреди.

Сабийден жюклю болмаз ючюн хайырланылыучу дарман­ла, аланы гинеколог буюрмагъан эсе уа бютюнда, къан басым­ны бузадыла, аны 5 процентге кётюредиле.

Бизни халкъыбыз бек сюйген элеутерококк, лимонник, жень­шень дегенча стимуляторла (адамгъа кюч берген затла) да, адам аланы белгиленнген марда-дан (20-30 тамычыдан) кёп ичсе кётюрюледи къан басым. Кесигизни сынап кёрюгюз 

Къан басымны ВОЗ (Саулукъ сакълауну битеудуния организациясы) тохташдыргъан мардалары: алаша мардалы тапха саналгъан къан басым ртутьну столбуну 115-110/70 миллиметри;

керекли марда - ртуть столбну 120/ 80 миллиметри;

марданы  чеги - ртуть столбну 130-139/85 миллиметри;

артериялы гипертония - ртуть столбну 140/90 миллиметри эм андан да ёргеси.