Фахмусу, адамлыгъы бла да сый тапхан Мариям

Радиону, телевиденияны звукорежиссёрларыны, операторларыны ишлери, бир жанындан,  тынч  кёрюннгенликге, къыйынды, жууаплыды. Баям, аны ючюн болур, радиода, эм магъаналы бериулени жарашдырып эфирге берирге  не заманда да Тебердиланы Мариямгъа ышаннгандыла.

«Нартла» деген аудиопроектни биринчи кесеги дуния жарыгъын кёргенде, композитор Джабраил Хаупа презентацияда журналистлени: «Нарт эпос Кавказда жашагъан битеу халкъланыкъы болгъанына къалай къарайса?»- деген сорууларына жууап бере, былай деген эди: «Шахматладача, къабартылы эм малкъарлы  гамбит мында ойналмагъанды.  Звукооператор Тебердиланы Мариям бизни бек уллу болушлукъчубузду. Ол башхала эшиталмагъанны эшитген эсе, не этериксе! Созайланы Илияс а аламат актёрду, сейирлик дикциясы барды, андан къайры кетериксе! Биз бу интернационал къауумдан юлгю  алыргъа керекбиз».

Баям, аны ол сёзлери Мариям ишини чынтты устасы болгъанын шарт ачыкълайдыла. Ол къабартыча сёлеше билмейди, алай материалланы къайсы тилде да эфирге берирча тап, тынгылы жарашдырып жибереди.  Таулу тиширыу кёлю бла тамамлайды тутхан ишин.

-Нарт эпосну жаздыра туруп,-дейди журналист Марианна Теуважукова,-Мариям, спецэффектлени хайырланып, ауазла тюрленирча  эталгъанды. Аудиожазыугъа тынгылагъанла ол къаллай къыйын, уллу ишни тамамлагъанын билмейдиле. Алагъа сёзле, макъам, башха тауушла да бирча ариу эшитилирге керекдиле. Ол затны жалчытыуда Мариямны къыйыны уллуду.

Геляхланы Маликни къызы Тебердиланы Мариям телевидениягъа школну бошагъандан  сора секретарь болуп келген эди. Алай ол борчну эки-юч айдан кёп тамамламагъанды. Режиссёрну ассистенти болуп кёчеди. Аны  жууаплылыгъын кёрюп алгъандыла ары.

Къызны ол итиниуюн телевиденияны таматалары эслемей  къоймагъандыла. Аны ол замандагъы башчысы Макытланы Сафар, баш режиссер  Варужан Панасян  эм башхала анга болушхандыла, эс тапдырыргъа кюрешгендиле. Артдан артха уа Мариям кеси режиссёрча «Тейри къылыч», орус тилде жаш тёлюге  эм сабийлеге  аталгъан, искусствода эм маданиятда ишлеген белгили адамланы юслеринден бериуле къураргъа къатышханды. Анга кёпле бла ишлерге  тюшгенди. Жаш режиссёрну  Залийханланы Жанакъайыт, Гюлюйланы Мажит, Гочияланы Сагит ишни кёп жашырынлыкъларына юйретгендиле.

Бир жол а телевидениягъа аты дуниягъа  айтылгъан чеченли тепсеучю Махмуд Эсамбаев келеди. Аны бла тюбеширге, суратха тюшерге ол заманда ким да угъай дерик тюйюл эди. Мишаланы  Аминат, Гайыланы Тамара, Мариям да Макыт улудан  аланы аны бла танышдырырын тилейдиле. Эсамбаев а хуржунундан суратларын чыгъарып, къол салып, къызлагъа саугъагъа береди. Мариямгъа уа «Уллу  сюймеклик эм хурмет бла, эгечим Мариямгъа!» деп жазгъан эди. Аны, бек  багъалы саугъаныча, бюгюн да сакълайды.

Ишден сора, тиширыугъа ёз жашауун да къураргъа керекди. Таулу къыз да, заманы жетгенде, адет бла Тебердиланы Владимирге эрге чыгъады. Алагъа эки жаш - Залим бла Илияс -тууадыла. Болсада Мариямны юйде  олтуруп къалыр мураты жокъ эди. Ол радиогъа таматалыкъ этген Созайланы Ахматха бир жол тюбегенинде, ишге  къайтыргъа сюйгенин билдиреди. Ол да: «Сюе  эсенг, кел»,- дейди.  Мариям, сагъыш эте турмай, экинчи кюн окъуна келеди. Андан бери  отуз жылдан аслам заман озгъанды.

-Радиогъа келгенимде  биринчи Зара Жетишева  бла тюбешеме.  Ол фонотеканы  таматасы эди. Мында къызланы  кёплерин таный эдим да , бош кезиуюм болса, Бадалланы Аминат, Энейланы Рая ишлеген операторскийге баргъанма.  Ала, пульт  артына олтуруп, аппаратура бла кюрешгенлерине сукъланып къарай эдим. Мен а эрттеден бери да кюсеп тургъан иш эди ол,- деп эсгереди Мариям. 

-Сора жыл  жарымы да  ётгюнчю, орус  редакцияда звукооператор къыз ишден кетеди да, мени уа кеси ыразылыгъым бла аны орнуна кёчюредиле. Анда биринчи устазым Борис Бербеков болгъанды. Ол манга кёп болушханды, юйретгенди, сау болсун, бюгюн-бюгече да уллу хурмет бла эсгереме.

Мен насыплыма дерге боллукъма. Алгъа телевиденияда, артда радиода ишлегенимде да бир осал, къылыкъсыз, огъурсуз адамгъа тюбемегенме. Айып  этмегиз, баш ием, къайынларым да манга, келин деп угъай, Мариямка деп сёлешгендиле. Энди уа кесими да  келинчигим барды. Ол Мусукланы Борисни къызы Ритады. Къызым жокъ эди да, Аллах манга къыз да бергенди- келиними.

Айырмалы эм кёп жылланы ишлегени ючюн таулу тиширыуну уллу саугъалары жокъдула. Мариям бир заманда да: «Мени уа нек унутасыз, манга да бир эс бурсагъыз а»,- деп бир заманда да  сагъынмагъанды. Болсада  аны   республиканы  культурасында ишлегенлени сыйлы атына тийишли кёргендиле, андан сора да,   телерадиокомпанияны грамоталары, дипломлары да Мариямда кёпдюле. Дагъыда  Дунияны Артий комитетни Шимал Кавказда представительствосуну президенти Ауэс Бетуганов радиода кёп жылланы ишлегени, борчун бет  жарыкълы тамамлагъагны ючюн  Тебердиланы Мариямны комитетни диплому эм алтын майдалы бла да саугъалагъанды.

Мариямны бек уллу саугъасы уа жашларындан туугъан туудукъларыдыла. Къызчыкъла бла жашчыкъла  аны кёз жарыгъыдыла. Кеси да аланы эм уллу саугъаладан бирине санайды.