Таулу жаш къутхаргъан сабий Израильде белгили медик болгъанды

Уллу Ата журт урушну тарыхы ёмюрлени теренине кетеди, болсада адам улуну эси ол къанлы къазауатха, аны сылтауларына бла эсеплерине къайтаргъанлай турады. Аны тёлюлеге сакълау барыбызны да борчубузду, ансыз озгъан жылланы кемчиликлери къайтарылыргъа боллукъдула.

Атышыула, чачдырыула  бошалгъанлы 79 жыл толгъанды, алай ол кесини къанлы ызын дуния башында хар юйюрде къойгъанды дерчады.   Биз аны унутургъа эркин тюйюлбюз, шёндюгю мамыр жашау ючюн  берген багъа асыры уллуду, бушуулуду – 27 миллион адам.

Сабийликлери къазауатны жылларына тюшгенлени къадарлары бушуулу болгъанды, ала оюнсуз, къууанчсыз, жарыкъ сабийликсиз къалгъандыла. Бюгюнлюкде ала жыллары келген, оюмлу, билимли, сыйлы акъсакъалладыла. Аладан бири кёнделенчи Энейланы Идрисни жашы Мухадинди. Аны сабийлиги да Уллу Ата журт урушну ачы жылларына тюшгенди, алгъаракълада уа ол дуниясын алышханды, жаннетли болсун. 
 Бюгюн а биз аны сейир эсгериулери бла шагъырей этерге сюебиз сизни. Аланы бизге Энейланы Мухажирни жашы Салих билдиргенди.

Уруш жылланы аллында Кёнделенде 2-3 чюйют юйюр жашагъанды. 1942 жылда кюз артында фашистле элге жууукълашадыла. Гитлерчиле чюйютлюлеге къаллай оноу этгенлери белгилиди: бир тюрлю соруусуз  - илишан.   Ол бушуулу къадардан къача, элде жашагъан юйюрле терк  жолгъа жыйыладыла. Аланы арасында Мухадинни атасыны арбазында жашагъанла да. Алай ашыгъышлыкъ этип, 4-5 жыллыкъ жашчыкъларын къоюп кетедиле.

Гитлерчиле элге киргенден сора 1-2 кюнден Мухадин ийнекге аш берирге баугъа  киреди. Анда   сабий жилягъанын эшитип, сейирге къалады. Гыбыдышха къараса, анда  жашчыкъ бугъуп турады. Анга аш-суу келтирип, жукъларча тёшек жайып, онгу болгъаныча жапсарып, шош тур деп тилейди ол.

Гитлерчиле Кёнделенде айдан аслам заманны тургъандыла. Хар кюн да Мухадин, ол кеси да ол кезиуде сабий – 8-жыллыкъ, чюйют жашчыкъгъа аш-суу келтирип, аны фашистлени зулмучулугъундан,  ёлюмден сакълагъанды. Сёзсюз, аны кесини жанына, юйюрюне да уллу къоркъуу болгъанын да ангылагъанды таулу жаш. 

  1943 жылда совет аскерле Кёнделенни немеслиледен эркин этедиле. Мухадин бла атасы Идрис жашчыкъны Нальчикге келтирип, анда жашагъан чюйютлюлеге бередиле, жууукъларын табыгъыз деп тилеп.

1944 жылда 8 мартда Энейланы юйюр  битеу таулу халкъ бла зорлукъ бла туугъан журтундан кёчюрюледи. Ала   Къыргъыз ССР-ни Фрунзе областыны Чуй районуну Донарык элине тюшедиле. Мухадин анда школда окъуйду, ПТУ-гъа кирип, тракторчуну усталыгъына юйренеди, машина-трактор станцияда  урунады.  1956 жылда Энейланы юйюр туугъан журтуна къайтады. Мухадин Тырныауузгъа кёчюп, анда шахтада ишлейди.

Ол жанын къутхаргъан чюйют жашчыкъ а медицина билим алып, сынаулу врач болады. Израильде даражасы жюрюген медикге саналады.  1980 жыллада ол туристлени къауумунда  Москвагъа ВДНХ-гъа келеди.  Тюрсюнлю металлургияны министерствосуну кёрмючюнде Сыйлылыкъны къангасында, не сейир, ол Мухадинни суратын кёреди – эм иги ишчилени санында!  Ол суратда аны жанын сакълагъан жашны таныйды эмда аны бла тюбеширге мурат салады.

Мухадин тау-байыкъландырыу комбинатны тау къутхарыучуланы бригадасына таматалыкъ этгенин билип, Тырныауузгъа келеди. Эней улу аны сурай келген къонакъны келишдиралмай къалады. Сыйлы врач ала къайда танышханларын эм къаллай къоркъуулу болумладан ётгенлерин эсгертеди. 

Ол Израильде жашаууну, врачха окъугъаныны, адамлагъа болушханыны юслеринден хапар айтады. Алай 1942 жылда тас этген эгечини   къайдагъысын билмегенине да жарсыйды.

Мухадинни ауруу къыйнагъанын билгенлей, аны саулугъун тинтеди, диагноз салады. Экинчи кюн Москвагъа учуп, керекли дарманланы ашырады. Андан сора да Израильден анга бизни республикада болмагъан, аны саулугъуна хайырлы дарманланы кёп кере ийгенди аны жанын сакълагъан таматагъа.

Ма былай сейирдиле жашау жолла. Адамны ахшылыгъы, чомартлыгъы артха игиликле бла къайтмай къалмайдыла. Ма бу сейир хапар да анга энтта бир шагъатды.