Урушну заманында Левитан букъдурулуп тургъанды

Уруш жыллада Левитанны «Говорит Москва!» деген сёзлерин хар ким да эшите эди. Юрий Борисовични юсюнден былай айта эдиле: «Ол сау дивизияны багъасын тутады».

Гитлер аны кесини къанлы жаууна санагъанды. Совет радиоведущийни сёлешмезча этгеннге фашистле 300 минг рейхсмарка (3 миллион совет сомгъа жууукъ ахча) берирге айта эдиле. Алай ол ахчаны бир киши да алмагъанды. Уруш баргъан кезиуде Юрий Борисович къалайда сёлешгенин эм къаршы жууукълары окъуна билмей эдиле.

Иш а былай эди: къазауатны эм башындан окъуна ол Свердловск шахаргъа кёчюрюлгенди.

- Уруш башланнганда эм немислиле Москвагъа жууукълаша тебирегенде, бизни къыралда жаланда эки уллу радио станция бар эди. Бирлери Новосибирскде, экинчиси уа – Свердловскда, - дейди Борис Кошелев, радиону Александр  Попов атлы музейни тамата илму къуллукъчусу.

-Бу станция Шарташ деген кёлден узакъ болмай орналгъан шахарда эди, эки къатлы юйню подвалында кючлю студия къуралгъанды.

Левитан Москвада болмагъанын адамла хазна билмей эдиле: ол иш белгили болса, айхай да, халкъны ичинде тынчлыкъ бузуллукъ эди. Дикторну Уралгъа кёчюрюу жашырынлыкъда тамамланнганды. Юрий Борисовични аты бир документде окъуна сагъынылмай болгъанды. Битеусоюз радио звезда Свердловскда тургъанын шахарны уллу къуллукъчулары окъуна билмей эдиле. Алай бла битеу къыралгъа белгили адам кеси жангызлай бир ненча жылны жашагъанды. 1,5 жылны ол Свердловскда радиокомитетде, орамны бир жанындан башхасына ётерге эркинлиги болмай тургъанды.

- Юйню арбазында анга деп агъач юйчюк ишлеген эдиле, - дейди сёзюн андан ары бардыра, Борис Михайлович. – Совинформбюрону билдириуюн радио бла эшитдирир ючюн, Юрий Борисович, ол юйчюкден чыгъып, Свердловскда радиокомитетни мекямыны подвалына тюше эди.

Юйле асыры къалын орналгъанлары себепли, диктор кеси жангызлай хауада солуп айланнганын бир киши да кёралмай эди. Эфирге бериллик информацияланы дикторгъа телефон бла билдире эдиле. Ол бир-бирледе башында этажгъа чыгъы-чыгъа туруучу эди. Радиокомитетни анда олтургъан ишчилери бла тюбеше эди, болсада алагъа кесини атын айтыргъа эркинлиги уа жокъ эди.

Аны къой, коллегалары бла сёлешген кезиуледе кесини ауазын тюрлендирирге борчлу эди ол. Аны бетин бир киши да танымай эди: газетледе аны сыфатыны юсюнден терс информация берилип тургъанды. Левитан къайда болгъаны белгили болуп къалса эм аны къатына шпионла жууукълашсала деген къоркъуу чыкъмаз ючюн, аны НКВД-ны эки къуллукъчусу сакълаучу эдиле.

Бу тюрлю болумлада Левитан 1943 жылгъа дери жашагъанды, артда Куйбышев   шахарда кючлюрек радиооборудование чыкъгъандан сора дикторну радиокомитетни бирси ишчилери бла бирге жангы жерге кёчюрген эдиле.