Къамичи

Бурун заманладан бери да  къамичини магъанасы уллу болгъанды. Ол, атда жюрюуде хайырланнгандан сора да, халкъыбызны тин хазнасы бла да байламлыды. Тарихде белгили болгъаннга кёре  орта ёмюрледе ногъайлыла бир жерден башха жерге кёчюп жашагъандыла. Алай бла кёчген заманда, атха уллу эс бёлюне эди. Атда баргъан а къамичиге магъана бергенди. Башха халкълагъа да ол бу миллетден жайылгъанды деген оюм жюрюйдю.

Эртте заманлада ногъайлыгъа жаш тууса, анга къамичи эшип тебирегендиле. Сабийге 12 жыл толургъа, юйде тамата эр киши анга къамичи бергенди. Ол кюнден башлап,  жашчыкъ эр кишиге саналгъанды. Къамичи аууруракъ тюрлюсюн а, уугъа баргъан заманда хайырланып болгъандыла.

Бюгюнлюкде къамичи бла кёпле хайырланады. Бирле уа ата-бабаларындан къалгъанланы асырап да  турадыла. Адет бла къамичини къабакъ эшикни онг жанында тагъыучудула.

Шёндюгю заманда къамичилени асламында  бичакъ ишлеген устала этедиле. Къарачай-Малкъар халкъда бардырылгъан тюрлю-тюрлю маданият фестивальланы кезиулеринде аланы кёрюр онг болады. Башха ат керекле бла къамичиле да аслам кёргюзтюледиле.  Асламында аны ат неда эчки териден хазырлайдыла.  Ол териге, малдан алыннгандан сора, юч ыйыкъ тийилмей турургъа керекди. Андан сора уа  аны тюгюнден  ариулап, жарашдырып башлайдыла. Эшмелери да кёп тюрлю тюбейдиле.  Къамичи ишлеген бегиракъ къаллай тюрлюсюне бюсюресе да, алай эшеди. Сабын этген заманда уа, эрттегилеча  тукъум тамгъа да жарашдырадыла.  Алай бла эки бир бирге ушагъан къамичи тапхан бек къыйынды.

Тарыхда айтылгъаннга кёре, ногъайлыланы таматаларыны къамичисини сапларын а пил сюекден, кюмюшден, алтындан да этип болгъандыла. Бизни миллетде да къамичини юсюнден фольклорда кёп нарт сёз айтыу да сакъланады. Сёз ючюн, «Къамичи къолунгда болса – жюрегингде ырахатлыкъ» дейдиле.