Ныхытлы жолла

Хурметли редакция, хурметли газет окъуучула! Мен Бичиланы Хусейме, Османны жашы. Бюгюнлюкде жыл саны келген адам. Ёз тилибизде чыкъгъан газетибизни дайым окъуучусу. Кесим 1929 жылда Огъары Малкъарда Туура-Хабла элде туугъанма. 
Ким да сюе болур туугъан элин, сабийлиги, жашлыгъы ётген жерин. Мен да андан айтама: «Малкъарым – туугъан элим, жаннет жерим», - деп.

Эл-журт, жер да иги. Алай аны эм уллу  байлыгъы уа адамларыдыла. Жашау жолумда кёп ахшы адам бла шагъырей болгъанма, шуёхлукъ, тенглик жюрютгенме. Энди аланы кёбюсю дунияларын алышхандыла. Мен а, ызыма къарай, аланы хурмет бла эсгереме.
Бу хапарымда аллай бир иги шуёхуму юсюнден айтайым. Ол мени керти тенгим эди. Эди деп озгъан заманда айтханыма жюрегим да бек къыйналады, алай, не медет, дуниягъа келген дуниядан кетмей да къалмайды.
Жангуланланы Мусабийни жашы Ахмат 1926 жылда бизни элден бираз энишгерекде Фардыкда туугъанды. Атасы Мусабий  сыйы, намысы жюрюген адам эди, бир кезиуде элде эфенди болуп да тургъанды. Къарындашлары Сарбий, Барисбий, Кытый бла къоншулукъда жашагъанды.
Уруш башланнган кезиуде Ахмат жетинчи классда окъуй эди. Кёчгюнчюлюк башланырны аллында, къауум кюн алгъа, от тюшюп, Фардыкда юйле кюедиле. Кёпле кийимсиз, документсиз да къалгъан эдиле. Сора кёчерге тюшгенде уа, асламысыны къолларында жукълары болмай къалгъанды.
Жолда кёпле къырылгъандыла, алгъа къартла, ызы бла ауругъанла, къарыусузла. Сау къалгъанларын Къазахстанны Тогъай элинде тюшюргендиле. Таулула ол жерли адамладан артха къалмай ишлегендиле. 
Танг аласы бла тенг чыгъып бахчагъа, кече къарангысына дери мамукъну аман хансын артхандыла, баразаланы аралары бла суу ийгендиле. Айхай, ол суу ичерге жараса уа: кирли, топуракъ къатыш.
Аллай кюнлени биринде Ахмат, суусап болуп, бир кишиден суу тилейди. Ол а береди. Бу андан ичеди, суусабын къандыргъынчы. Андан ауруйду да, больницагъа тюшеди. Ёледи-кетеди деп, жыл бла тёрт ай жатханды. Алгъа къауум заманны атасы, анасы жашны кёре больницагъа келе тургъандыла. Бираздан а тохтап къалгъандыла. Жаш къыйын ауруудан къутулуп келсе, атасы, анасы, къарындашы, эки эгечи да ёлюп болгъандыла. Юйюрде алты адамдан бешиси дунияларын алышып.
Жаш бираз къарыу алып кесине келгинчи анга Газайланы Ухайны анасы къарап тургъанды. Ол а Ахматны атасы Мусабий бла эки эгечден бла къарындашдан туугъан эди.
Андан сора ол ата юйюне къайтып, ара мюлкде ишлеп тургъанды. Ёлген ёлюп кетди, саугъа да жашаргъа керекди. Тёрт жылдан сора жууукъ-ахлу жыйылып, Жангоразланы Зулкъарнийни къызы Кезибанны келтирип, юйюр къурайдыла. Ала Кезибанны гитче эгечин Любаны да кеслеринде тутуп ёсдюргендиле.
Ахмат ишчи жаш эди, не жумушха къолу жарашхан. Колхозда да ишлей тургъанлай, ол берген юйден кетип, кесине жангы юй да ишлеген эди. Бахчасында нартюх, жюзюм ёсдюрюп тургъанды.
Ата журтубузгъа къайтыргъа эркинлик берилгенде, ол Малкъаргъа биринчи келгенлени санында эди. Ата юйю кюйюп, жашар жери жокъ. Таукенланы Мустафа кеси юйюне алып, ол къышны анда ётдюргенди.
1957 жылда уа жер юлюшле берип, юйле ишлерге къырал эркин этеди. Андан сора Ахмат, жашларын да алып, ата юйюне Фардыкга барып, андан ташла келтирип, журтун ишлейди. Ол жумушун тындыргъандан сора колхозда арбачы да болгъанды, башха иш да этгенди. Бир кезиуде уа аты айтылгъан къойчу эди. Ара мюлк чачылгъынчы анда ишлеп тургъанды. Къысха айтханда, «Советская Балкария» колхозну алчы ишчилеринден бири эди.
Кеси заманында элде намысы, сыйы жюрюген кишиледен бири, атасы Мусабийча, дин жанына берилип, Къуран окъуп, намаз этип, сабийлерин да анга юйретип тургъанды.
Ара мюлкде иги ишлегени ючюн кёп кере саугъалана тургъанды. 1987 жылда Москвада бардырылгъан алгъыннгы къыралыбыз СССР-ни профсоюзларыны съездине да къатышханды. Ол да уллу сый эди. Ол 2002 жылда дуниясын алышханды.
Кезибаннга уа бюгюнлюкде токъсан эки жыл болгъанды. Сабийлерине, туудукъларына къууана жашайды.

Бичиланы Хусей, Огъары Малкъар эл.
Поделиться: