Жигитликлери, билимлиликлери бла да айырмалыла

 Революцияны бораны эски жашауну кетере, аны жангырта, жарыкълыкъгъа эшик ачаргъа эди умуту. Алай ол, жангылыкъланы кереклилигин ангылап, къарай билиу да акъыллылыкъны, жигитликни сурай эди. Ол замандагъы интеллегенцияда да, къара халкъгъа болушуугъа амал излеуде сагъышда эдиле. Битеу Россейдеги белгили жазыучула, къуллукъчула да патчахны оноуу бла ишлеген заманда арсарлы эдиле жашауну къайсы жаны тап келликди деп. Аны оноууна бой салгъанла да, салалмагъанла да кёп эдиле. Ол заманны тюрлениулери бир адамны да къоймагъанды сагъыш этдирмей.

Битеу къыралны,  халкъы да сайлам этгенлерине кёре къурагъандыла жашауларын. Революцияны оноууна кирмеген кёп адам къыралдан окъуна кетип, башха къыраллада жашап да къалгъандыла. Къыйын иш, къыйын оноу алып эди адамланы акъылларын. Жашауда тюрлениуле уа керек эдиле. Аны алайлыгъын ангылагъанла колхозла къураугъа, школла ачаргъа, къарангылыкъны хорларгъа атлам эте эдиле.

Аланы бек тийиншлилерин а, революцияны оноуу бла къуралгъан коммунистлени партиясыны ячейкалары кеслерини членлерине алып, оноугъа салгъан эдиле. Тау эллени арасында да бар эдиле аллай уллу ишге тийишли болгъанла.Табийгъат берген акъылларын тюзюне айландырып халкъны аллында жумушха чыкъгъанла.

   Тёбен Чегемде жашагъан Татчаланы Дидиуню тёрт жашы бар эди: Баттал, Адилгерий, Аслангерий, Адемей, эки къызы Сайхат бла Каний  эдиле. Гитче жашы Адемей жашчыкълай окъуна,  бир жумушдан къайытып келе, ажымлы дуниядан кетген эди. Баттал, Адилгерий, Аслангерий а коммунистле къурагъан партияны жумушуна къатышхан, анга да кертичилей къалгъан, аны ишин къурауда да уллу къыйынлары болгъанла эдиле.

Ала фахмуларын, къарыуларын да аямагъан жигитле эдиле. Аланы кёрген, таныгъан адамла бирден акъыллары, адамлыкълары, ариулукълары да халкъ сукъланырча болгъан жашла болуучуларын хаман эсгергенлей тургъандыла. Къарындашла халкъны тюз жолгъа салыргъа итиннген, анга керекни ангылагъан, жумушну толтурургъа къолларындан да келгенле болгъандыла.

Патчахлыкъны оноуу халкъланы жарлылагъа бла бийлеге юлешип тургъанын унутургъа кереклилигин ала иги ангылагъандыла. Аланы ишлерине чюйре баргъан кючле бла уллу иш бардыргъандыла. Саулай элни халкъы хар жумушну да кесича ангылагъанды. Жарлылыкъдан, къарангылыкъдан эрикген халкъны арасында бирлик жокъ эди. Жангы жашауда да игилик, тынчлыкъ келликди деп ангылатыу да чексиз къыйын эди. Колхозланы къурауда аны ишлер хали, аланы къарангылыкъда жалчылыкъда унукъгъан сезимлерин уятхан да бош, кёлю болмагъан оноучуланы къолундан айхай да келлик тюйюл эди. Жашауну излемине кёре, 24-25- жыллыкъ жашла болуп партиягъа кирген эдиле Баттал да, Адилгерий да, Аслангерий да.

Кеслерини толтургъан ишлеринде кёргюзтген хунерлерини кючю бла уа ала алгъан ишлерин иги ишлегендиле. Аны себепли жууаплы къырал къуллукълада да аны ючюн ишлеген эдиле. Кеси заманында коммунист партия аланы ючюсюню ишлерине да бек бийик багъа берген эди. Бийик къырал къуллукълагъа салына, ала бир заманда да эссизлик, уллу кёллюлюк этмегендиле ишлеринде.

Татчаланы Баттал Тёбен Чегемде партияны ячейкасын кеси къурап, анга таматалыкъ этип да башлагъанды. Анда ишлей тура, ол дагъыда жангы къуралгъан колхозгъа да председателлик этген эди. Колхозланы къурап башлагъан кезиуде кулакланы малларын арагъа жыйышдырып башлагъанда Баттал болгъанды. Аны элчиле да иги биледиле. Ол элчилени колхозгъа бирикдирип, жашауларын игилендириуню аямагъанды. Бу къуллукъда ол бир талай заманны ишлегенди. Андан сора аны иш хунерин кёрюп, анга уллу багъа берип, аны районну потребкооперациясыны таматасына салгъан эдиле.

Ол къыйын заманда кооперацияны къурау жашауну излемине бек керек иш болгъаны себепли, ол жумушну толтуруу да бош адамгъа ышаныргъа жарамай эди. Бир талай замандан аны партия хунерин андан да ары ёсдюрюу мурат бла Геленджик шахарда бардырылгъан курслагъа жибередиле. Аны бошагъандан сора уа ол кесини элинде коммунистлеге башчылыкъ этиу ишни бардырды.

Татчаланы Адилгерий а ишчи жолун эл школну устазы болуп башлагъан эди. Ызы бла парторганизацияны секретары болуп къуллукъ этеди. Уллу иш хунери бла кёплеге юлгю болгъан Адилгерий, Тёбен Чегемни эл Советине башчылыкъ этгенди. Бу къуллукъда бир талай заман ишлегенден сора районла къуралып башланадыла. Адилгерийни да Тёбен Чегем районну милициясыны таматасына саладыла. Заманнга кёре, ол бек къыйын да, жууаплы да къуллукъ эди.

Айхай да болур эдиле аны да сюйген, сюймеген да адамлары. Жашауну хали алай эди. Жангы жашау адамланы, алагъа оноу этген къуллукъчуланы алларында болмагъанча къыйын жумушла сала эди. Аны ангылау, толтуруу да халкъны аллында баргъанланы борчлары болуп къалгъан эди. Адилгерий да ол къуллугъунда ишлей тургъанлай, тюз да урушну аллында, Булунгуда колхозгъа председателлик этерге жибергенди.

Баргъаны боллукъду.