Ол аллай жарыкъ, билимли жаш эди

Хаммаланы (Баразбийланы) Назирни жашы Борис – миллетибизни аламат адамларындан бири - 1954 жылда кёчгюнчюлюкде туугъан эди. Аны сабийлиги да кесини тёлюсюне тийишлиликде ётгенди. Атасы Назир, анасы Къулбайланы Тамара, къарт атасы Алибий, ыннасы Айшат туугъан жерлерине, сюйген эллерине къайтып, юй-журт къураргъа киришгендиле. Элде ёсген башха сабийлеча, Борис да кёп жумушха жарагъанды. Атасы Назир больницада ишлегени себепли, юйде врачланы, ауругъанланы юслеринден кёп айтыла болур эди, Борис врач болургъа, адамлагъа багъаргъа, эс тапдырыргъа сюйгенди. Алай бла Кёнделенде орта школну бошагъанлай, КъМКъУ-ну медицина факультетине окъургъа киргенди. Алты жылны ичинде алгъан билимин бек биринчи Чечено-Ингушетияны больницасында хайырланып башлагъанды, артда уа Тырныауузну санитар бёлюмюне кёчгенди.

Жарыкъ кёллю, билимли, жумушакъ халлы жашны ауругъанла, биргесине ишлегенле да ариу кёргендиле. Борис юч жылны терапевт бёлюмде ишлегенден сора, билимин ёсдюрюр муратда Москвада СССР-ни Медицина илмуларыны академиясыны Ревматология илму-излем институтунда клиника ординатурагъа киргенди.

Таулу жашны анда къалай окъугъаныны юсюнден жазылгъан къагъытда медицина илмуланы доктору В.М. Чепой былай айтады: «… Хаммаланы Борис антропологияда бла да терапияда терен билимли, сынаулу клиницист болгъанын иш юсюнде кёргюзтгенди. Ол жел аурууладан къыйналгъан (ревматоидный артрит, болезнь Бехтерева, подагра, деформирующий остеартроз, реактивные артриты…) адамлагъа болушлукъ этиу жанын сайлагъанды, ол ишде жетишимли да болгъанды. Профессор бла, тамата илму къуллукъчула бла, отделенияны таматасы бла къыйын ауругъанлагъа болушлукъ этиуню жангы мадарларын излеп, алай бла ауругъанланы онгларын къолайгъа бургъанды…»

Къагъытны ахырында жазылгъаннга кёре уа, ары кёп жерледен баргъан жашланы араларында Борисни, энчи айырып, илму ишле бла кюреширге чакъырадыла.

Анда эки жыл окъуп къайтхандан сора, биягъы Тырныауузну больницасында ишлеп тургъанды. Москвадан къайтханлай, аны терапевт бёлюмню таматасыны къуллугъуна салгъандыла.

Артдаракъ бир къауум жылны ичинде Борис поликлиникада врач-ревматолог болуп, жангыдан терапевт бёлюмню таматасы болуп, участковый терапевт болуп да ишлегенди. 1994 жылда Борис кардиология жаны бла да билимин ёсдюрюп, шагъатлыкъ къагъыт алгъанды.

Ол кезиуде  кёплеге болушханды. Аны жумушакъ къоллары сабыр къарамы, терен билими кёплени аурууларын селейтгендиле. Аны пациентлери къуру бахсанчыла угъай, андан-мындан келгенле да болгъандыла. 1985 жылда Прагадан келген къагъытда былай жазылады:

 «Багъалы Борис Назирович!

Энтта да бир кере мен сизге ыразылыгъымы айтыргъа сюеме. Сиз аламат врачсыз, адамлыгъыгъыз а андан да бийикди. Сизни игилигигизни биз бир заманда да унутурукъ тюйюлбюз. Прагада тюбербиз деп, ышанама. Мени къарындашым, бери келе, жолда артыкъ бек къыйналмай келгенди. Бери жетгенлей, анга Либерциде кардиолог къарагъанды. Къарап да турады. Сиз жазгъан къагъытны мен анга бергенме. Мында специалистле сиз салгъан диагноз, сиз бакъгъан амалла да тюз болгъанларын, заманында мадар этилгенин айтып, къууандыргъандыла. Сиз бу аурууну юсюнде арт кезиуде чыкъгъан жангы мадарланы хайырланнганыгъызны да чертгендиле..

Мени къарындашым Вайтех сизни къолугъузгъа тюшгени нечик иги болгъанды! Ол бизге уллу насып эди! Ыспас бла, сизни шуёхугъуз Вацлав».

Германиядан келген къагъытда да Соня Кёлер, Борис баш иесин бакъгъаны ючюн, уллу ыспас этеди. Борисге кёп алгъышла тилейди, бютюнда саулукъ.

Борис багъып, сау этген адамладан бири уа къагъытын дайым назму бла жазгъанды.

Владивостокда жашагъан А.А. Жданов, ыразылыгъын билдире, сюйген врачын Хаммаланы Борисни хар келе тургъан байрам бла алгъышларгъа ашыкъгъанды.

Аны  танышлары, шуёхлары, биргесине ишлегенле – бары да бирча багъалай билгендиле. Тырныауузчу Хаджиланы Жамал былай айтады: «Хаммаланы Борисни юйюнде терк-терк бола тургъанма. Анда аллай бир жылыу бар эди, къалай эсе да жюрегинги шош этген, тазалагъан. Борис бла юй бийчеси бир бирни сёзсюз ангылай эдиле. Алай болмай амалы да жокъ эди – Борис, окъуулу, хурметли, игини-аманны ангылагъан намыслы адам, бий тукъумдан (Баразбийладан) чыкъгъаны кёрюнюп тура эди, къайда да адамны сыйын бийикге кётюре биле эди. Аны уллу китапханасы бар эди, окъугъан да кёп эте эди. Илмуда не жангы зат чыкъса да, анга юйренип, башхалагъа да билдирип, къууана эди. Интеллигент деп мен аллай адамлагъа айтама.  Ол  чынтты интеллигент эди».

Отуз жылында «Коммунист урунууну ударниги» деген сыйлы ат аталгъан, сыйлы грамоталагъа тийишли болгъан Хаммаланы Борис кертиси бла да аллай аламат жаш эди.

Юй бийчеси Черкесланы Магометни къызы Татьяна Тырныауузну школларыны биринде социальный педагог болуп ишлейди. Эки къызы, Лейля бла Зухура, Москвада жашайдыла. Лейля МГУ-ну дизайн эм технология факультетинде, Зухура уа – Россейни социальный университетинде окъуп, бийик билим алгъандыла. Атасыз сабий ёсдюрген, бютюнда иги сабий ёсдюрген, бек къыйын ишди. Болсада Татьяна жууукъ-ахлуну къууандыра билгенди. Бюгюн аны арбазында туудукъла чабып айланадыла.

Ол дуниядан жашлай кетгенди. Къыйын ауруу аны бизни арабыздан узакъ элтгенди. Сюйген балаларын, къайгъырыулу аталарын, жылыулу къарындашларын, аламат врачны  тас этгенлени жапсарлыкъ – кетгенни ызындан айтылгъан жюрекден чыкъгъан ыразылыкъ сёздю. Аны уа сууумазлыгъы хакъды.

Жашауну сюйген, лакъырдасы дунияны жарытхан къарындашыбыз къысха жашауунда кёп игилик этерге жетишгенди. Борис бизни терк ёчюлген жарыкъ жулдузубуз эди.