Жолгъа жайылгъан малла ючюн жууаплылыкъ кимдеди?

Жылдан-жылгъа бизни республикада атланы сюйгенле аслам болуп барадыла. Аны ючюн аланы  кёп жаядыла, башха жерледен багъалы къумалыланы да келтиредиле. Сёзсюз, ол иги ишди, адамны саулугъуна хайырлы спортду. Алай аны башха жаны да барды, бюгюнлюкде ала жолоучуланы абызыратадыла – жолда кёп малла, бютюнда атла жайылгъандыла.

 Жарсыугъа, аны бла байламлы бушуулу хапарлада эшитиледиле. Ала бирге кёп болгъан кезиуде бири юрксе, башхалары да аныча болуп, машинаны жарыкълыгъына къутуруп чабаргъа да боладыла. Бютюнда шёндю сууукъ заманды, кюн да къысхады, атла уа туз себилгенине жоллагъа жайылып къалгъандыла, машина бек жууукъ бармаса, аланы эслемейди.

Хайыуанны тутаргъа сюйгенле, аланы эркиннге бошлап къойгъанлары ючюн, жолоучугъа, малгъа да заран тюшгенине уллу эс нек бура болмазла?! Ат, чабып, жолгъа чыгъып, машинаны мияласын туякълары бла сындырып, шофёрну, къатында олтургъанны да саулукъларына уллу хата тюшюргени да аз кере болмагъанды. Неда бирге кёп жыйылып тургъан кезиулеринде машинаны чырагъындан юркюп, башха жанында келе тургъан машинаны малтап къойгъанлары да болгъанды.

Алай бир-бир атланы иелери, малыма хата келтиргенсе деп,  ачыгъанны терслерге да угъай демейдиле. Аны бла байламны РФ-ни законлары бардыла. Малны машина жол болгъан жерде эс бурмай, кесинлей къояргъа жарамайды. Къарангы кезиуде да машинала, поезд баргъан жолланы къатына жиберип, эс бурмай къойгъан да тюз тюйюлдю. Малланы сюрюрге энчи жол жокъ эсе, кюнню жарыкъ кезиуюнде машинала жюрюген жолну онг жаны бла элтирге эркинликлери барды. Алай ол заманда да сюрюучюге малны кесинлей жиберирге жарамайды.

Шофёр терс болургъа боллукъду: сюрюучю бла мал жолну онг жаны бла бара тургъанлай, ол тынч бармагъанлай урса. Нек дегенде, аллай кезиуде шофёр да сакъ болургъа борчлуду. Граждан кодексни 137-чи статьясына тийишлиликде малны иесини мюлкюне хата болгъаны ючюн  сюдге берирге эркинлиги барды.

Алай мал жолну ортасында болуп, иеси эс бурмай къойгъан кезиу болса уа, терс аны иеси болады, бютюнда къарангы кезиуде. Шофергъа, машинагъа да келген заранны да ол тёлерге борчлуду.

Закон бла ол шартлагъа къаралгъанлыкъгъа, малланы, атланы да жолгъа чыкъгъанлары уа жолоучуланы жарсытханлай турады. Аны бла байламлы бир-бир регионлада амалла къурайдыла. Маллагъа, атлагъа да къарангыда жылтырагъан белгиле тагъадыла. Дагъыда къарангыда жарыгъан  боюнсала да къурагъандыла. Россейни къауум регионунда ала бла  хайырланадыла, мындан ары аланы хайырланыуну борчлауну законнга киргизтирге да умутлудула.   

Бу жумушну юсю бла алгъаракълада Ташлы-Таланы маданият юйюнде жыйылыу болгъанды. Элни башчысы Токуланы Борис  ол соруугъа уллу эс бургъанды. Алгъаракълада да къумалы ат жолгъа чартлап, машина ургъанды. Аны ючюн адамлагъа заран тюшмезча не мадарла къураргъа боллугъуна къарагъандыла. Атлары болгъан жашла кезиу-кезиу жоллада болумгъа къараргъа оноу этгендиле.

 Алай башха элледе да ол соруугъа эс бурургъа кереклиси баямды. Мындан ары да башха эллени башчылары, малланы иелери да уллу  кёллю болмагъанлай, огъарыда айтылгъан амалла бла хайырланып, малларын, жолоучуланы да сакъларгъа онг этерле деп ышанабыз.