Все статьи

Хар ким да ишлеген жеринде бир иги мурат салып, анга жетишир ючюн битеу билимин, къарыуун салса, ол толмай къаллыкъ тюйюлдю

Беккиланы Иссаны жашы Азрет эркин тутушуудан СССР-ни   сыйлы устасыды, РСФСР-ни эркин тутушуудан, самбодан - СССР-ни, тутушууну миллет тюрлюсюнден а  Шимал Кавказны да чемпионуду.  

Къыйынлыкълагъа, сынаулагъа да къарамай, Аллахуталагъа ышаныргъа, анга ийнаныргъа кереклисине юйретгенди

Мухаммад файгъамбар, Аллахны саламы анга болсун, сабийлени бек сюйгенини, алагъа сакъ болгъаныны юсюнден хадиследе кёп кере айтылады. Ол балаланы кесиникилеге бла башха тукъумнукъулагъа юлешмегенди, барысын да Аллахуталагъа сюймекликге, ата-аналарына хурмет этерге бирча юйретгенди.

Файгъамбарны (САС) кесини  жети сабийи болгъанды: юч жаны бла тёрт къызы. Бу статьяда уа ала бла шагъырей этерге сюебиз.

Къасым. Файгъамбар  тамата уланына Къасым деп атагъанды. Алай ол эки жылында ауушханды.

Жарыкъ умутла туудургъан чакъла

Заман саргъалтхан эски суратдан келбетли кишиле къарайдыла. Ала Огъары Бахсанны сыйлы къартларыдыла, битеу элни берекети. Сагъышлыдыла акъсакъалла, уллу ныгъышны таурухчулары. Ала бюгюн ары дери тюшлеринде кёрмеген, тюнлеринде эшитмеген бир аламат затха шагъат болгъандыла. Патчахлыкъны тайдырып келген жангы власть кечелерин кюнча жарытханды. Кыртык сууну бойнунда гитче электростанцияны къурулушу бошалып, элге ток берилип башланнганды.

Буруннгулуланы къаллай ахчалары болгъанды?

Адам улу жаратылгъанлы аны жашауунда ахча не заманда да уллу магъана тутханды. Шёндюгю дунияда къагъыт неда темир ахчала жюрютюледиле. Буруннгулу ёмюрледе уа аны кёп тюрлюлери болгъанды. Кеси да бирде бек сейирли затладан этилген аллай.

Эсепле чыгъарылгъандыла, борчла белгиленнгендиле

 Кёп болмай  Залукокоажеде, Черек эм Зольск районланы башчылары Муртазланы Борис бла Руслан Гятов къатышып, эки муниципалитетни да келечилери   тюбешиу бардыргъандыла. Ол, тёреде жюрюгенича, Уллу Ата журт урушда жоюлгъан аскерчилени эсгертмелерине гюлле салыудан башланнганды. Кенгешде быйыл биринчи кварталда тамамланнган жумушланы эсеплегендиле  эм келир заманнга салыннган борчланы да белгилегендиле. 

Сый бересе да -не амал, бермейсе да - не хадагъа

Тойлагъа, сыйгъа къоранчла асыры уллудула деп не къадар кёп айтып тура эсек да, тюрлениу  хазна эсленмейди. Адамла  кереклиге, керексизге да бек тёгюледиле. Аны бла юйюрню бютюн къаты, бютюн иги этерик сунадыла. Алай не медет, жашау башха шартланы кёргюзтеди. Бу жол аны юсюнден бир къауум адамны оюмун соргъанбыз да, аланы басмалайбыз.

«Кавказ таула бизни чыгъармачылыгъыбызны баш темасыдыла»

Таулу халкъны  фахмулу жашларындан бири, жаланда Къабарты – Малкъарда угъай, Россейде, тыш къыраллада да белгили суратчы Акъкъызланы Якъуб жашаудан  асыры эртте кетген эди – элли эки жылында.

Андан бери кёп жылла  оздула. Алай  Якъубну аты унутулмайды, кёрмючлерине халкъ бек сюйюп, тансыкъ болуп келеди. Аны суратлары жаланда бизни республиканы угъай, битеу  россей эм битеудуния  культураны байыкъландыргъандыла.  Аны юй бийчеси Къабарты-Малкъарны халкъ суратчысы Сияра Меджидова, къызы Имара бла ушакъ этгенбиз.

Кеф болуп руль артына олтургъандан эсе къоркъуулу къауум

Водительле руль артында олтуруп, телефоннга тирелип барыргъа ёч болгъанларын бек осал къылыкъгъа санарчады. Кёпле жолгъа бир-эки секунд къарамагъанлыкъгъа хазна зат болмазлыкъ сунадыла. Алай кесигиз сагъыш этигиз: бу заманны ичинде, 60 километр къызыулукъ бла баргъан машина 16,5 метр ётеди! Битеудуния саулукъ сакълау организацияда (ВОЗ) айтханларына кёре, руль артында телефон бла сёлешип баргъан адамгъа авариягъа тюшер къоркъуу тёрт кереге кёбейеди.

Терслигине жолукъдурурча – вахта

Эркинликлери сыйырылгъан адамлагъа тюзетиучю колонияла ишлеп башлагъандыла.   Алада 900-ге жууукъ адам турлукъдула, дегенди Россей ФСИН-ни башчысыны орунбасары Валерий Максименко. Ол айтханнга кёре, бузукълукъчуну терслигине жолукъдурууну жангы тюрлюсю – зор бла ишлетиу – аны жамауатдан айырыу тюйюлдю. Тюзетиучю колонияда турууну, юйлеринден узакъда урунуп, общежитиялада жашагъан вахтовиклени ишлери бла тенглешдирирге боллукъду.

Аскерде къуллукъ этгенлеге эсепге

Пенсияларын Россейни Къорууланыу, Ич ишле жаны бла министерстволарындан, Къоркъуусузлукъну федерал службасындан эм башха кюч ведомстволарындан алгъанла аскерчи пенсиячылагъа саналадыла. Быллай жерледе къуллукъ этгенден  сора ала граждан организациялада да ишлеселе, талай жорукъ толтурула эсе, алагъа Пенсия фонддан да тёлеуле алыргъа эркинлик бериледи. 

Социал тёлеулени ёлчемлери кёбейтилгенди

Быйыл февральда Пенсия фонддан берилген социал тёлеуле, 2020 жылда инфляцияны ёлчемине кёре, 4,9 процентге кёбейтилгендиле. Ол санда ай сайын берилген тёлеу да (ЕДВ), аны республикада  федерал льготалагъа тийишли 75 786 адам аладыла, ол санда саулукъларына радиацияны хатасы жетгенле, сакъатла, ветеранла, Совет Союзну эм Россейни Жигитлери, Социализм Урунууну Жигитлери эм башхала. 

Жер юлюшню чеклерин къалай билирге боллукъду

Иели жер юлюшню чеклерин къалай белгилерге эмда бу жумуш тап этилмей, аны хатасындан тазир тёлерге тюшмезча не этерге боллугъуну юсюнден Росреестрни Къабарты-Малкъарда Управлениясындан билдиредиле. Юйлери неда жер юлюшлери болгъанла, кеслери да билмей тийишли законлагъа бузукълукъ этгенлени санына тюшерге боллукъдула. Аны юсюнден къырал надзор неда жерлеге контроль этген органла айтхынчы кёплени хапарлары окъуна болмаучуду. Ведомствону специалистлери айтханнга кёре, быллай бузукълукъла болмаз ючюн, тийишли жорукъланы тынгылы билирге керекди.

Эсепле ёхтемлендирселе да, тамамланырыкъ жумушла кёпдюле

Кёп болмай КъМР-ни Къурулуш эм жашау журт –коммунал мюлк министрини  Алим Бербековну  башчылыгъы бла кенгеш болгъанды. Жыйылыуда  былтыр этилген ишлени эсеплегендиле эм салыннган борчланы да белгилегендиле. Анга тюзюнлей  халда  республиканы  Правительствосуну  Председатели  Мусукланы Алий  да къатышханды, деп билдиредиле  ведомствону пресс-службасындан.  

Азиялы командала малкъарлы жашны оюнун жаратадыла

Зумакъулланы Вячеславны жашы Алимни юсюнден мен алгъаракъда республиканы жашаууну юсюнден хапарлагъан интернет пабликлени биринде окъугъан эдим. Футболгъа сейирим не заманда да болгъанды, алай Алимни атын а бу жолгъа дери, нек эсе да, бир да эштмеген эдим. Бюгюнлюкде ол Тайваньны бийик лигасыны «Тайнань сити» деген футбол командасы ючюн ойнайды, ары дери Монголияда эришгенди. Малкъарлы жаш бла келишим озгъан жылны ахырында этилгенме. Битеу бу шартла  сейир кёрюнюп, аны бла ушакъ этерге кёлленнген эдим. Малкъар тилни билмегенин уллу жарсыу бла белгилеп, ол битеу сорууларыма интернет бла къысха заманны ичинде толу жууапла берип жибергенди.

- Тилни иги билмегениме бек жарсыйма. Аны сылтауун 90-чы жылланы аллында туугъанымда кёреме. Ол кезиу къыт заман болгъанын эсге ала, ата- анала сабийлерин, юйюрлерин жалчытыугъа берилип эдиле. Атам кёп жылланы «Черодейка» салонда кассир-бухгалтер болуп ишлегенди. Анам а дюгерлиди. «Дубкидеги» сабий тууулгъан больницада акушерка эди. Менден сора да, юйюрюбюзде тамата къарындашым барды. Ол да Москвада жашайды эм ишлейди.

Бир асыл адам болмаса

Хапар

Юйлери, суу боюнуна тюшюп баргъанча, алай тизилген элде жаз толу иелик этеди. Тау журту болгъанлыкъгъа, мында балли тереклени къызылсуу кёмюклери узакъдан окъуна эсленеди. Шахардан чыгъып, узакъ эллеге ашыкъгъан жаз нени да жангыртханды. Кёкден башха, дунияда бийик зат къалгъан болмаз деп тура эдим да, мында уа, Басхан ауузунда, не да бийикди, деменгили: акъбаш къаяла, чыранлы тау тёппеле, алада гумулжуклача жюрюген, къара, мор, жарыкъ кийимли адамла окъуна.

«Къадар мени ахшы адамла бла жолукъдургъанлай тургъанды»

Къабарты-Малкъар Республиканы 100-жыллыгъына

Бизни республикада Халкъла аралы черкес ассоциацияны  таматасы, экономика илмуланы доктору, профессор  Хаути Хазритович Сохроков белгили адамладан бириди. Ол Къабарты-Малкъарны айныууна, мында жашагъан халкъланы шуёхлукъ сезимлерин кючлеуге къарыуундан келгенни аямагъан къайгъырыулу инсанладанды. Аны таныгъанла Хаути Хазритовични бийик адамлыкъ ышанларын, жюрек жарыкълыгъын, огъурлулугъун, терен билимлилигин, жашаугъа энчи  кёз къарамын бир аууздан чертедиле.

Аналыкъ капиталны алыуда тюрлениуле

РФ-ни Пенсия фондундан (ПФ) билдиргенлерине кёре, жангы жылдан ана капиталны ёлчеми 3,7% кётюрюлгенди. Аны бла сертификатны алгъан 4,3 миллион юйюр хайырланнгандыла.  Ахча юйде къаллай бир сабий болгъаны эм аланы туугъан заманларына кёре тёленеди.

Биринчи сабийге капитал 17,3 минг сомгъа кёбейтилип, быйылдан башлап 483 882 сом болгъанды. Аллай бир ахча эки сабии болгъан юйюрге да бериледи, бала 2020 жылгъа дери туугъан эсе эм ата-ана эндиге дери сертификатны алмагъан эселе.

Жаш водительлени машинаны къоркъуусуз жюрютюуню жорукъларына юйретирикдиле

Республиканы жолларында «Машинаны жюрютюп башлагъан водитель» рейд къураллыкъды. Ол сынаулары болмагъан, руль артына энди олтургъан инсанланы къатышыулары бла аварияланы азайтыр мурат бла бардырыллыкъды.

Тарихлеге кёре, машинаны энди жюрютюп башлагъанла кеслерине асыры базынып, авариялагъа терк-терк тюшедиле. Асламында ала машиналаны араларында кенгликни сакъламайдыла, теркликни терс сайлайдыла, аллына келген машиналаны жолларына чыгъадыла.

Къызланы къадарлары

Была барысы да Тегенеклиден Хажиланы къызларыдыла. Озгъан жылладан, бизге салам бергенча, кёзюбюзге къарайдыла. Алыкъа ала жаш адамладыла. Болсада, андан ары къадарларын билгенча, сагъышлыдыла. Ол а кюлдюрген, жарсытхан да этди. Бир-бирлерине уа ачыулу да болду. Билгенибизни айтайыкъ.

Сюймеклик: алимле не зат айтадыла аны юсюнден?

Биз жашауубузда бек сыйлы сезимледен бирине сюймекликни санайбыз. Жашлыгъыбызны да аны терк - терк сагъынабыз: аны сюймекликни жарыгъы жарытханы ючюн. Алай алимлени оюмлары уа къалайды, тинтиуле не зат кёргюзтедиле? Аны юсюнден медицина илмуланы доктору, психиатр, КъМКъУ- ну профессору Теммоланы Лейла бла ушакъ этгенбиз.

- Бир адам башхагъа бюсюреп, сюймекликни дуниясына атласа, тёгерегиндегилеге тюрленнгени баям болуп къалады. Угъай, ол акъылдан шашмайды, алай бир – бирде акъылсыз ишле этеди. Алимле бу ишге къалай къарайдыла?

Страницы