Къадар бизни жюрегибизге да тынгылайды

Белгилиди, тёгерекде болгъан затлагъа жарыкъ кёз бла къарагъан юйюнде, ишинде жумушланы да жетишимли бардырады, стресследен кесин къоруулайды, жашауда тюбеген къыйынлыкъланы тынч хорлайды неда, ауругъаны болса , терк къайтышады. Жашауну хар кюнюне къууанып, хар такъыйкъаны татыуун багъалай билгенле кёп жокъдула. Алай анга юйренирге боллукъсуз, деп чертеди бизни къонагъыбыз – психолог Муртазланы Фаризат:

- Адам сезимлерине ие болургъа керекди. Ала къууаннганда бла ачыуланнганда ачыкъ кёрюнедиле. Эки тюрлюсю да хайырлыдыла адамгъа, хар затны ичинде жыйып туруу саныбызгъа – чархыбызгъа да, жаныбызгъа да уллу, ауур жюкдю. Ахырысы бла да не кюлмеген, не чамланмагъан адамны психикасы тюз болмагъаны ишексизди.

Алимлени тинтиулерине кёре, сезимлени юч тюрлюсю болады: къууанч, жарсыу эм сансызлыкъ. Кюн сайын бет-къол жууабыз, тишлерибизни тазалайбыз, юсюбюзню-башыбызны тизгиннге жыябыз, алай бу жумушла кёлюбюзню не кётюрмейдиле, не бузмайдыла. 

Иги эмоцияла, мардаланы юслеринден айтсакъ, отуз процентни тутадыла, жарсытханла беш процентден кёп болмазгъа керекдиле. Андан кёп болса, адамны чархы къыйынлыкъланы хорлаялмай башлайды. Быллай проблемалары болгъанлагъа болушлукъ керекди: жууукъладан, психологдан, психотерапевтден.

Жарсытхан эмоцияладан  кесибизни сакълай билирге борчлубуз, нек дегенде жанны да чексиз тюйюлдю къарыуу, адам тауусулуп къалады. Дагъыда бир затны энчи чертип айтыргъа сюеме: болгъан зат ючюн, юй неда сабийле болсунла, ыразы бола билирге тийишлиди.

Сёзсюз, инсаннга бек керекли, хайырлы да – къууандыргъан сезимди. Жашауда бек уллу къыйынлыкъгъа тюшюп неда ёлюмню бла жашауну ортасында къалып, ол заманда да излейбиз бир жарыкъ кюн таякъчыкъны. Хар инсанны да болады жарсыуу да, ауур кезиую, алай анга къайдан эсе да къарыу чыгъып, тырнакъларгъа итинеди. Адам башына тюшген ачыуну окъуна иги жанын излерге кюрешеди. Менден насыпсыз жокъду деп, хорлатып къойгъаннга психолог окъуна болушалмайды бир-бирде.

Къууанч – не тюрлю палахдан да къоркъмай, къарыууна, кючюне ийнаныуду. Аны сезиу тюзюнлей ырысхы къолайлыкъ бла байламлы тюйюлдю. Бир-бирде тутхан ишинде къууанмагъан неда шуёхлукъну зауукълугъун ангыламагъан къоркъуулу спорт бла байлайды жашауун. Нек дегенде аны адреналини кётюрюлюп, ол къууанч тыпырлы болуп, насыпны сынайды. Ызы бла адам стресслеге чыдамлы болады эм жашауну толулугъун терен ангылайды. Аны себепли иги эмоцияла не къадар кёп болсала, ол къадар игиди.

Алай дагъыда адам кесин не затха буюрса да, анга тюбейди деген оюмда да барды магъана. Сёз ючюн, тутхан ишимде мен сюйгенлей хар не да иги къураллыкъды десенг, анга ийнансанг, уруннган тынчыракъды. Алай болурму-къалырмы деп, арсарлыкъгъа хорлатып турсанг, ол зат кертиден да болмай къалыргъа да тюшерикди. Аны себепли жашауугъузда ахшы умутла толур ючюн, бир къауум жорукъгъа юйретирге сюеме:

Биринчиден. Къатыгъызда бола тургъан ууакъ затчыкълагъа эс буругъуз. Сёз ючюн, кюнню иги халына, эрттенликде ичген кофегизни ийисине, орамда сабийни кюлгенине. Быллай ууакъ-тюек жумушлагъа бирде эс бурмай да къоябыз, алай ала бизни къууандыргъан затладыла, аны себепли алагъа къарамыгъызны тюрлендиригиз.

Экинчиден. Хар кюнден бола тургъан ишлеге эс буруу иги къылыкъды: шуёхугъуз бла тюбешиу, эрттегили танышдан келген къагъытха ышарыу, жууап жазыу, таматадан махтау, не уа сабийигизни школда иги белгилери.  Барындан да игиси уа - энчи дефтер бардырыгъыз.Жазыучу болугъуз! Автор да сиз, окъуучу да - кесигиз! Ол не бла игиди десегиз, хар кюн къалай озгъанын, анда этген гитче жетишимлеригизни окъуна жазаргъа тюзелигиз.

Ючюнчюден. Жюрегинде ийманы болгъан Аллахны да, адамланы да алгъышлагъанлай турады. Тёрт саным сау, ашаргъа ашым, киерге кийимим, жашар жерим барды деп къууанады. Бу затланы жазмасагъыз да, унутмагъанлай, ичигизден къайтара турсагъыз, жюрекге асыуду, кюч-къарыу берген шауданды.

Тёртюнчюден. Этген жангылычларыгъыз ючюн кеси кесигизни ашамагъыз. Жашауда аз тюрлю болмайды, жаны сау жангылгъан да этеди. Болду эсе – болду, заман жарагъызны сау этер, аны ючюн жюрек жауугъузну тауусмагъыз. Энтта да жангылыргъа къоркъама деп абызырамагъыз, аллындан окъуна ишни аманнга буюрмагъыз.

Бешинчиден. Сыфатыгъызны омакълай тутаргъа юйренигиз. Адам кеси кесине бюсюресе, кёлю кётюрюледи, къууанады. Жашауугъузну тюрлендирирге сюе эсегиз, кесигизни тюрлендиргенден башлагъыз! Жангы кийим болсун, харакет болсун, башха тюйюлдю, жюрекге балхам эсе, ол керекли затды, алып кийигиз, жюрютюгюз.

Алтынчыдан. Ёзюгюзню сюерге юйренигиз. Бу тутхан ишими толтурдум, муратыма жетдим деп къууаннганны тышындан, кесигизге саугъа этерге керексиз. Сёз ючюн, тиширыуну алайыкъ. Ол сабий ёсдюреди, юй жыяды, аш этеди, ишге да жюрюйдю. Арымай, талмай жумушларын хар кюнден къайтарып этип турады, алай бир ауукъ замандан ол затла боюнундан асханча кёрюнедиле. Къыйналады, арыйды.

Жашау алай кёрюнмез ючюн, кесин унутмазгъа, багъаларгъа керекди. Къыз нёгерлери бла тюбешип, кафеде олтурса, сюйген хантын ашаса, къарыу алыр, кёз ачар. 

Жетинчиден. Эрттеден бери этерге сюйген жумушугъузну тындырыгъыз. Не излегенигизни ангылап, муратыгъызгъа жетерге кюрешигиз. Ала къыйын жумушла да болмазла, алай къол жеталмай, заман болмай, итиннгенлей турасыз.

Сегизинчиден. Сууаплыкъ ишле этигиз. Нек дегенде адам улуну жарсыууна къулакъ салгъан, бир бирге билеклик этген, къолундан келгенича болуша билген адам - ол насыплыды. Жандауурлукъ жумуш  адамны кесине да асыуду. Жангызлыкъ да сизни жаныгъыз бла ётер. Бек магъаналысы уа - инсандан ыразылыкъ эшитген къулакъгъа бек хычыуунду, огъурлу ишле этген сезим а учундурады, жашау къарыу береди.

Тогъузунчудан. Кюлюрге тюзелигиз. Кюзгюге къарасагъыз да, ышарып къарагъыз, тёгерекдеги адамлагъа бет жарыкълы болугъуз, сизни бетигизден къуруда нюр тёгюлюп турады. Ышарыу – бек бош ишди, алай жашау къыйынлыкъланы хорларгъа кючлю сауутду.

Адам кесин игиге буюруп, къууанып жашаса, турмушну ачы чакъларын жюрегине алмаз, алагъа къажау сюелир. Аны психологла угъай, онкологла, хирургла да бир аууздан айтадыла. Жарыкъ кёллю саусузла терк къайтышадыла – адамны жаны бла саулугъу байламлы затладыла.