Все статьи

Атларын эсибизде тутабыз, ёхтемлик бла сагъынабыз

Бу материалны биз бюгюн, малкъар халкъны айтхылыкъ инсанларыны хурметлерине жоралап, жангыдан окъуучуларыбызны эслерине салыргъа излегенбиз. Абайланы тукъумларыны ахшы келечилерини юсюнден тинтиулени 2009 жылда философия илмуланы доктору, профессор Эфендиланы Салих басмалагъанды, кесини энчи излемлерини, оюмларыны мурдорунда.  Аны себепли бу тарых магъаналы материал бютюн сейирди, ол жаны бла аслам соруулагъа жууапды.  

 

Елена Образцова: «Малкъаргъа жолоучулукъ эсимден кетмезлик, кёлюмю кётюрген сейирлик сагъатладыла».

СССР-ни халкъ артисти, Социалист  Урунууну Жигити, Ленин  атлы саугъаны лауреаты, битеу  дунияда да бек иги меццо-сопрано, операны жулдузу Елена Образцова ауушханлы быйыл 6 жыл толгъанды. Ол 2015 жылда январьда жашаууну 76-чы жылында Германияда саулукъ сакълау учрежденияладан биринде ёлген эди. 

 

«Палах келгенде»

Уллу Ата журт урушда Къулийланы Къайсын десантник-парашютист, аскер  журналист болуп тургъанды. Ол Москва, Орёл, Ростов шахарлада, Украинада, Кърымда, Прибалтикада да уруш этгенди. Тамам ол заманлада назмуларыны юсю бла аты да уллу къыралыбызда белгили болгъанды.

Хыны этерден, ушагъыусуз сёлеширден алгъа къолайлыгъынгы терге

Къуллукълары кенг эркинликле бергенине, шинтиги бийикде орналгъаны ючюн адамланы сыйларын, намысларын тюшюрюрге, хыны сёлеширге, къычырыргъа жарагъанына ийнаннган къуллукъчула аз тюйюлдюле. 

Амазонияны жаныуарлары бла къанатлылары

Амазония дунияны башында бек уллу терен агъачлы эм кёп черекли тюзледен бириди. Озгъан мингжыллыкъны ортасына дери адам аягъы басмагъан терен агъачланы биринчи кере 1541-1542 жыллада Франческо де Ореллано тинтирге кюрешгенди. Андан бери  «цивилизация» дегенинг, къудуретни тозуратып, табигъатны тюрлендире барады: Амазонияда мингле бла саналгъан квадрат километрледе агъачла къырылгъандыла, агъачланы орунларын бахчала, сабанла алгъандыла, кийик жаныуарла бла къанатлыла уа  алыкъа адам аягъы басмагъан жерлеге къачхандыла.

«Бизде алыкъа тинтилмеген тема бла кюрешеме»

Россейни Илмула академиясыны Къабарты-Малкъарда арасында башха-башха профильлеге кёре ишлеген алты институт бла бир бёлюм (география) бардыла. Алада не бла кюрешгенлери, не темаланы тинтгенлери уа, айхай да, сейирди.

Бу затланы билгенни хатасы жокъду

Дарий къумачдан эски жау тамгъаны кетерир ючюн нашатырный спиртден жарым къашыкъны, глицеринден бла суудан да бирер къашыкъны къатышдырып, тамгъалы жерни аны ичинде 5-10 минут тутаргъа керекди.                                                                                     

                                                                  *  *  *

Ичинде аш этилген табаны алгъа акъ къагъыт бла сюртюп, сора бек ууакъ тюйюлмеген туз бла ышып тазалайдыла.                                                   

Анасына термилип, тапханындан сора уа кёлю къачханды

Редакциягъа келген тиширыугъа отуз беш жыл бола эди, аладан жетисин ол анасын излеп тургъанды. Жыйырма сегиз жылына дери  ол атасы-анасы аны ёсдюрген адамланы  сунуп жашагъанды. Ала ёлгенден сора юйде бир жол бош затдан сёз чыкъгъанды. Ол кезиуде эки къарындашындан бири: «Сен ауузунгу жабып тур! Билирге сюе эсенг, эгечибиз угъай да, жууугъубуз окъуна тюйюлсе сен бизни! Тыш адам. Бош адам! Сени бир къамамагъан атып кетгенди да роддомда, бизни анабыз а ол заманда больницада болгъаны себепли сени юсюнгден эшитгенди да, эрип, юйге алып келгенди.

«Саулукъну кёп жыллагъа сакълар ючюн, энчи жарау этиуню унутмазгъа тийишлиди»

Къудайланы Чукайны жашы Керим Яникойну орта школунда отуз жылдан аслам заманны урунады. Сабийлени кёп тёлюлерин физкультурадан юйрете, аланы саулукъларына, айныуларына къайгъыра ишлейди, уллу  сынамлы устазларыбызданды. Бюгюн ол бизни ушакъ нёгерибизди.

 

Белгили поэтлени хурметлерине эсгертме орнатыллыкъды

Кёп болмай Чегем муниципал  районну администрациясыны башчысы Юра Борсов Россейни  Художниклерини  союзуну келечиси,  скульптор Станислав Катони бла тюбешгенди.  Тюбешиуге  аны  орунбасарлары Жанкишиланы Жагъафар,  Жанна Арипшева, Тёбен Чегемни бла Шалушканы таматалары Къонакъланы Илияс эм Хачим Кунижев да къатышхандыла.

Жазылыу – 2021

Озгъан жыл, белгилисича, бек къыйын, палахлы эди. Аны ахыр айлары бютюнда. Коронавирус бла байламлы ауруу кёп къаугъа, жарсыу келтиргенди.

Буруннгулу патчахланы чам атлары

Эртте заманлада жашагъан кёп патчахланы кеслерини атларына чам атла да къошуп болгъандыла. Бирини къылыгъы, башхасыны уа бет неда сан ышаны. Не зат этерге керек болур эди Сабий сюй неда Ит сёгун деген атла берилир ючюн алагъа…

 

Керексиз даулашладан сакъланырча – келишимни тауусургъа

Юйюр – ол эр кишини бла тиширыуну бирге жашаргъа закон бла бегитилген оноуларыды. Аны къурау эм айырылыу аланы экисине да мюлклери, сабийлери бла байламлы жууаплылыкъ салады. Аны юсюнден ушакъны юрист Азамат Тохов бла бардыргъанбыз. 

 

Сыйлы Къуран адам улуну жашау жоругъуду

Къуран къалай берилгенини, аны сураларыны къуралыуларыны юслеринден Аль-Азхар ислам университетни бошагъан Аккайланы Хасим хажи айтады:

Дарман салыудан къачаргъа керек тюйюлдю

Грипп  жукъгъан аурууду. Андан къалай сакъланыргъа боллугъуну юсюнден Инфекция ауруулагъа эм СПИД–ге къажау  араны врач–инфекционисти Аппайланы Шамил   бла ушакъ этгенбиз.

 

Алмостула жокъ эселе, аланы юслеринден хапарла халкъда нек жюрюйдюле?

Алмосту жаныуармыды, адаммыды? Аны юсюнден даулашла бюгюн да барадыла. Кёп тюрлю миллет  литературада, артыгъыракъда фольклорда, анга тюберге боллукъду. Аны барлыгъына малкъар халкъ да ийнаннганды. Биз анга шагъатлыкъны аны таурухларында  табабыз. Журтубайланы Махти жарашдыргъан «Къарачай-малкъар мифле» деген китапда алмостуланы юслеринден толу окъургъа боллукъду. 

Шемишледен бла тахта кёгетледен 13 процентге аслам сатылгъанды

Федерал таможня  службаны Къабарты-Малкъарда бёлюмюнден билдиргенлерича, былтыр республиканы агропромышленный комплекси чыгъаргъан продукциядан 22 миллион долларгъа экспорт этилгенди.  Ол а  планда белгиленнген кёрюмдюден 13 процентге кёпдю. 

Дачниклеге – жангы излемле бла жорукъла

Быйыл  Россей Федерацияда от тюшюу  къоркъуусузлукъ жаны бла жорукъла  къабыл этилгендиле. Анга кёре  коммерциялы болмагъан садовод биригиуле эм аланы таматалары эсге алыргъа керек жангы излемле бла жорукъла  бардыла.  Аланы юсюнден  Росреестрни Къабарты-Малкъарда бёлюмюню таматасы  Виталий Дмитриев  айтханды. 
- Дачалары болгъанла  кеси жерлеринде  кир-кипчикни кетерир эм хансны да чалыргъа тийишлидиле.    

Къыйын болумлада чыныгъа, хорламгъа таймай барады

Хорламла келтирген спортчула, фахмулу жазыучула бла жырчыла, умутландыргъан алимле – ала барысы да халкъны кёлюн кётюрген, миллетлигин чертген ышанладыла. Таулу халкъ да хунерли жашлагъа бла къызлагъа байды. Ахшы муратла туудургъан уланларыбыздан бири спортчу Жаникаланы Асланды. Ол дзюдода, самбода, ММА-да жетишимлери бла белгилиди. Спортда жолу уа, чурумлагъа, къыйын болумлагъа къарамай, алгъа барыуну юлгюсюдю. 
 

Страницы