Маданият

Экинчи кесеги.

Бий-Мырза, Салал айтхан ырандан къутулуп, ол бекленип тургъан жерге къарагъанды. Алайдан огъарыда экеу олтуруп солурча бир тырхыкны эслегенди. Салал  тургъан жерге ётерге уа онг жокъ. Кёнделени эки къулач, бийиклиги тёрт къулач болгъан сыйдам бетден Салалны къалай ётгени сейир эди.

Бу материалны биз бюгюн, малкъар халкъны айтхылыкъ инсанларыны хурметлерине жоралап, жангыдан окъуучуларыбызны эслерине салыргъа излегенбиз. Абайланы тукъумларыны ахшы келечилерини юсюнден тинтиулени 2009 жылда философия илмуланы доктору, профессор Эфендиланы Салих басмалагъанды, кесини энчи излемлерини, оюмларыны мурдорунда.  Аны себепли бу тарых магъаналы материал бютюн сейирди, ол жаны бла аслам соруулагъа жууапды.  

СССР-ни халкъ артисти, Социалист  Урунууну Жигити, Ленин  атлы саугъаны лауреаты, битеу  дунияда да бек иги меццо-сопрано, операны жулдузу Елена Образцова ауушханлы быйыл 6 жыл толгъанды. Ол 2015 жылда январьда жашаууну 76-чы жылында Германияда саулукъ сакълау учрежденияладан биринде ёлген эди. 

Уллу Ата журт урушда Къулийланы Къайсын десантник-парашютист, аскер  журналист болуп тургъанды. Ол Москва, Орёл, Ростов шахарлада, Украинада, Кърымда, Прибалтикада да уруш этгенди. Тамам ол заманлада назмуларыны юсю бла аты да уллу къыралыбызда белгили болгъанды.

Алмосту жаныуармыды, адаммыды? Аны юсюнден даулашла бюгюн да барадыла. Кёп тюрлю миллет  литературада, артыгъыракъда фольклорда, анга тюберге боллукъду. Аны барлыгъына малкъар халкъ да ийнаннганды. Биз анга шагъатлыкъны аны таурухларында  табабыз. Журтубайланы Махти жарашдыргъан «Къарачай-малкъар мифле» деген китапда алмостуланы юслеринден толу окъургъа боллукъду. 

Салимни бек къууанчлы кезиую эгечи босагъадан атлагъан кюню болгъанды. Аны жарыкъ кёзлерин кёрсе, дуния жарсыуларын унутханды. Хау, жаланда эки адам киргендиле аны кенг жюрегине – жашы бла эгечи. Аладан жууукъ да, татлы да болмагъанды анга дунияда.

Ахыр кесеги

Кече Къазан къая башында, шыякылада къалгъандыла да, уяннганда уа:

- Бир аман тюш кёрдюм, - дегенди Салал, - Сизни къалагъыз кюе, ичинде адамла тышына чыгъалмай жиляй, аланы къутхарыргъа уа киши да жокъ. Къоркъуп уяндым.

Бу кюнледе республикада «Къабарты-Малкъар–100» деген  Битеуроссей кинофестиваль ётгенди. Аны чегинде тюрлю-тюрлю жанрлы фильмле  кёргюзтгендиле. Нени юсюнден эдиле ала? Не зат къайгъы этдиреди бюгюннгю кинематографияны?

Экинчи кесеги.

Бий-Мырза, Салал айтхан ырандан къутулуп, ол бекленип тургъан жерге къарагъанды. Алайдан огъарыда экеу олтуруп солурча бир тырхыкны эслегенди. Салал  тургъан жерге ётерге уа онг жокъ. Кёнделени эки къулач, бийиклиги тёрт къулач болгъан сыйдам бетден Салалны къалай ётгени сейир эди.

Хапар

Тау  эллерибизден биринде  уллу кенг арбазда, къалпагъын да сол къолуна алып, кюмюшбет чачын да жел тарай, узун бойлу бир эр киши сюеледи. Энишге къарайды, ёрге къарайды. Ёнчелеген этгенча, арбазны энине, узунлугъуна да барады. Сора юй аллына келди. Аны эшиги къаты этилип, уллу кирит салынып. Терезелери уа уалып.