Хар минутну, сагъатны да асыулу, хайырлы жумушла бла толтура

Окъуугъа талпынып, ол жаны бла жетишимли бола, халкъыбызны атын айтдыра, кеслерини хунерлиликлерин да ачыкълаялгъан къызларыбыз бла жашларыбыз не заманда да миллетибизде бола келгендиле. Ол, айхай да, барыбыз да къууанырча, не букъдурлугъу барды, ёхтемленирча да шартды. Бюгюнлюкде да кеслерини тириликлери, билим алыргъа итиниулюклери, республика, къырал даражада да бирсиледен артха къалмай, ал сатырда окъуна баралгъан жаш тёлюбюз тамблагъы кюннге ышаныуубуздула. 

Ариу тау шахарыбыз  Тырныауузда ёсген Мусукланы Талифа да аладан бириди. Мында бешинчи номерли гимназияда окъуй, ол къыралыбызны эм айтылгъан вузларындан бирине кирликме деп алыкъа сагъыш да этмей эди. Алай эсе да, мектепде жаланда «бешлеге» окъугъанды, артда алтын майдал да алгъанды. Предмет олимпиадалагъа регион, битеуроссей даражада да къатыша, хар заманда да юлгюлю бола, саугъалана тургъанды.

Онунчу классда болгъанында уа, охо, бир кёрейим деген акъыл бла тарыхдан МГУ бардыргъан олимпиаданы заочный бёлюмюне къатышады. Кеси да сакъламай тургъанлай, призёрланы санына тюшеди. Аны себепли уа къызчыкъны Москваны къырал университетине сагъынылгъан олимпиаданы очный урумуна чакъырадыла. Алай бла баргъанды Талифа къыралыбызны ара шахарына биринчи кере. Вузну, андагъы болумну, преподаватель къауумну да кёргенинден сора уа, андан башха жерге кирмезлигине толу ийнанып, артда гимназияда да алай окъугъанды.

Анда уа ол обществознание, орус тил, тарых предметлени айырып сюйгенди. Аладан ЕГЭ-леде жюзге жете балла алгъанларын да белгилерчады. Кеси уа аны ючюн устазлары Чочайланы Марина Шакъмановнагъа (тарых) бла Жеттеланы Лейла Хасановнагъа (орус тил) ыразылыгъын билдиреди. Ала, саулай педагог коллектив да кёп къыйын салгъанларын, билимлерин окъуучуладан къызгъанмай ишлегенлерин чертеди. Огъарыда сагъынылгъан олимпиадагъа къатышыргъа да тарыхдан педагог кёллендиргенин айтып, аны ючюн да ыспас этеди. 

Алай бла школну тауусханында, Мусукланы къызчыкълары кёп сагъыш эте турмагъанды. Къырал экзаменде баллары бийик болгъаныны хайыры бла МГУ-ну социология бёлюмюне тюшер онг чыгъады. 

Алай эсе да, университетни кесинде да анга сынауланы ётерге керек эди. Ма ол заманда олимпиадагъа бери келип кетгени, экзаменде заданияла не халда берилирге боллукъларын кёргени, ангылагъаны да анга уллу болушлукъ болгъанын жашырмайды. Неге керекдиле ала деп  къоймай, быллай жерлеге къатыша турсала, жаш адамлагъа къадар бир жол ачып къояргъа боллугъуна ийнаннганын да айтады. 

Узакъ жерге кетип окъурукъма дегенине атасы Марат бла анасы Мисиду къаршчылыкъ этмей, анга  ышаннганларына бютюнда ыразыды. Алай бла бюгюннгю ушакъ нёгерим энди сагъынылгъан университетни таууса турады. Ары келген биринчи кезиуюнден башлап, вузну жамауат ишине да тири къатышханды. Экинчи курсда болгъанында, анда окъугъан малкъарлы эмда къарачайлы жаш тёлюню сообществосун къурагъанды. Бюгюнлюкде анда къыркъ чакълы студент боладыла. 

Аны къуралгъаны уа, аланы кеслерине тиллерин унутмай турургъа себеплик этгенинден сора да, бирси халкъланы келечилери миллетибизни культурасы, адет-тёрелери, аш-суулары бла да шагъырейленирча онгну ачханды. Жашла бла къызла тюрлю-тюрлю кёрмючле, жандауурлукъ ярмаркала да хазырлайдыла. Алай бла Москвада Сабий юйге болушлукъ да этедиле. Къарачай-малкъар жаш тёлюню атындан а ары Талифа барыучуду.

Жашла бла къызла, бирге жыйылып, «Миллетлени кюню», «Къарачай-малкъар ашарыкъланы кюню» дегенча жумушланы къурап, алагъа белгили жырчыларыбыз, тепсеучюлерибиз къатышырча онгланы окъуна излеп, бирсиле кимле болгъаныбызны билирча, кёрюрча, кёп зат бла шагъырейленирча иш этедиле. Сёз ючюн, пандемиягъа дери жыйылыуларына жырчы Айбазланы Мурат Къарачайдан келген эди.

Ушакъ нёгерим а аллай тюбешиулеге преподавательлери да сюйюп, сейир этип къатышханларын айтады. Алагъа тау халкъланы юсюнден кёп зат алыкъа да жангыча болгъанын, тамаша кёрюннгенин белгилейди. Кеси уа, андан сора да, «Эльбрусоидни» ишине да тири къатышады. 

Дагъыда ол илму бла кюреширге сюеди. Анда да кесине кавказ миллетлени арасында юйюр къыйматлагъа къалай къарагъанлары, алада сабийлени кёп нек ёсдюргенлери бла байламлы  теманы сайлагъанды. Бу жаны бла социология тинтиу бардыра, Шимал Кавказда эки мингден аслам адамны оюмун жыйышдыргъанды. Ишини башчысы уа Александр Синельниковду. Ол МГУ-ну юйюр эмда демография социология кафедрасыны доцентиди, илмуланы докторуду, профессорду.

Таулу къыз бардыргъан тинтиулери бла аслам битеуроссей, халкъла аралы конференциялагъа да къатышады. Аны ишлери бу тюбешиуле бла байламлы жарашдырылгъан жыйымдыкълада да басмаланадыла. Университетде иги окъугъан, жамауат ишге да тири къатышхан студентге практиканы Къырал Думада ётерге къадар насып бергенди. 

Талифа суратлау адабиятны окъургъа заманы аз болгъанына жарсыйды. Алай эсе да, театргъа, кёрмючлеге барыргъа уа кюрешеди. Алагъа да студентлеге льготаланы хайырындан келирге онг чыкъгъанын айта, аланы (льготаланы) къурагъанлагъа ыразылыгъын билдиреди.

Тёртюнчю курсну тауусханындан сора магистратурагъа да МГУ-да кирирге хазырлана турады. Окъууундан юйге келсе уа, ол эм алгъа аппасы Мусукланы Аскерни, ыннасы Гюлюйланы Маржанны жокъларгъа ашыгъады. Аладан сора да, къатында ата-анасы, эки эгешчиги да болгъанына къадарына ыразыды.

Малика биргесине ара шахарыбызда окъуй эсе да, Фатимачыкъгъа уа алыкъа юч жылчыкъ болады. Ол, телефонну алып: «Талифа, бизге да къонакъгъа бир келсегиз а», - десе, бирде кюледи, бирде уа юйге къалай тансыкъ болгъанына тюшюнеди. Гитче эгешчигини сюймекликден толу кёзчюклерине къарап, ийнакълай, къоюнуна къысаргъа излейди.

Хар жаш адамныча, Мусукланы къызчыкъны уллудула муратлары. Ол алыкъа жашауунда къайсы ызны сайлап, къайда ишге тохташып къаллыгъын билмей эсе да, къайда да бет жарыкълы болуруна, анга ышаннганланы жетишимлери бла къууандыргъанлай турлугъуна, жамауатны айныууна кесини юлюшюн къошарыгъына ийнанабыз.