Усталыгъы, чыгъармачы хунерлиги келтиргендиле аны бийик жетишимлеге

Бир жол редакцияны жумушу бла Элбрус районнга барама. Шауаланы Исмайылны къызы Аминат бла да анда танышхан эдим. Ол шахар школда сабийлени черчениядан эмда сурат ишлеу  искусствогъа юйрете эди. Бу кюнледе уа биз  биягъы тюбешгенбиз.

 Аминат устазланы жыл сайын бардырылыучу  район, ызы бла шахар, республикалы конкурсларында да хорлап,  Москвада бардырылгъан Битеуроссей конкурсха  къатышханды. Андан диплом, энчи китапчыкъ эм значок   алып келгенди. Ара шахарда бардырылгъан конкурсха бизни республикадан ол жыл Аминатдан сора киши да къатышмагъанды.

 Сёзсюз, ол къызны боюнуна  салыннган бек сыйлы, аны бла бирге уа жууаплы да борч эди. Дипломунда уа былай жазылыпды: «Элбрус  районну школуну черчениядан эмда изобразительный  искусстводан окъутхан устаз Шауаланы Аминат Исмаиловнагъа  «Россейни 1996 жылны устазы» деген Битеуроссей конкурсну  къурау комитети бийик профессионал  усталыгъы, сабийлени  окъутууда  эмда юйретиуде кесини ишине энчи  чыгъармачы кёз къарамы эмда конкурсда бийик кёрюмдюлеге жетишгени ючюн» деп

Сёзсюз, бу сыйлы дипломгъа конкурсха къатышханланы  кёбюсю тийишли болмагъанды.

Андан бери  талай жыл озгъанды. Аминат мектепде ишлейди,  сабийлени окъутады. Аны бла ушакъ эте, озгъан, узакъ  заманланы эсге тюшюре, конкурсха къалай  баргъаныны юсюнден айтырын тилегенм

- Конкурсха уа биринчи кере къачан къатышып башлагъан эдинг?  

- Москвагъа баргъан биринчи кюнден окъуна конкурс башланнган эди. Башда да бир айтханма, бизге деп ингир къурайдыла. Ары кёп адам  жыйылгъан эди. Ол ингирде  къайсы устаз къайсы кюн дерс берлигини юсюнден билдиредиле. Андан сора бизни къайсыбыз  къайсы школда дерс берлигибиз да белгили болады.

Экинчи кюн а эрттенликде бизге деп Москваны ичинде экскурсия къурайдыла. Дерс а ингирликде башланады. Биринчи дерсибизни биз  бир бирибизге, жюрини членлерине деп да бере эдик. Анда хар устаз да кесини концепциясыны юсюнден    толу хапар айтыргъа керекди. Устаз къадарынгда ол неда бу предметни нек сайлагъанынгы, энчи бу концепция бла нек ишлегенинги юсюнден толу хапар айтып, аны  къорууларгъа керек эдик. Мен оюм этгеннге кёре, бу борчдан устазланы бары да жетишимли къутулгъандыла.

  Анда элтген  видеокассеталарыбызгъа,   дерслеге къалай хазырланып келгенибизге, биргебизге не затла алып келтиргенибизге да къарайдыла. Конкурсну биринчи турундан сора бир бирибизни юсюнден дагъыда кёп зат билебиз, бир бирибиз ючюн жарсыйбыз, шуёх болабыз. Ызы бла конкурсну экинчи туру - дерсни барыуун кёргюзтюу эди.

 - Дерси болмагъан устаз, ол кюн келип башха устазны дерсине къараргъа уа амалы бармы эди?

 - Болмай а. Конкурсха къатышхан битеу устазланы дерслерине къараялмагъанма, жарсыугъа. Къараргъа уа бек сюе эдим. Нек дегенде биринчи  кюн оноуланны  дерсине къарагъанма,  экинчи кюн а кесим бере эдим дерс. Быллай конкурслада хар затны да кеси къулагъынг бла эшитип, кёзюнг бла  кёрюп чыкъсанг хайырлыды. Къалай-алай десек да, конкурс устазлыкъ ишде хайырланырча ахшы затды.\

  Дерсни  окъутуу программадан бере эдим. Темам – скульптура. Тема бек  къыйынды, болсада  аны алгъаныма сокъуранмайма. Ол дерсге  скульпторну мастерскоюндан видеозаписьле этип элтгенме, аны бла, сабийлени кабинетден чыгъармай, профессионал скульпторну ишлери бла шагъырейлендирир онг тапханма. Андан сора  окъуучула, материал  бла да  къалай ишлерге кереклисини,  сурат ишлеу искусствону тюрлюлерини юсюнден ушакъ бардыргъанма.

  Анда кёп тюрлю затланы хайырланнганма. Сабийле бир белгиленнген темагъа кёре, кеслери да сейирсинип, ишлей       эдиле. Дерсни ахырына ала кеслерини энчи ишлерин этип бередиле. Айта кетерге тийишли кёреме: бу классда окъугъан сабийле тёрт жылны ичинде художестволу искусствону дерслерин бир кере да алмагъандыла, ол затны эсге алгъанда, ала дерсни тынгылы ангылагъанларын чертирге керекди.

 Аллай дерсден сора конкурсха къатышхан хар бирибиз да берген дерси бла, аллына салыннган борчну ол къалай тамамланнганыны юсюнден айтыргъа керек  эдик.

  Конкурсха къатышханланы хапарлары да сейирлик эди.   Дерсими юсюнден мен да айтханма. Бу  борчну да тамамлагъан эдим.

  - Мектепде уа сабийле  санга къалай тюбегендиле?  

  - Алгъа мен бир жукъ да сейирсиндирмеген  кёзлени кёреме, дерс башланнганда уа ала шум болуп тынгылай,  ишге  олсагъат кеслерин бередиле. Дерс башланып, беш-алты минутдан мени  аллымда  башха адамчыкъла олтура эдиле. Аланы  кёзчюклери жылтырап башлайдыла. Не айтама да не зат эшитебиз деп   олтура эдиле.

                                   х х х

  Тёрт жылны ичинде сурат ишлеу искусстводан бир дерс окъуна болмагъан классда  дерс бериу бек къыйын эмда жууаплы эди. Болсада  таулу къыз ариу дерс бергенди. Биринчиден, ол  бизни халкъ жигитни Сосурукъну  Илья Муромец бла тенглешдире эди. Дерсде уа ол адабият чыгъармадан бир юзюкню окъуп, сора сабийлеге: «Сабийле, Илья Муромецни  юсюнде сиз къаллай энчиликлени  эслейсиз». Сабийле уа: «Жигитлик, батырлыкъ, халкъгъа  сюймеклик», - дейдиле.

  Билемисиз бизде да аллай нарт Сосурукъ барды. Ол да халкъ  жигитди. Мени сабийлерим ол нарт жигитни суратларын ишлеп жибергендиле, деп Аминат тюрсюнлю суратланы кёргюзтгенди. – Сиз а Илья Муромецни сыфатын ишлеп  кёргюзтюгюз. Суратда болгъаныча угъай, кесигиз билгенигизча», - дейди.

 Сабийле ол жумушну бек тап тамамлагъандыла.  Аминатны дерсин, мастерскойда алыннган видеофильмни да жаратхандыла. Дерс бошалгъандан сора уа ол окъуучулагъа кроссворд юлешгенди.  Ол берген дерсини  темасына кёре эди. Аны  кеслерине, эсде къаллыкъ  саугъаныча, конкурсха келген устазла да алгъандыла.  1158-чи номерли мектепде конкурсха он устаз къатышханды, гюлле уа жаланда Аминатха берилгендиле. Ол шарт окъуна айта болур ишни болумуну юсюнден.

Конкурс бошалгъандан сора уа, Устазланы билимлерин ёсдюрген  араны культурология  бёлюмюню башчысы Н.И.Пьянкова бизни жерлешлерибизни къатларына барып, уллу ыспас  этип: «Сизге  бир тюрлю бир  методика  керек  тюйюлдю, сизде болмагъанча сейирлик адам ишлейди»,- деген эди. Ол кеси да конкурсну жюрисини къауумуна кире эди. Кетер кюнлеринде уа  театрда тюбешгендиле. Ол а: «Аллах ючюн Аминатны ишлеу амалын республикагъызда кенг  жайыгъыз»,-деп тилегенди.

 Андан сора  да аланы  кураторлары Аминатны тил байлыгъына, ол дерсни бир кере да терс сёз айтмай, бир жерде да абынмай, алай тынгылы бергенине сейирсиннгенин билдиргенди. «Биз къайда болсакъ да, Аминатха  ыспас этебиз, аны атын эсгеребиз, алай ол жол аны насыбы тутхан болмаз эди, ансы»,-деп да къошханды.

Аминат дерс берип чыкъгъан классда окъугъан сабийле уа бир бирлерине: кёремисе сен аны, тыгъырыкъдан келип, кеси уа къалай  акъыллыды, дей эдиле.

 Таулу тиширыуну дерс бериу халы, аны сабийлени окъутуу амалы «Химия  в школе» деген журналда басмаланып чыкъгъанды.