Жюрекни тыйгъычсыз ишлетирге себеплик этген амалла

РФ-ни Саулукъ сакълау министерствосу билдиргеннге кёре, жыл сайын бизни къыралда жюреклери ауругъанларыны хатасындан 1,3 миллион адам ауушады. Ол а бир уллу шахарда жашагъанланы санына келишеди. Аны ючюн жюрек, тамырла ауруп башлагъанларын кёргюзтген шартлагъа сакъ болургъа керекди.

Аны бла бирге уа кардилогия аурууланы бакъгъан жаны бла врачла ахшы юлгюлени да келтиредиле. РФ-ни саулукъ сакълау министерствосуну Кардиология жаны бла миллет  илму медицина арасыны таматасыны орунбасары, белгили кардилог, профессор Елена Чазова саулукълу жюреги болгъан адамны сыфатын ишлегенди. Инсанла ол белгилеген затланы унутмай толтура турсала, узакъ ёмюрлю боллукъларына уллу себеплик этерикдиле.

Алайды да, саулукълу жюреги болур ючюн бу жорукълагъа тийишлиликде адам кесин сакъласа, узакъ ёмюр жашаргъа боллукъду.

Биринчиси. Спорт бла дайым кюреширге керекди, эм игиси - эрттенликде 7-10 минут - зарядка эм ыйыкъгъа юч кере тынгылы жарау этиу. Эм къоркъуусуз, алай эм хайырлы да, кардиологла айтханларына кёре, солууугъузну бузмай, терк-терк жюрюудю.

Экинчиси. Бек аздан сегиз сагъат жукъларгъа тийишлиди. Ол заманны ичинде чархда «бузукълукъла» кетериледиле, клеткала, къан тамырла жангыртыладыла. Ол санда уа тамырлагъа, жюрекге да себеплик болады.

Ючюнчюсю. Адам  кюн сайын таза хауада айланыргъа керекди. Бек аздан 30-40 минутну ичинде таза хауада айланыу, айхай да, хайырлыды. Ол кезиуде къан кислород бла байыкъланады, ансыз а жюрек не хазна ишлер.

Тёртюнчюсю. Адам бир кюннге беш жемиш бла тахта кёгет ашаса игиди. Тинтиуле ачыкълагъаннга кёре, бахча битимлени къыйматлы затлары кёпдю, ол а заранлы холестеринни иги да азайтады. Ол аслам жыйылса, къан тамырланы къабыргъаларын бузуп тебирейди.

Бешинчиси. Адам  артыкъ семиз болмаса игиди. Сора ёсюмюгюзню, метрледе алып, инсан кеси керелерге боллукъду. Дагъыда ауурлугъугъузну (килограммлада) анга бёлюрге керекди. Чыкъгъаны жыйырма беш килограммдан кёп болса, арыгъыракъ болургъа кюрешигиз. Чархда жау кёп эсе, тюрлю-тюрлю ауруулагъа келтирген хаталы затланы «хазырлап» тебирейди. Ол а тюзюнлей тамырланы, жюрекни да аурутады.

Алтынчысы. Тютюн ичмезге кюрешигиз. Тютюн ичгенде, чархха уула жайылгъанлары эртте да ишеклик туудурмайды. Ала уа тамырланы къабыргъаларын узакъгъа созулгъан ауруула бла «саугъалайдыла».

Жетинчиси. Спирти болгъан ичгини мардадан оздурмай уртласагъыз игиди.

Сёз ючюн, эр кишиге бир кюннге къоркъуусуз марда - бир бокал вино, тиширыугъа - жарым бокал. Сора ыйыкъда эки кюнню кеф этдириучю суусаплагъа арталлыда къатылыргъа керек тюйюлдю. Адам узакъгъа созулгъан аурууладан къыйнала эсе, аракъыны ичмей къойса, андан да игиди.

Сегизинчиси. Адамланы жашагъан жери да уллу магъананы тутады.  Эм игиси - артыкъ къызыу неда артыкъ сууукъ болмагъан жерде турса игиди. Кюнню халы терк-терк тюрленнгени жюрекге, тамырлагъа да ауур болады эмда ала тийишлисича ишлеп турмайдыла.

Жюрек аурууну хорларгъа себеплик этген хайырлы ашарыкъла. 

Кёгетлени талай тюрлюлери миокардны дарманладан кем къалмай кючлегенлери алгъадан да белгилиди. Алагъа къарайыкъ:

 Гёлендир (петрушка). -Кюннге бу хансны сууундан бир къашыкъ уртлау гипертониядан сакъланыргъа болушурукъду. Анда болгъан затла уа дагъыда гитче къан тамырланы кючлейдиле, солууларын алалмай къыйналгъанлагъа дарманлыкъ этедиле, жюрек-тамыр системаны толусунлай да игилендиредиле, - деп ангылатады башда сагъынылгъан белгили кардилог.  

Гёлендирни сууун кеси аллына угъай, алма, сельдерей неда быхы суугъа къошсагъыз, бютюн хайырлыды. Алай бюйреклери ауругъанлагъа аны ичерге жарарыкъ тюйюлдю.

Бадыражан (помидор). Былада калий бла магний асламдыла. Алай жюрекге эм керекли антиоксидант - ликопин - теплицалада ёсгенлеринде угъай, тышында къызаргъанларында барды. 

Бадражанланы суулары тамырлада бла мыйыда басымны акъыртын тюшюртеди, аны гипертониялары бла глаукомалары (кёз ауруу) болгъанлагъа дарманлыгъы барды. Жангыз да сатып алгъанда, ханттуз къошулмагъанын излегиз. Аны кёплюгю электролит низамны бузады, ол а жюрекге заран келтирмей къоймайды.

Сарымсах. Сарымсах башланы бичакъ бла туурап кюрешмегиз, андан эсе эзиучю бла эзигиз. Алай этиу алада алицинни чыгъарады, ол а тамырланы ишлеулерин кючлейди.