Адеп-къылыкъгъа,табийгъатны сюерге гитчеликден тюшюндюре

Бу кюнледе  мен Нальчикде  Байсолтанланы Алимни атын жюрютген орамда  бир сабий садха баргъанма.  Ол  а мени эсими кесине кёп жаны бла бургъанды. Биринчиден, эки къатлы юйлени  къатлары бла озгъан адам алагъа эс бурмай да къоймайды. Бек алгъа кёзюнге аны арбазында болгъан тизгинлилик илинеди. Тёгерек, омакълыкъгъа салыннган терекледен бла юлкюледен, жаз башы  гюлледен толуду. Сабийле ойнаучу жапмачыкъла да, тюрлю-тюрлю бояула бла боялып, бек  тап жарашдырылыпдыла. Къысхасы, былайы бир гитче шахарчыкъгъа ушайды.

Сёз а шахарда «Алтын чабакъчыкъ» деген атны жюрютген 48-чи номерли сабий садны юсюнден барады. Ол  алгъын, Совет Союзну заманында, толуракъ айтсашгъ а, 1969  жылда «Севкавэлектроприбор» заводну ишчилерини  сабийлерине деп  ишленнген эди. Аны  аты иги бла къуру шахаргъа угъай да, саулай республикагъа айтылгъан эди. Анга ВДНХ-ны диплому да шагъатлыкъ этеди.

 Энди уа бу сабий учреждение администрацияны  жарыкъландырыу эмда илму департаментине бойсунады. Бусагъатда аны жаланда  250 жери болгъанлыкъгъа, анга 267  сабий жюрюйдю. Аны юсюнден эшитип, Яникойдан, Нартандан да келтиредиле бери балачыкъларын ата-анала .

-Мен мында башчылыкъ этген  жыйырма алты  жылдан   ал  ючюсюн аны жангыртыугъа,  тапландырыугъа къоратханма,-деп хапарлайды   Эмма Казарова. –Ол кезиуде Правительствону эмда  жарыкъландырыу, илму эмда жаш тёлюню ишлери жаны бла министерствосуну оноучуларыны хайырындан кёп иш  этилгенди. Жыйырма жыл мындан алгъа уа биз бийик категориялы билим бериу учреждение деген атха тийишли болгъанбыз.

«Алтын чабакъчыкъда» сабийлеге «Тейри къылыч» эмда «Сабийлик» деген  программалагъа кёре экология дерсле  бередиле.  Мында республикада  арт жыллагъа дери бир жерде да болмагъанча  кабинет да барды. Педагогла садикге жюрюген  сабийлени экология жаны бла юйретиуню  арасына айланса сюедиле, аны ючюн кёп иш да тамамлайдыла.

Айхай да, ол муратларына жетер ючюн, алагъа болушлукъ не заманда да бек керекди. Алай ала кеслери да къолларын къучакълап турмайдыла. Абаданыракъ сабийле бла сейирлик  сынаула, дерсле бардырадыла. Табийгъатны юсюнден ангылауларын кенгертир ючюн, экскурсияла   къурайдыла, тереклени, гюллени айыра билирге юйретедиле, гербарийле  хазырлайдыла. Бусагъатда уа тереклени бутакъларында  чапыракъла алыкъа  артыкъ уллу тюйюлдюле. Болсада гюллени бир къауумлары уа  чакъгъандыла. Алай кюз артында ала   кёп тюрсюнлю болуп  жерге агъадыла, сабийле, юйретиучюлери бла бирге аладан да сейирлик  суратла ишлейдиле,  дерсле  бардырадыла.  Экология  темалагъа КВН-ле, жылны кезиулерине кёре байрамла ётдюредиле. Андан сора да, сабийлени музыкагъа, сурат ишлерге, миллет тиллеге, театр искусствогъа да юйретедиле.

Бусагъатда садда 68 адам ишлейди. Аланы асламысы бийик эмда энчи педагогика билимлери болгъан  специалистледиле. Жыйырма-отуз жылны ишлеп келгенле бардыла.

-Биз Москваны «Сабийлик» деген арасы бла да къаты байламлыкъ жюрютебиз,- деп хапарлайды Эмма   Калашбиевна. –Анда ишлегенле бла бирге семинарлагъа къатышабыз, арадан керекли методика литература алабыз.

 Коллектив  уллуду, аны себепли барыны да атларын айтып чыкъгъан къыйынды.  Болсада  игиледен да игилени атларын сагъынмай а  къоялмайма. Ала Людмила Мидова, Елена Безрокова, Азаматланы Люаза, Тёппеланы Мария эм  дагъыда кёпле  ишлерин сюйген, аны уста да билген адамладыла.

Мында балачыкъланы саулукъларын кючлендириуню  къайгъысын да этедиле. Аэробика дерсле бардырыладыла, гимнастика кружокла да ишлейдиле. Логопед а тилкъаулугъу болгъан сабийни бир къауум сеансдан сора тап сёлеширча этеди.

Сабийлени ашха ачар мурат бла  аланы таза хауада иги кесек айландырадыла. Ашларында да витаминле кёп болурларына къайгъырадыла. Башха азыкъдан  тышында, кюн сайын мармелад конфетле  ашатадыла. Ата-аналагъа балаларыгъызгъа «сникерсле» «марсла» алып ашатхандан эсе, мармелад хайырлыды, деп ангылатадыла.

-Тахта  кёгетле ёсдюрген бахчачыгъыбыз барды, ашха аланы къошханлай турабыз. Аны  къой, абадан эм ортанчы  группалагъыла  юйретиучюлери бла бирге алада къарыулары жетген ишни тамамлайдыла. Алай бла, иш кёллюлюкге гитчеликден юйренедиле,-дейди Эмма Казарова.

Ол билдиргенича, сабийлени  мектепге хазырлау иш да тап къуралгъанды. Устазла, тюрлю-тюрлю материалланы хайырланып, сабий тынч ангыларча  аз-аздан къысха   дерсле бередиле.  Алай бла биринчи классха барлыкъ  жашчыкъ, къызчыкъ да  санаргъа, аз-маз жазаргъа, харфланы  атларын айтыргъа да юйренеди. «Алтын чабакъчыкъда»  сабийлеге башланнган билим берирча онгла да  тап къуралып бардырыладыла.

Болсада айтылгъан  жетишимле бла бирге  кемчиликле да бардыла. Аладан бек  уллусуна садикни таматасы тарлыкъны санайды.

 Ол ишленнгенли  элли юч  жыл чакълы болады. Аллай  бир заманны ичинде ол  айныуну, тозураулукъну, дагъыда аягъы юсюне болууну да сынагъанды. Бусагъатда уа  прогимназия статус бла алгъа таукел атлайды.