Буруннгу журтларыбыз

Хурзук Къарачайны эм эрттегили   эллеринден  бирине саналады. Тарых  жырлада да  аны юсюнден терк-терк эшитирге боллукъду.  Бюгюнлюкде анда  эски  топуракъбаш юйле  археологланы, тарыхчыланы  сейирлерин къозгъагъандыла.

  Аллай  мекямланы  саны  кёп  болгъаны ючюн,  эллиле, къонакъла да алагъа уллу эс бурмайдыла, баям.   Аланы асламысы  озгъан ёмюрде  ишленип, бюгюнлюкге дери  аны ючюн сакъланнгандыла   деген   оюм да бар эди.    Сёз ючюн,  Хурзук сууну жагъасында  орналгъан  юч отоулу юйге 300 жылдан  атлагъанды.  Эм алгъа уа ол тирмен болгъанды.

- Бу  бизни юйюрде атадан жашха ётюп келгенлей турады. Ичинде адам жашамагъанлыкъгъа, аталаны юйлери, жерлери болгъаны себепли, анга сакъбыз. Аны ояргъа да эркинлигибиз жокъду,-дейди   Бегеулланы Солтан .

Къарачай халкъ кёчгюнчюлюкню азабын  сынагъан кезиуде  уа,  аппасыны  эбизели шуёху юйню  башхала бийлеп, бузуп  къоймазча,  мында  жашап тургъанды. Аны себепли эски мекям  сакъланнганды.

- Бу тирмен Хурзукну эм эрттегилилеринден бириди.  Юч отоудан  бири   гитчерекди,  анда  будайны  тарта эдиле. Эки уллусунда уа хазыр унну сакълагъандыла. Юй  нарат агъачдан ишленнгенди.  Къабыргъаларын а, хауа кирмезча,  топуракъ бла къошулма этип сюртгендиле. Аны себепли ичинде мирзеу бузулмай сакъланнганды, - дейди КъЧР-де  Культура байлыкъны сакълау жаны бла организацияны  башчысы Байрамукъланы Алий.

Европада буруннгулу  юйледен  Хурзукдагъыланы башхалыкълары уа - аланы  башларыны  жабылыууду.  Къарачайда юй башлагъа  узун агъачла салып, аланы юслерине бичен,  ызы бла уа  бир метр чакълы топуракъ къуюлгъанды.  Башында да жашил кырдык  ёсгенлей турады. Былай ишленнгени  уа  юйню  къышда – жылы, жайда уа салкъын этеди.  Дагъыда бир  мекямны уа  эрттеден бери сакъланнганы  эшигинден  окъуна билиннгенин айтадыла алимле. Аны безгилери да агъачдан этилипдиле.