«Жюреги ауругъан кесин тюнгюлтмезге тийишлиди»

Инфарктдан сора толу жашау этерге боллукъмуду? Бек башы уа - аны экинчи кере болдурмазча не этерге керекди? Ол эки соруугъа къаллай жууапла этилликлерин кёпле сакълайдыла, артыкъда ол къыйынлыкъдан къутулгъанла. Аны юсюнден КъМР-ни кардиология арасыны поликлиникасыны кардиологу Жанатайланы Людмила бла ушакъ этгенбиз.

- Биринчи соруу, больницадан чыкъгъандан сора дарманланы ичип турургъа керекмиди?

-Хау, врач айтхан дарманланы юйде да ичерге керекди.  Ауругъанла къан тамырны басымларын тапландырлыкъ дарманланы эм тромбланы къуралыуларын азайтырыкъ антиагрегантланы эм къанда статинлени холестеринлерини даражаларын эниш этерик АПФ-ны ингибиторларыны басымларын тапландырлыкъ  кючлери болгъан дарманланы хайырланыргъа керекдиле. Аланы инфаркт болгъан адам битеу жашауунда хайырланнганлай турургъа тийишлиди.

- Халкъда жюрюген дарманла бла хайырланыргъа уа жараймыды?

- Бек сакъ болургъа керекдиле. Нек дегенде, ала жаланда аурууну ачыгъанын шошайтадыла, артыкъда сёз гипотензиялы дарманланы юслеринден барады: къан тамырланы басымларын мардадан озуп азайтыу инсультну къозгъаргъа боллукъду.

Инфарктдан сора халкъда жюрютюлген дарманланы хайырланнганла артыкъда сакъ болургъа керекдиле. Ала жаланда аурууну шошайтадыла ансы, сау этмейдиле, мардадан кёп ичилселе уа, адам къайтарылып инфаркт болургъа боллукъду.

- Къан басымгъа, баям, энчи эс бурургъа керек болур?

-Къан тамырны басымына эм къалай ургъанына кюн сайын къарап турургъа тюшерикди. Инфаркт болгъанны (артыкъда абадан адамны) къан тамырларыны къалай ишлегенлерин  кёргюзтюучю шартла гипертониклени шартларындан  эсе бийик болургъа керекдиле - огъарысы 120-дан аз угъай (мыйыны керекли затла  бла жалчытыу азайтылмазча) эм 150-ден кёп да угъай (ауругъан жюрекге ауур жюк болмазча), диастоликалы басым а (тёбеннгиси)-90-дан кёп болмасын.

Дагъыда эс буруп турурча магъаналы кёрюмдю - къан тамырны терк неда акъырын ургъаныды. Брадикардия  (мардадан аз ургъаны) минутну ичинде 60-дан аз ургъаны эм тахикардия (минутну ичинде 90-дан кёп ургъаны), гемодинамикалы инсульт болургъа къоркъуулудула: аллай кезиуледе ауругъан жюрек къандан толмай къалады.

Жюрек къысып ауругъанда (ишемия), къан тамыр минутну ичинде 56-60 кере урургъа керекди.

-Саусузла кардиолог врачха терк-терк бара турлукъларын унутуп къоядыла…

- Аны хатасындан а ненча адам ёлюп кетеди. Биринчи баргъан врачыгъызгъа жюрюгенлей туругъуз, ол иги биледи сизни нек ауругъаныгъызны, аурууугъузну да. Керек болса, дарманланы ёлчемлерин да тюрлендирликди эм (халыгъыз осалланнганын кёрсе), къошакъ тинтиуле этдирирге УЗИ-ге, коронофографиягъа жиберликди, къан тамырланы иничкергенлерин билсе, стентированиягъа неда шунтированиягъа жиберликди, ол амалла уа ахыр кезиуде къайтып инфаркт болууланы иги да азайтхандыла.

- Инфарктдан сора кёпле жатып турадыла. Ол тюзмюдю?

- Ол а терсди. Жатмагъыз! Инфаркт болгъан адам юч ыйыкъны ичинде жатып турургъа керекди, сора аз-аздан аягъы юсюне тура, къыйын болмагъан ишге узала башларгъа керекди. Шёндюгю тинтиуле ачыкълагъанларына кёре инфаркт болгъандан сора аз-аздан ишге узала башларгъа керекди. Бек игиси уа - инсульт болгъандан сора, эки-юч кюн озуп, массажны болушлугъу бла (алгъа акъырын, андан сора тири массаж бла), сора кардиотренажёрда (энчи халда къаллай бир заманны чабаргъа кереклисин тохташдырыучу устройствосу болгъан «жолчукъда») чабыу бла. Инфарктдан сора жюрекни шаугютлери да жарау этерге керекдиле.

-Диета керекмиди?

- Хау, азыкъны диета жорукъ бла ашагъыз. Ол жюреклери ауругъанланы ашларыча болургъа тийишлиди: семиз мал этни, эсиртиучю ичгини эм тузну аз хайырланыгъыз, кюнню ичинде юч-беш кере жемишле бла тахта кёгетле ашагъыз

- Саусуз адамгъа жашау кёллю болуп турургъа бек къыйынды. Олду да жунчутхан?

- Жюреклери ауругъанлагъа сагъыш этип, тюнгюлюп турургъа ахырысы бла да жарамайды. Инфаркт-ёлюм тюйюлдю. Айтылгъан жорукъланы хайырлансагъыз, саулукълу тенглеригизча жашап турлукъсуз, къыйналмай, жунчумай.