Жууукъ юлюшлени танышыулары

Ариу адетлерибиз сакълайдыла халкъыбызны энчилигин. Жамауатда хар элни къой союуу башха, деп сёз жюрюйдю. Алай болмаз ючюн, бу хапарны жазардан алгъа, хар ауушдан билимли адамлагъа жолугъуп, юйюр къурауну юсюнден ушакъ этилгенди. Ала айтхан затла бир ызгъа жыйылгъандыла.

Отоуда уа ариу алгъышла айтыладыла. Шапала тюрлю-тюрлю ашарыкъла келтиредиле: картоф, хумжу, эт хычинле, шишлик, жау бауур, сууугъан этле, хыбыртла, жёрмеле, кюлде биширилген нартюх гюттюле, кёмюгю тёгюле тургъан зынтхы бозадан, жууурт айрандан толу гоппанла. Аладан сора да, кёп тюрлю таулу ашарыкъла.

Бираздан байрамны бардыргъан белги береди да, къызны атасын чакъырадыла. Киеуню атасыны къатында олтуртадыла. Ала ючюн да алгъыш этиледи. Тамата алагъа айланып: «Сиз экигиз да ариу, тап къылыкълы сабийле ёсдюргенсиз. Ала толу юйюрлю болсунла. Сиз да алагъа къууана, кёп жашагъыз», - дейди.

Ол кезиуде киеу жёнгерлени башчысы, эки-юч нёгер да алып, келинни юйюнде абадан тиширыулагъа барып, ала бла саламлашып, алагъа да ариу алгъышла айтып къайтады. «Сизге Аллах ыразы болсун, кёп къыйын салып ёсдюрген сабийигизни бизге бергенигиз ючюн. Бюгюннге дери мында тургъан эсе, мындан ары жашауу бизде болур. Ызындан жарсымагъыз. Келинча угъай, сыйлы эгечибизча кёрюрбюз», - деп аладан айырылды.

Бу кезиуде жашны анасы да нёгерлери бла энчи отоудады. Аланы да иги сыйлайдыла. Къызны анасын, жашны анасын да бирге олтуртуп, шагъырей этедиле.

Къурманлыкъ

Тойну ахырында уа къурманлыкъ этни келтиредиле. Уллу табакъла бла столгъа саладыла. Киеу жёнгерлени таматаларыны аллына уа – къой баш жартыны.

Аны да кесини жоругъу барды. Ол ашарыкъны шапа тюзюнлей кеси салыргъа керекди таматаны аллына. Аны бла бирге баш жартыны онг жаны болургъа тийишлиди. Аны ангылауун сынап, сол жанын да келтиреди. Тамата анга эс бурмай къойса, анга тазир салынады. Шапагъа ахча берирге тюшерикди.

Алай тамата аны ангылап: «Шапа, бизде онг жанын саладыла», - десе, жаш анга тигим этеди. Баш жартыны бурун жанын эшик таба буруп берселе, къурманлыкъны ашагъандан сора ызыгъызгъа тебирерге эркинсиз дегенни белгисиди. Алай таматагъа бурсала уа, къурманлыкъ салыннганлыкъгъа, кетерге ашыкъмагъыз, олтура беригиз деп билдиргендиле.

Къурманлыкъдан ауузланырдан алгъа анга алгъыш этиледи. Бу ашарыкъ киеу жёнгерлеге этилгени себепли алгъышны да аланы таматалары айтады: «Жашла, энди бери эс бёлюгюз, не келгенин кёрюгюз. Бу къурманлыкъ ашды. Аллах ишибизни къурасын, эрге баргъан къыз, къатын алгъан жаш бир бирлерин ийнакълай, тансыкълай, мамырлыкъда кёп жашасынла. Алагъа союлгъан къурманлыкъ малны терисинде ненча тюк бар эсе, ол ненча чёпню башын юзген эсе, Аллах аллай бир насып берсин алагъа, элигизге, жамауатыгъызгъа», - дейди.

Къурманлыкъдан ауузланнгандан сора къонакъбайланы таматалары сёзню шапагъа береди. Ол да бу халда алгъыш этеди: «Ашагъаныгъыз, ичгенигиз халал болсун. Аз ашагъан эсегиз да, кёп жашагъыз».

Андан сора, бираздан а атланнган аякъ алгъыш этиледи. Аны да къонакъбайланы таматалары айтады. «Хар заманда да быллай къууанч ишлеге жолоучу бола туругъуз. Ызыгъызгъа сау-саламат жыйышыгъыз. Аллах нёгеригиз болсун», - дейди

Ызы бла къонагъы, къонакъбайы да, олтура турмай, арбазгъа атланадыла. Ала отоудан чыгъып тебирегенде, киеу жёнгерлени таматалары ич хуржунундан ариу къол жаулукъгъа чулгъанып киеу жёнгер ахчаны чыгъарады эм стол таматагъа узатады. «Мында быллай бир ахча. Аладан беш минги бу къадар ариу татыулу ашарыкъланы биширген шапалагъа, минг сом а киеу бёркню намысы», - деп энчилейди. Сора белги береди да, къауум жаш, къыз келинни чыгъарадыла. Ала да аны жанындагъы тиширыулагъа ахча къоядыла.

Андан сора киеу жёнгерле ызларына къайтыр акъылгъа киредиле. Ала арбаздан чыгъа туруп, сабийле алларын тыядыла. Алагъа да ууакъ ахчала берип, къонакъла жолгъа тебирейдиле. Элден чыгъып бара, быланы дагъыда бир тыяргъа боладыла. Алагъа да ахча берип къутуладыла.

Дагъыда бир затны юсюнден айтайыкъ. Бир-бирле киеу жёнгерлени жашны элинде да тыядыла. Ол тюз тюйюлдю. Кеси эллеринде аллай иш этилмейди.