Элни жашаууна къууат берген

Халкъыбыз не заманда да тойну-оюнну сюйген миллет болгъанына кёп шартла бардыла. Аны къобузда бла къыл къобузда аламат сокъгъан келечилеринден бири уа Темуккуланы Манаф болгъанды. Малкъарлы жаш кёчгюнчюлюкде окъуна аслам эс бёлгенди музыкагъа. Огъары Малкъаргъа къайтып келген кюнден бери уа ол къатышмагъан хазна той ётмегенди тау элледе. Эллилери айтханнга кёре, Манаф, башхаладан бошап, кесине заман тапмай, иги да кеч юйюр къурагъанды. Болсада огъурлу акъсакъал жашауу, къадары бла ыразыды. Шёндю аякълары ауруп, бир кесек къыйналып жюрюгенине уа: «Асыры тепсегенимден,  тохтагъандыла была», - деп кюледи.  

Темукку улу биринчи къолуна алгъан музыка инструмент а къыл къобуз болгъанды. Анга ол Къазахстанда юйреннгенди. Ызы бла уа аккордеон. Аны бла Манаф кёчгюнчюлюкден сора туугъан элини маданият юйюню жашауун жарыкъ этген эди.

-  Эл клубну художестволу башчысына саладыла къайтханыбызда. Ол кезиуледе Нальчикге усталыгъыбызны ёсдюрюу курслагъа терк-терк барыргъа тюше эди. Анда мен Къудайланы Мухтар бла танышама. Алай бла халкъ тепсеулеге да юйренеме, -деп эсгереди ушакъ нёгерим.

Къазахстанда жашагъан жылларында Темукку улу вальс, фокстрот тепсеулени согъаргъа юйреннгенди. Бир тюрлю байрам Манафсыз ётмегенди. Таулу жашны къобузу бла къайда да сакълай эдиле.

Кёчгюнчюлюкге дери малкъар ауузда Къазийланы Билялдан сора аты айтылгъан къобузчу болмагъанды. Ма Темукку улу, аны ызын тутуп, элни жашаууна жарыкъ кийиргенди. Ишден кетген кюнюне дери ол 12 жыр-тепсеу къауумну хазырлагъанды.

- Алгъын адамланы сейирлери уллу эди музыкагъа, тепсеуге да. Школну устазлары да юйренип тургъандыла менде, - деп эсгереди тамата.

Манафны Чеченнге чакъыргъан кезиу да болгъанды. Ол белгили балетмейстер Арсен Джабраилов бла шуёхлукъ жюрютгенди.

- Мен билмей эдим алада тиширыугъа,  биздеча,  къол бла тиерге жарамагъанын. Сора абезехге юйретеме деп къызланы тизип, къалай тепсерге кереклисин кёргюзтюрге сюеме. Алайлай эр кишилери жетип, уруш ачаргъа аздан къоядыла. Сора ангылатадыла алада адет къалай болгъанын. Тепсерге окъуна алада тойну бардыргъан чыбыкъчыкъ бла тийип чыгъарады, -дейди Темукку улу.

Сюргюнде Темуккуланы юйюрлери немислиле аслам болгъан жерде  жашагъандыла. Ол себепден немис  тилге да ушакъ нёгерим терк юйреннген эди.

- Музыкагъа, къобузгъа да ала юйретгендиле мени. Кёп тенгим да бар эди. Биз бери кетгенде,  бек жарсыгъан эдиле, - дейди Манаф.

Огъары Малкъарны маданият юйюню ишин тийишли даражада бардыргъаны ючюн, Темукку улу кёп сыйлы грамотала бла саугъалана келгенди. Районда, республикада да ол кесини коллективлери бла алчы жерлени алып тургъанды.

Дагъыда Манафны тойлагъа чакъырыргъа халкъ бек сюйгенди. Жарыкъ къобузчу жаш болгъан жерде чам, лакъырда жюрюгендиле. Жаланда Черек районда угъай да, башха эллеге да жюрюрге тюшгенди анга.

-Шёндюгю тойлагъа жюрюген къобузчула бек иги ахча да ишлейдиле. Бизни заманда аллай зат жокъ эди. Жаланда сыйлап ашыра эдиле. Хар кезиуню да кесини энчиликлери бола болурла, - деп оюмлайды Манаф.

Сабийлерини юслеринден айта, Темукку улу алада аны ызын сайлагъан болмагъанын жарсып чертгенди.

Бюгюнлюкде жыл саны 90-дан атлагъан акъсакъал эриксе, къобузун къолуна алады. Тюз алгъынча согъаргъа къарыуу жетмей эсе да, тансыгъын алып, бир жанына салады.

Адамны жашауунда къууанчха, жыргъа жер болургъа керекди. Ала бизни халкъыбызны къыйын кезиуледе да сакълагъандыла, кёл этдире. Шёндю да, мени бюгюннгю жигитимча адамларыбыз бар къадарда, маданиятыбыз жашарыкъды.

  Суратда Темуккуланы Манаф биринчи тизмеде онгдан солгъа биринчи.