«Мындан ары умутум да медицина бла байламлыды»

Адам улу дунияда ненча жашай эсе да, анча заманны медицинаны терен билирге итиннгенлей турады. Бюгюнлюкде сынаулу специалистле адамланы саулукъларында чурумланы кетередиле. Тутхан ишлерин сюйген, чынтты врачлагъа ыспас этерчады. Бизни ушакъ нёгерибиз, Байсолтанланы Музафарны жашы Марат да ишине кёлю бла берилгенледенди.

Адам итиниулю болгъаны гитчелигинден да белгили болады деп бошдан айтылмайды. Марат школ заманында окъуна билимге кёл салып, иги окъугъанды. Олимпиада болса да, башха жыйылыулада да алчылыкъны ычхындырмай, школну, тукъумун да иги бла айтдыргъан улан болгъанын энчи белгилерчады. Анасы Жангуразланы Ахматны къызы Лариса да школда сабийлени ингилиз тилден окъутуп тургъанды. Ол сохталарын, жашын да билимни сюерге, тутхан ишинде кёлю бла урунургъа юйретген чынтты устазды.

Марат керти да хунерли специалист болуп, кёплени саулукъларына хайыр келтирип, аты махтау бла айтылгъанлай турады.

- Адам медицинаны жюреги бла сюймесе, ишлеялмайды дейдиле. Сен а бу усталыкъны къалай сайлагъанса?

- Сабий кезиуюмде хар дерсни да кесича энчи жаратханма. Алай атам сау болгъанында, ол хар заманда да жашауну юсюнден мени бла ушакъла бардырыучу эди, тюзлюкню сюйген, игиликге итиндирген инсан эди. Бир кере уа мындан ары жашауда ким болургъа сюйгеними соруп, оюмума да ыразы болуп, медицина жаны бла барлыгъымы сюйгенин билдирген эдим. Атам замансыз дуниядан кетгенликге, мен анга берген сёзюмю бузмагъанма. Ол кезиуден окъуна кесими ол илмугъа бериллигиме ышанып, аны бла байламлы дерслеге уллу эс буруп, репетиторладан да кёп затлагъа юйреннгенлей тургъанма.

Школну бошагъанымдан сора уа Къабарты-Малкъар къырал университетни медицина факультетине окъургъа кирген эдим.

- Бюгюнлюкде республикада белгили дерматологладан бирисе. Бу ызны сайлагъанынг не бла байламлыды?

- Бешинчи курсда болгъанымда, республика больницагъа ишлерге киреме. Ол кезиуде хирургия жаны бла барыргъа умутлу эдим. Талай жылны анда ассистент болуп тургъанма, алай андан эсе дерматология жаны бла бегирек хайыр келтиралырма деген сагъыш бла бу усталыкъны сайлайма.

Окъууну бошагъандан сора дерматолог болуп, республиканы къырал учрежденияларында ишлеп башлагъанма. Бюгюнлюкде тери ауруула- венерология диспансерде урунама. Дагъыда бу специальность жаны бла КъМКъУ-де студентлени окъутама. Бу жаны бла окъуулула аслам болсала сюеме. Нек дегенде, ол да тынч иш тюйюлдю, адамны терисинде кёп ауруу болады, аланы хар бирини да кесини энчилиги барды. Аны терен билмесенг, ишлеген да тынч болмайды.

Студентлерим иги кесек бардыла, аланы санында таулу, къарачайлы сабийле да аз тюйюлдюле, ала окъууларына уллу эс бёлюп кюрешгенлери къууандырады. Ала да иги специалистле боллукъларына ышанама.

- Ишинги сюйгенинг баямды, мындан ары уа къаллай умутларынг барды, ишингден бош кезиуде уа не бла кюрешесе?

- Мындан ары умутум да медицина бла байламлыды. Келе тургъан жыл аспирантурагъа кирирге муратлыма. Жарсыугъа, жылдан-жылгъа онкология бла ауругъанланы саны ёсюп барады. Керекли специалистлени табалмагъанлай, Россейде излерге тюшеди, саусузла алай бла къыйматлы заманларын да къоратадыла. Терисинде аманы болгъанла да, жарсыугъа, аз тюйюлдюле, аны да кереклисича тамырын къурутхан специалистле керекдиле. Аны ючюн билимими ёсдюрюп, онкодермотолог да болургъа сюеме.

Ишден бош болгъанда, спорт бла кюрешеме, китапла окъуйма.  Медицинадан, башха илмуладан да адамны оюму, билими терен болургъа керекди. Жаш тёлю да жангы технологияланы къуууп, жангыз телефонла бла заманларын ётдюрмегенлей, билимлерине, айныуларына уллу эс бурсала сюеме, аны тежейме.

- Адамны терисинде кёп тюрлю ауруула къозгъаладыла. Бизни республикада бегирек тюбегенле уа къайсыладыла?

- Мында терк-терк псориаз, экзема деген ауруула  тюбейдиле. Ала хронический боладыла, аланы кетерирге да кесини дарманы барды. Алай бюгюнлюкде жайылгъан бир тюрлюсю острый микозду (лишай). Арт заманда спортха уллу эс бурулады, ол а кёбюсюнде аны бла кюрешген сабийледе тюбейди. Нек дегенде, тутушхан кезиуде сабийле бир бирге терилери бла тиедиле, матылеге да жыгъыладыла. Ол а адамдан да, матыледен да жагъылады. Аны ючюн эришуле хазырлагъанлагъа къаты айтханлай турабыз, матылени тазалыкъларына уллу эс бурурча.

Хар тутушууланы аллында, ахырында да сабийлени юслерине къараргъа кереклисин чертгенлей турама. Кёпле уа республикадан тышына барсала, жугъуп келиучюдюле. Аллай жаш пациентлерим аз болмаучудула. Ол аурууну юсден кетерген а тынч тюйюлдю.

- Бюгюнлюкде адамла сыфатлары ариу болуруна кёп эс бурадыла. Косметологлагъа барып, кёп тюрлю процедурала этдиргенлей турадыла. Адамны бети ариулай турурча не этерге керекди?

- Эм алгъа билдирирге сюйгеним, хар косметолог профессионал тюйюлдю. Дерматологияны угъай, терини энчилигин да иги билмегенле да, жарсыугъа, кёп тюбейдиле. Терини жаш этер ючюн, сыфатны тюрлендирир ючюн этилген уколла биринчи заманда заран келтирмегенликге, ол артда хатагъа айланыргъа боллугъун ангыларгъа керекди. Аллай энчиликлени уа адамны саулугъунда керти специалист ангылаялады. Аны ючюн саулукъну косметологга ышанырдан алгъа, аны билимине, сынамына эс бурургъа тийишлиди.

 - Терилери ариу болуп турурча окъуучуларыбыз не этерге тийишлидиле?

- Териге жангыз кремле жакъгъан бла хайыр келтирген тынч тюйюлдю. Ол бир кезиуге себеплик этгенликге, керти чурумларын кетераллыкъ тюйюлдю. Эм алгъа адам ашына сакъ болургъа керекди. Бир заты ауруса да, ол терисинде, бетинде билинип башлайды. Аны ючюн саннга-чархха уллу эс бурургъа борчлуду. Адам заманында жукъламаса, стрессни кёп кёрюп турса да териге заран тюшеди. Аны себепли эм алгъа ол магъаналы затлагъа уллу эс буругъуз, саулукъда къаратыргъа зат бар эсе, аны созуп турмагъанлай тап этигиз дерге сюеме. Хар окъуучугъа, башхалагъа да эм алгъа саулукъ тежейме, анга сакъ болсала сюеме.