Уста хирург, къайгъырыулу врач

Къоншуларымдан бири кёп болмай: «Мени ол дуниядан къайтаргъан   врачны - Бапыналаны Маратны - юсюнден газетде жазсанг а. Ол болмаса,  мен бусагъатда  хазна сюеляллыкъ болмаз эдим былайда. Ёлмесем а,  бир санымдан къыяулу боллукъ эдим»,-дейди.  Андан сора ол больницагъа къалай бла тюшгенини юсюнден хапар айтады. 

-Бир ненча жыл мындан алгъа аякъларым ауруп, къан тамырларым да асыры кёпгенден къымылдаялмай къалама. Кюнлени биринде уа амалсыз болама да, терк болушлукъ берген машинаны  чакъыртама. Ма ол  мени экинчи туугъан кюнюм болгъанды,-дейди  Малкъондуланы Лейля.

Аны  республикалы клиника больницагъа  жетдиредиле. Къан тамырлагъа бакъгъан хирургия бёлюмде анга  мычымай операция этерге кереклисин айтадыла.  Ол ишни  бёлюмню  алгъыннгы таматасы  Сулейман  Хавпачев бла хирург Бапыналаны  Марат къолгъа аладыла. Операция беш сагъатдан артыкъ баргъанды.  Врачла  суу-салам болуп чыкъгъан эдиле. 

-Беш кюнден а палатагъа Сулейман да, Марат да келип, энди сен ёрге турургъа керексе, дейдиле.  Ол сёзлени эшитирге бек къоркъгъанма,  аякъларымы жерге салгъанлай, олсагъат къан тамырларым кёбюп, биягъы дуниямы къарангы этерле деп. Болсада хирургла, эки билегимден тутуп,  ундурукъгъа олтуртадыла. Бир кесекден а  аягъы юсюнге сюел деп тохтайдыла. Бу жол да базыналмайма, врачланы экисине да кезиу-кезиу жалынып къарайма. Ала уа къаты боладыла. Къоймазлыкъларын ангылап, сюелдим. Дагъыда,  битеу кючюмю жыйып,  атлагъан да этдим. Аны кёргенде уа, эки хирург да кёз жашларын  букъдуралмай, ата сабийини биринчи атламларынача  къууаннганлары бюгюн да кёз аллымдады. Аны мен ёмюрюмде да унуталлыкъ болмам...- деп,  Лейля кёз жашларын сыйпайды.

Мен Бапыналаны Маратха тюбер муратда больницагъа барама.   Мындан жыйырма  жети жыл алгъа больницада къан тамырлагъа бакъгъан, операция этген  хирургла жокъну орунунда эдиле. Варикоздан къыйналгъанла  Ставрополь крайгъа, Дагъыстаннга баргъандыла.  Бюгюнлюкде республикалы клиника больницаны хирургия бёлюмюнде къан тамырлагъа бакъгъан эмда операция этген уста врачла кёпдюле. Аланы араларында профессорла, медицина илмуланы кандидатлары да бардыла.

-Варикоздан къыйналып бизге кёпле келедиле, жарсыугъа, ол кенг жайылгъан аурууду. Анга аллай  саусуз заманында бакъдырмаса, къыяулу болуп къалыргъа боллукъду-дейди бусагъатда врачлыкъ этген Сулейман Хавпачев.

Бёлюмню  ачылырына ол уллу къыйын салгъанын да белгилемей жарамаз. Онжети жылны ичинде кёплеге  болушуп, тири жашаугъа къайтаргъанды.  Кесини усталыгъындан, билиминден да кёп жаш хирургга  юлюш этгенди.  Бапыналаны Марат да аны сохталарындан бириди. Ол 1991 жылда Къабарты-Малкъар къырал университетни медицина факультетин бошагъандан сора келген эди республикалы клиника больницаны хирургия бёлюмюне. Интернатураны, ординатураны да бошагъанды.  Энди аны аты уста хирургланы санында айтылады. Ол бакъгъан саусузла  барысы да аны юсюнден уллу жюрек ыразылыкъ бла айтадыла.

-Адамгъа жан аурута билген, аламат врачды. Ол этген операция терк сау болады. Къолу женгилди. Хар затны да жюз кере тынгылы тинтгинчи, скальпельни  алыргъа ашыкъмайды. Ол операция этген адамны артда иш да   саулугъун сурагъанлай, билгенлей турады,- деп, мен кёпледен эшитгенме.

-Марат,  керти окъуна,  тынгысыз адамды, ишин тынгылы билген, анга жууаплы кёзден къарагъан врачды,- дейди Сулейман Ауэсович да. –Ишчи кюн бошалгъанлай, юйге кетерге ашыкъмайды, къыйын саусузу болса уа,  заманны тергемейди.

Операцияланы  тынчы, къоркъуусузу да болмаз, алай  къан тамырланы жарыу бютюнда  къыйын эм къоркъуулу сунама.  Аны юсюнден Маратха айтханымда, «Да хау,- дегенди ол,-адам бир бюйрексиз, ёпкесини бир жартысы болмай, бир метр чегисиз да жашаяллыкъды, алай бир санындан къыяулу болса уа, анга бютюн бек къыйналыргъа тюшерикди. Аны ангылап, не амал да этип, саусузну санларын сакъларгъа кюрешебиз».

Сокъуранамыса бу ишни сайлагъанынга дегенимде уа, бир кесек сагъышланып, былай деди: «Бирде тёрт-беш сагъатны операция столну къатындан кетмей, скальпель бла  ишлерге тюшеди. Андан суу-салам болуп, арыгъандан аякъларым тутмай чыкъгъан кезиулерим кёп боладыла. Алай  олтуруп, бир кесек эс жыйгъанлай, саусуз жатхан палатагъа кирип,  аны ышаргъанын кёрсем, жюрегим хош болуп, арыгъанымы да унутама. «Къоркъма, бир кесекден чабып айланныкъса, хайт де»,-деп, саусузгъа, эштада, кесиме да кёл этдиреме».