Сайлагъан ишинде усталыкъгъа жетген къурулушчу

Урунууда жерин тапханды деп баям Аппайланы Шамилча адамланы юслеринден айта болурла. Ол гитчелигинден окъуна къурулушчу болургъа сюйгенине тюшюнюп, окъууда, ишде да сайлауундан таймай барады. Бизни республикада шёндю талай уллу объектни къурулушуна ол къарайды. Бу ушагъыбыз аны блады.

- Шамил, кесигизни юсюгюзден айтсагъыз эди.

- Мен Къазахстанда туугъанма. Гитчелигимден анасыз къалгъанма, ол мени эки жылым болгъанда дуниясын алышхан эди. Алай бла атамы анасы Сарбашланы Зурумну къолунда ёсгенме, аны менде бек уллу къыйыны барды.

Тёбен Чегемге 1964 жылда кёчгенбиз, орта школну да анда тауусханма. Ызы бла Нальчикге келгенме, андан а кёп да бармай аскерге ашыргъандыла мени. Анда жарым жылны Ашхабадда частьда тургъанма, ызы бла уа, жыл бла жарымны Афганистанда болгъанма. Ол кезиуде анда уруш баргъанын кесигиз да билесиз…

- Къурулушчу усталыкъны нек сайлагъансыз, кесигиз да къайда окъугъансыз?

- Аскерден къайтханымдан сора КъМКъУ-да промышленность эмда граждан къурулуш (ПГС) факультетге кирген эдим. Ол 1983 жылда болгъан ишди. Ары мен кесим билип, сюйюп баргъанма, нек дегенде къурулушха жюрегим не заманда да тартханды. Тюзюн айтханда, школда окъуна, сегизинчи классдан сора чыгъып, Акъ-Сууда ол сиз билген къурулуш техникумгъа кирирге сюе эдим. Аммам: «Он классны тауус да, толу билим алып, аны сагъышын да алай эт», - дегенинден сора къойгъан эдим ол умутну.

- Артда иш бла къалай болдугъуз?

- Университетден сора Нальчикде Юй-къурулуш комбинатха къара ишчи болуп киреме. Кеси заманында ол бек уллу организация эди. Республикада ол кезиуледе кёп фатарлы юйлени барын да ма ол сюегенди. Анда минг бла жарым адам ишлегенди.

Ары киргенимден сора, кёп да бармай, юйюрлю болама, комбинатдан манга фатар да бередиле. Айтханымча, мен анда къара ишчи, ызы бла маляр болуп ишлегенме, артда уа мастер этедиле.

Талай замандан къырал чачылады, жашау да тюрленеди. Комбинат жабылгъандан сора, мен къурулуш кооперативде прораб болуп орналама. Аны башчысы уа Тёбен Чегемден Боллуланы Жабраил эди. Анда мени бла бир элли жашла да ишлеп тургъандыла.

Ызы бла талай жерлени алыша кетип, Деуаланы Муслимни «Юг-Строй» организациясында конструкциялагъа кёз-къулакъ болгъан прораб къуллукъда тохташханма.

- Къайсы объектледе ишлегенсиз?

- Урунуу къадарым бизни республика бла байламлыды, тыш регионлагъа чыкъмагъанма, мында объектлени къурулушларына къатышханма.

Сагъынылгъан организациягъа киргенден сора заманны алып айтсам, онкодиспансерни мекямыны прорабы болгъанма. Артда, сылтаула чыгъып, анда ишлени тыйгъанларындан сора, шахарны тёбен жанында уллу складла сюегенбиз. Хушто-Сыртда бла Лячинкъаяда фельдшер-акушер пунктла, Нальчикде сабий садик эмда гитче тёлюге парк – аланы къурулушларына да мен къарагъанма.

Энди уа бу сен кёрген объектде ишлейме. Ол бек уллу поликлиника боллукъду, бир-бир бёлюмлери беш къатлы окъуна болгъан, ёлчеми уа тогъуз минг квадрат метрден атлагъан аллай. Проектине кёре анда бир сменнге беш жюз саусузгъа къарарыкъдыла.

Бизни организация дагъыда ол диспансерни жангыдан ишлеп башлагъанды. Анда къурулушха да мен кёз-къулакъ болама. Тюз ма бу кюнледе энтта да бир корпусну сюеп башларыкъбыз. Анда радиология бёлюм ачыллыкъды.

Мени ишим алайды: объектлеге, къурулушчулагъа да къараргъа, контроль эмда оноу этерге, материалланы ташыугъа да кёз-къулакъ болургъа. Поликлиниканы, диспансерни да сюеп, тёгерек-башларын тапландырып бошагъынчы хар неге да къарарыкъма.

- Ишде жангы зат кёрюрге, билирге жер къаламыды, огъесе хар объектге да бирчамы къарайсыз?

- Алгъын ол комбинатда ишлегенимде, бу сейирди, бу уа жангы затды деп хазна аберини юсюнден айтырча тюйюл эди. Кёп фатарлы юйлени проектлери бирча болгъандыла. Ишинг а – бетонну орунлагъа къуюп, отоуланы хазыр къабыргъаларын этиу. Юйню уа ма аллай къабыргъаладан жыйгъандыла: бирин бирини юсюне салып, терк-терк къошуп.

Шёндю уа алай тюйюлдю. Сабий садикни проекти - бир, багъыу учрежденияны - чыртда башха. Аланы хар бирини да энчи излемлери бардыла. Сёз ючюн, садикде къабыргъаны битеу узунлугъунда кюзгю болургъа керек эди, поликлиникада уа бир-бир отоуланы тюплерин бек кючлерге тийишлиди. Нек дегенде алада ауур оборудование орнатыллыкъды.

Онкодиспансер жарты ишленип къалгъаныны юсюнден айтхан эдим да, энди уа анда вентиляция системаны кетерип, аны жангы тюрлю этерге керекди. Нек? Излемле башха болгъанлары ючюн.

Ма алай, аланы барыны да сагъышын этесе, къарамынгы тюрлендиресе, тап этер амалларын излейсе.

- Къурулушда бай сынамыгъыз барды, сиз ишлеген кезиуню ичинде материалла, технологияла тюрленнгендиле деп эслеймисиз?

- Энди былай алып къарагъанда, кёп зат заманына кёре болады. Хуна къалаучуну неда бетон къуюучуну ишлери не алгъын, не шёндю хазна тюрленнген да болмаз. Алай а жангы амалла чыгъадыла, бютюнда техниканы игиден-иги бола баргъаны баямды. Материалла да…Блокла, кирпич болсун: алгъын машина келтирип, жерге къотарып кетиучю эсе, шёндю кирпичлени къангаланы юслерине жыйып, кеслерин да, ууалмазча, плёнка бла ариу чулгъап, алай келтиредиле. Уллу угъай, ма аллай ууакъ затлада окъуна таплыкъ дегеннге эс бурулгъаны кёрюнеди.

Дагъыда контроль. Сёз ючюн, бери – поликлиниканы къурулушу бара тургъан жерге - технадзорну адамлары ыйыкъ сайын келедиле. Къысха заманны ичинде не зат этгенибизни, мында неллай бир адам ишлегенини, техниканы, материалланы юслеринден жик-жиги бла сорадыла. Дагъыда графикге къалай келишгенибизге къаты къарайдыла.

- Сиз юч жаш ёсдюргенсиз, ала уа къурулушну сайлагъанмыдыла?

- Тамата жаш, Тахир, Къабарты-Малкъар къырал эл мюлк академияны финансла эм кредит бёлюмюн эмда аспирантурасын тауусханды, коммерция бла кюрешеди. Экинчи, Залим, ол да анда предприятияланы энергия бла жалчытыу факультетни, ызы бла аспирантурасын да бошап, сайлагъан усталыгъында къармашады. Шёндю ол Якутиядады, газны уллу быргъылада жибериучю станциялада ишлейди.

Менича, къурулушчу уа гитче жашды – Алим. Алай ол кеси уа Саратовда право академияда окъугъанды. Аны бошап, талай ай практиканы ётгенден сора, «Угъай, мен жаратхан бу тюйюлдю, жюрегим къурулушха тартынады», -  деп, ары кёчгенди. Айтханына кёре, ишин бек сюеди. Алай эсе уа, мен оюм этгеннге, хар не да къолундан келликди.