Узакъгъа кетгенди ол энди

– Жолгъа хазырланама, – деди Фаризат.

Аны ачылып тургъан чемоданындан кёзюн алалмай тургъан Ануаргъа ол сёзле аман тюшдеча, туманданча эшитилдиле. Бу ариу адам, жаш жанындан эсе бек сюйген мёлеги аланы къалай айтыр эди, бу тюш болмаса?!

– Мен а?

– Сен а, ахшы жаш, – къыз, къалтыраргъа тартхан ауазын къаты этерге кюрешди, – сен а жашарса, ишлерсе, юйдегили болурса, сабийле ёсдюрюрсе…

– Да, биз аланы бирге ёсдюрюрге деген эдик да?!

– Угъай, энди мен башха оюм этеме.

Фаризат, къарамын букъдурургъа кюреше, толгъан чемоданына сыйынмагъан кийимлерин аны юсюне къалай эди. Уча эдиле аны тынгысыз къоллары шифоньерни бла чемоданны арасында…

– Не болгъанды?

– Узакъгъа кетеме.

– Эргеми бараса?

Эрге баргъанны бла узакъгъа кетгенни не бла бир бирге ушагъанларын эндиге дери ангыламагъан Фаризат, ол оюмну жаратды да:

– Хау, – деди. – Анда мени сакълагъан адамым барды. Ана эгечинге жылы салам айт менден. Аны бек сюйгеними да. Къагъыт жазарма, жетгенлей… сюе эсенг.

– Жаз…

Ануар къызны хаух фатарындан къалай чабып чыкъгъанын кеси да ангыламады. Эндиге дери тамагъына тыгъылып тургъан жилямукълары бирден тёгюлюп, тюбегенледен уялып, орамдан арлакъгъа кетип, биразны терек тюбюнде сюелди. Сора нек эсе да кеси юйюне бармай, элге, ана эгечине ашыкъды. Баям, Фаризатны саламы сууугъунчу, аны айтыргъа деген болур эди.

Саният да ангыламады къызны этгенин. Жашны къыйналгъанын кёрюп, жапсарыргъа сюйюп:

– Къайдан билгин. Болур аны да бир умуту, – деди.

Ала ёксюзле юйюнде танышхан эдиле Къазахстанда. Ата-аналары ёлген, къарарлары болмай къалгъан сабийлени, ачдан ёлемесинле деп, ахлулары окъуна бере эдиле ары. Аны сылтауу барды. Фаризат таулу болгъанын Ануар олсагъат ангылагъан эди – ол: «Аннягъа барама», – деп, жилягъанын къоймай тургъан эди сау кюн. Жаланда Ануар аны бла кеси тилинде сёлешгенде тынчайгъан эди къызчыкъ. Аныуарны Къыргъызстаннга тюшген ана эгечи тапханда, анга онюч жыл бола эди, Фаризатха уа – он. Эгечинден туугъанны Саният терк окъуна тапхан эди – ол танымагъан жашчыкъны бетинден Фатиматны кёзлери къарап тура эдиле анга.

Ануар Фаризатны къоюп кетерге унамагъанда, Саният экисин да алгъан эди биргесине. Къызчыкъны тукъум жууукъларын таный эди да, ала аны кеслерине алыргъа сюйгенде артыкъда онгсунмагъан эди, алай дагъыда жашагъан адамгъа ахлу-жууукъ да керекди деген оюм бла угъай деялмагъанды. Бютюнда сюргюнде бир элге тюшгенлери ючюн, сабийле бир бирден айырылмазла деп.

Болсада, Ата журтха къайтханда, ала Малкъар жанына, Саният бла Ануар да Чегем ауузуна кетип, айырылгъан эдиле. Къагъыт жазыб а тургъандыла. Жаш аскерге кете туруб да келген эдиле ашыра Фаризат бла экиге айланнган, анга къаплап ушагъан эгешчиги Ариуба…

Ануарны кёргенлей, кёзлери артыкъ жарыкъ тёгюучю Фаризатны бу этген иши Саниятны жашдан кем къыйнамады. Ангылайма десе да, ангыларча тюйюл эди ол.

Юч къагъыт келген эди Ануаргъа сюйгенинден, жууап къайтарыр, излер онгу уа жокъ – адресин жазмагъанды Саният биринде да. Жууапсыз къагъытла аны аскерчи чемоданында энтта да сакъланып турадыла. Юйдегиси окъуна бир заманда да тиймегенди алагъа.

Ануар да къадарына тюбеди – кюз артыны жарыкъ кечелеринден биринде аны тоюну къарс тауушу тийрени жукълатмай турду. Келинчик, Аминат, тюз да кеси излегенча болгъанына Саниятны къууанчы жюрегине сыйынмай эди. Экиси да школда ишлеп, элде намыслары жюрюген адамла, жаш бла къыз ёсдюрдюле. Ёсдюрдюле десем да, келин хар заманда: «Анабызны къыйыны уллуду – ол ёсдюргенди экисин да», – деучюдю. Саниятха ана деп да ол атагъанды.

Ануарны жашы жетип, аны юйдегили этерге башлагъанда, жууукъ юлюшле Малкъардан келдиле. Аланы араларында ана болуп келген Ариубаны кёрюп, Ануарны жюреги терк-терк урду. Унутулгъан сюймеклиги тюшюрген жара алыкъа сау болмагъанын ол олсагъатда ангылады. Ариуба Фаризатны экиге айланнган эгечи эди.

Жууукъ юлюшю экинчи къайтып келгенде, хапар айта келип:

– Ариуба, эгечинг Фаризатдан да бир хапар айт, – деп тиледи ол.

– Да не хапар айтырыкъса? Жарлы Фаризатны хапары эртте ёчюлгенди.

– Къалай? Юйюрю-юйдегиси?

– Не юйюрю-юйдегиси боллукъ эди – ол къара жерге кирип жатханлы жыйырма бла жети жыл болады быйыл…

Олсагъатда, Ануарны насыбына, эшикден къарагъан къызы:

– Ата, къонакъла келгендиле, – деди да, ол аланы алларына ашыкъды.

Ала бла саламлаша, юйге чакъыра тургъанда да, ичинде жаннган отну билдирмезге кюрешди. Сора:

– Мен бусагъат … – деп чыкъды да, кесин терек бахча таба атды.

Киши кёрмеген жерде, юй артында, ачы жиляды. Атасыны ол тюрлю халын кёрюп, ызындан келген жашы къайгъылы болду:

– Ата, ким жанынгы къыйнагъанды? Жангы жууукъламы? – деп, аны бети кетди.

– Хоу бир да, – деди Ануар, жюрегин баса. – Къууаннгандан жиляйма. Быллай кюнде жилягъан айып тюйюлдю…

– Алай а болсун, – деп, бети къызара, жашы атасыны инбашларындан къучакълады.

«Къалай бла?» – бу соруу Ануарны тынчлыгъын алды.

Ариуба уа бу хапарны айтды:

– Бизден да букъдуруп тургъанды. Кеси доктор болгъаны себепли, алдан окъуна ангылагъанды, аурууу ол амандан болгъанын. Москвагъа кетген эди, сылтауун кишиге да билдирмей, биз да не болгъанын ангыламай тургъанбыз. Ортагъызда зат болгъан сунуп, бек къыйналгъанбыз, не жашырыу. Анда аллайлагъа бакъгъан больницагъа ишге кирип, кесине да къаратыргъа кюрешгенди, болалмагъанды ансы… Насыпсыз эгечим Фаризатны кесини тилеги бла басдыргъан да анда татар къабырлада этгендиле. Аны бла да къыйнаргъа унамагъанды кишини жарлы ёксюз. Ашын-ташын а этген эдик, алай болгъанлыкъгъа.

Ануар жангы келинчигини бетинде Фаризатны ышанларын кёре, тынчаялмай турду. Онг чыкъгъанлай а, юй бийчеси Аминат кёл этдирип, Фаризатны къабырына да барды. Кеси жангыз барыргъа сюйдю.

Саламлашхандан сора:

– Керти айта кёре эдим сен, Фаризат, узакъгъа кетгенсе. Бек узакъгъа… – деп башлады анча жылны ичинде анга айтыргъа излеп тургъан сёзюн.