Бир бирге иги болургъа итинейик

Бир бирге болушлукъну юсюнден айтханда,  бусагъатда битеу таулу эллени межгитлеринде къарыусуз жашагъанланы тизмелери барды, алагъа жамауат къарайды. Жашау къысхады, биз барыбыз да ёллюк жанлабыз, мюлкюн, байлыгъын, сыртына кётюрюп, ол дуниягъа элталлыкъ жокъду. Аны себепли уа, онгу болгъан, къарыусузгъа болушургъа, эс тапдырыргъа кюреширге керекди.

Айхай да, бир киши бир кишиге къалала ишлеталлыкъ тюйюлдю, сёз аны юсюнден бармайды. Не гитче затчыкъда да биреуге сени хайырынг тийди эсе, ол игиликди. Алай, жарсыугъа, биз ахшылыкъ этерге ашыкъмайбыз, кесибизни ёмюрлюк сунабыз.

Мени тенгим Нальчикде биреуню энчи юйюнде фатарда жашагъанында,   юйню иеси чыракъны бу заманда ёчюлтюгюз, жууукъларыгъыздан бери адам кирмесин, сабий жилягъан таууш эшитилмесин, жюзюмден (арбазда жюзюм тереклери бар эдиле) бир бюртюк юзмегиз деп, къаты эсгертген эди. Кёп да бармай а анга ёлюр ауруу тийди. Дуниясын алышырны аллында, тенгими  чакъырып, былай айтхан эди: «Сизге аман болгъаным ючюн кечгинлик тилейме. Сиз иги адамласыз, мен а терс эдим. Жангыдан аягъы юсюне кётюрюлсем, башха тюрлю жашар эдим». Ол кюнден сора бир ыйыкъ да баралмагъан эди…

Биз кёп къыраллада жашагъан уллу халкъ тюйюлбюз. Бир гитче жердебиз барыбыз да, бетден бетге тюбешгенлей турабыз. Миллет айырыу - осал адетди, аман халкъла жокъдула, жаланда къолайсыз адамла бардыла. Аны барыбыз да билебиз. «Дунияда жаланда эки миллет барды: иги адам бла аман адам», - дегенди бир акъылман. Терс айтханды деп, эштада, бир киши да даулашаллыкъ болмаз.Кеси миллетин башхаладан ёрге кётюрюрге кюрешген акъылсызлыкъны белгисиди. Аллайла уа къайсы халкъда да бардыла.

Къайда да иги адамгъа жолугъайым де, ансы оруслу, къабартылы, малкъарлы деп да къарама - мен алай ойлайма.  Сёзсюз, бизни ахшы тёрелерибиз, адетлерибиз кёпдюле, огъурлу, таза ниетли, кесине тапсыз тюшерик болса окъуна, къатындагъына, къарыусузгъа болушургъа хазыр адамларыбыз да.Алай сансызла, жюрексизле, кесим демегенни эки эрини бирге жетмейдиле деген сёзлени жашау жорукъгъа алгъанла да аз тюйюлдюле. Аллайладан хатер сакълама.

Сёзсюз,халкъыбызны аты игилик бла айтылырын сюймеген таулу хазна болмаз. Биз Къулийланы Къайсынны, Залийханланы Михаилны, Энейланы Тимурну не ючюн сыйлы кёребиз, не ючюн махтау беребиз алагъа? Таулу халкъны атын дуниягъа белгили этгенлери ючюн! Аллай адамларыбыз болмасала, жер башында малкъарлыла деп миллет жашагъанын кёп къыраллада билген да этерик тюйюл эдиле.

Насыпха, аз тюйюлдюле фахмулу, акъыллы адамларыбыз. Алай, нек эсе да, жашауда бир бирибизге иги болалмайбыз, бир бирибизни жетишимине къууаналмайбыз, зарлыкъ окъуна этебиз.

Къарындаш къарындашны ёлюрюн да сюймез, игилик кёрюрюн да сюймез деген сёз да къайдан чыкъгъанды? Анга ийнанырыгъым келмейди. Болсада тюбейдиле жашауда аллай затла. Бир жол жумуш бла шахар сюдге баргъанымда, коридорда олтуруп тургъан танышыма тюбедим. Нек тургъанын, не айланнганын соргъанымда, ол айтды: «Эгечим мени сюдге бергенди. Юйюрю бла башха жашайды. Шахарда жараулу юч отоулу фатары барды. Атабыздан къалгъан эски юйден манга юлюш чыгъар деп даулайды. Судья чакъыргъанды да, анга кирирге уялып турама». Кёрдюгюз да, эгечи къарындашына окъуна зарлыкъ этгенин. Бек къыйынды ол затны ангыларгъа. Сёзсюз, къарындашы ючюн кесин ёлтюртюрюк эгечле кёпдюле, асламысы аллайла болгъанларына ишеклик жокъду, болсада  эгечле, къарындашла сюдге кирип, ансыз даулашларын тохтаталмагъан дуния къаллай къатыш дунияды…

Гыржынны эркин табама деп, кеси къабына кирип кечиннген жашау тюйюлдю. Бу арт жыллада тукъум жыйылыула бардырылгъанлары иги тёре болуп чыкъгъанды. Аны биринчи болуп ким башлагъан эсе да, ыспасха, махтаугъа тийишлиди.