Адамланы жюреклерине ийманны салгъан

«Кертиди, бизни Жаратханны 99 аты барды. Аланы барысын да эсинде тутхан (санагъан) – Жаннетге кирликди» (Бухари эм Муслим). Бюгюн а биз сизни бизни Жаратханны аль-Мукъмин деген аты бла шагъырей этерге сюебиз (Къоруулагъан, Сакълагъан, Ийман  берген). Аны магъанасын бизге Абу-Ханифа атлы ислам вузну бошагъан, «Ислам в Евразии» газетни баш редактору Аккайланы Хасим хажи ангылатады:

   -  Иймамла Бухарини эм Муслимни Абу Хурайрадан келген тюз хадислерини жыйымдыкъларында былай жазылыпды: «Аллахуталаны 99 аты барды - бирсиз жюз.  Аланы эсде тутхан (санагъан) Жаннетге кирликди». Алимлени акъылларына кёре, бизни Жаратханны атларын билген деген,  аланы магъаналарын ангылап, тилек, дууа этген кезиуде  тюз хайырланыуду. Сёз ючюн, «ар-Раззак» (къадарны берген) деген атны ангылагъан жазыуну, насыпны, мюлкню да жаланда Аллахдан тилерикди. Неда «аль-Ахад» (Жангыз) деген атны билген а Аллахуталагъа нёгер къошарыкъ тюйюлдю.

Сыйлы Къуранда былай жазылыпды: «Аллахны эм ариу, аламат атлары бардыла. Андан тилеклени аланы болушлукълары бла этигиз…» (7:180).  Аль-Мукъмин деген атны уа эки шарты барды. Бир жанындан ышаннгылылыкъны, къоркъуусузлукъну, къорууланыуну билдиреди. Экинчиден а, адамланы жюреклерине ийман салады. Бу ат адамны эки дунияда да жашауу бла къаты байламлыды. Ма аны ючюн Аллахутала анга баш ургъан къулларына «аль-мукъминун» - ийманлыла – деп атагъанды. Ол а муслийманлагъа уллу саугъады – Аллах бизге кесини атын бергенди.

Ол а жюрегибиз, акъылыбыз бла бизни Жаратханнга баш ургъаныбызны, ишлерибиз, табыныуубуз бла аны бирлигине, нёгери жокълугъуна, Мухаммад аны файгъамбары болгъанына ийнаннганыбызны кёргюзтеди. Сёз ючюн, намаз къылгъанда иймам «аль-Фатиха» сураны окъуп бошагъандан сора, аны ызындан тургъанла барысы да «Амин» дегенлери да анга шагъатлыкъ этеди. 

Сыйлы Къуранда бу ат къоруулаучу деген магъанада «аль-Хашр» сурада тюбейди: «Ол – Аллахды. Андан башха жокъду – Оноучу, Сыйлы, Таза, Къоруулагъан, Сакълагъан, Деменгили, Кючлю, Ёхтемли. Аллах Тазады, анга нёгерге бергенледен узакъдады» (59:23).

«Юсуф» деген сурада былай атылады: «О бизни атабыз! Биз эришген этгенбиз, Юсуф а (Иосиф)  кийимлерибизни сакъларгъа къалгъанды, алай аны бёрю ашагъанды. Сен бизге ийнанырыкъ тюйюлсе, биз кертини айтханлыкъгъа» (12:17). Бу аятда «аль-Мукъмин» деген ат ийнаныргъа деген магъанада келеди.

Ийман – Аллахуталаны саугъасыды. Ол адам улуну къыйынлыкъладан, сынауладан сакълайды. Муслийманны жашаууна багъа аны ийманына кёре бериледи. Тюзлюкню сюйген Аллах Къыяма кюн аны бирлигине ийнаннганланы,  битеу буйрукъларын толтургъанланы, ахшы ишле этгенлени Жаннетни ырахматлыгъы бла саугъаларыкъды. Алай аны Бирлигине женгдирмегенле, анга бойсунмагъанла уа Жаханимни отуну азабын сынарыкъдыла. «Бюртюк тенгли бир ахшылыкъ этген аны кёрлюкдю. Бюртюк тенгли бир аманлыкъ этген да аны сынарыкъды»,-деп айтылады Къуранда (99:7-8). 

 «Аль-Мукъмин» къоркъуусузлукъ деген магъанада «Курайшитле» деген сураны 4-чю аятында хайырланылады: «Аланы ачлыкъдан сора тойдургъанды эм къоркъууладан сакълагъанды».

Аллахутала адам улуну жашауу  къоркъуусуз болур ючюн  жерде, кёкде да битеу амалла къурагъанды. Битеу жаратхан затланы ол кесини жорукъларына бойсундургъанды.  Аны низамы болмаса, тёгерек-баш чачылып къаллыкъды.     Сёз ючюн, Аллахутала темирни къаты эм кючлю этгенди. Бичакъ жумушакъ болса уа, аны бла къалай хайырланырыкъ эдик?

Неда Кюн. Ол чыкъгъандан башлап батхынчыгъа дери Аллахуталаны низамына бойсунады. Аны ючюн а кече кюнню алышады. Кюн,  планетала бир бирлеринден белгиленнген узакълыкъдадыла, бизни  Жаратхан салгъан низамгъа кёре жюрюйдюле. Ол азчыкъ окъуна бузулса, битеу жаратылгъан затла тас боллукъдула. Алай Аллахутала Къоруулаучуду, Къоркъуусузлукъ бериучюдю.

Аллах адам улуну сакълагъанына санларыбызда да юлгюле аз тюйюлдюле. Сёз ючюн, кёзлени, къулакъланы алайыкъ. Кёре, эшите билгенибизни хайырындан биз кесибизни палахладан сакълаялабыз,  тёгерекде болгъанны кёрюп, кесибизни  палахдан къутултургъа кюрешебиз.   Аллахутала бизге этген уллу саугъаны билип, анга ыразылыкъны айтыргъа борчлубуз.

«Аль-Мукъмин» деген атны магъанасын ангылагъан муслийман сёзлери, битеу ишлери, жашауу бла да Къоркъуусузлукъну берген, Ийманны саугъалагъан Аллахха баш урургъа, мамырлыкъны, сабырлыкъны, ырахматлыкъны юлгюсю болургъа борчлуду. Тёгерегибизде жашагъанланы  тилибизден, ишлерибизден ачытмазгъа тийишлиди. Хадисде былай айтылады: «Бир жол файгъамбар «Ийнанырыкъ тюйюлдю, Аллах бла ант этеме, ийнанырыкъ тюйюлдю, Аллах бла ант этеме, ийнанырыкъ тюйюлдю деп юч кере къайтаргъанды. Аны сахабалары, кимни юсюнден айтханын соргъанларында, Мухаммад, Аллахны саламы анга болсун: «Къоншусу къоркъуусузлукъну сезмеген адам»,-дегенди» (аль-Бухари).

Тикаланы Фатима жазыпа алгъанды.
Поделиться: