Къарачайда гастрольлада

Актёр, драматург, поэт, КъМАССР-ни сыйлы артисти Маммеланы Ибрагим малкъар театргъа, аны тарыхына атап, кёп эсгериу жазгъанды. Аланы араларында чамла да бардыла. Ала огъурлу, халкъ сюйген артистлерибиз бла болгъан ишледиле да, окъугъанны жарыкъ кюлюрге онгу боллукъду. Бюгюн аладан экиси бла сизни да шагъырей этебиз.

«Хажиден келеме»

Къарачайны Хурзук элинде «Аманатха хыянат» деген спектакльни ойнай эдик. Спектакльде Балаланы Омар, Меккагъа барып, хаж къылып келген адамны ролюн ойнай эди. Алгъа аны жолда хапары келип, бир кесекден а кеси сахнагъа чыгъаргъа керекди.

Ол ингирде уа, ёхчеге болгъанча, тамам ол сахнагъа чыгъаргъа башлагъанлай, чыракъла ёчюлдюле да къалдыла. Олсагъат жабыуну жапдыкъ. Чыракъла саулай элде да ёчюлгенлери себепли, бир зат болгъан болур, ала терк жанмазла деп, хар бириз бирер жерге жарашып олтурдукъ. Чыракъла жансала, спектакльни андан арысы Омар чыкъгъан жерден башланырыкъды.

Чыракъланы оноуун этгенле, аны къайгъысына кирдиле, алай нек ёчюлгенлерин алыкъа киши да билмейди.

Бир кесек сакълагъандан сора, Омар, тынгысыз болуп:

– Чыгъып бир хапар билейим да, терк болмай эсе, кетер къайгъы этейик, – деп, театр кийимлерини тышындан кесини плащын кийди, башына фуражкасын къаплады, къарангыда игирек кёрюр умутда, кёзлюклерин да бурун сыртына жарашдырып, залгъа чыгъаргъа башлагъанлай, чыракъла жандыла да къалдыла.

Олсагъат жабыуну ачыучула, кишиге да сормай, ачдыла да къойдула. Омар а, айтханыбызча, кийиннгенлей, ауузунда да къыйыры къабыннган тютюню бла сахнаны ортасында. Къараучула чыракъланы жаннганларына эсе да, Омарны алай кёргенлерине эсе да, бирден къарс урдула. Ол а, сахнада бир кёрюннгенден сора, артха кетип жангыдан къалай чыгъарыкъ эди? Спектакльни башлагъанын билдире:

– Мен хажиден келеме, – деди.

Аны бла сёлеширик артистле да, аны къатына барып, жарыкъ саламлашдыла да:

– Ой, сау кел, хажи! Къалай келип къалдынг? Биз сени жолда хапарынгы эшитип, аллынга чыгъайыкъ деп тура эдик, – дедиле.

Къайсы эсе да, Омарны кийиннген халына къарап:

– Былай а нек кийиннгенсе, хажи? Сора хаж къылгъан жерде тютюн ичерге да юйретедиле? – деп сорду.

Омар, аз да жунчумай, кесини юсюне-башына жангыдан эс буруп:

– Жолда бир аман  адамлагъа тюбегенме да, ала болгъаными тонап кетгендиле. Ма бу хылы-мылы кийимлени кимден болса тилеп алгъанма. Аны ачыуундан ичеме бу тютюнню да. Ма бу кёзлюклени да ол уручула тюшюрюп кетген эдиле. Не затла эсе да бир кёрейим деп салгъанма кёзлериме, – деп, кёзлюклени да, ауузунда тютюнню да кетерди.

Къараучула барын да ангылагъан эдиле. Омар, абызырамай, тап амал тапханына ыразы болуп, бирден къарс урдула. Омарны таныгъанла уа: «Аперим, Омар!» – деп къычырдыла.

Андан арысында спектакль, кесини жолуна тюзелип тап барды.

«Черномор ийнекле»

Гастрольгъа барып, Къарачай шахарда жашай эдик. Ол заманда уа анда айран бек эркин эди. Айран а айранмыды, кеслери айтыучулай, къарачай айран! Сют сатылгъан тюкенлени къайсы бирине кирсенг да, литрлик шешаланы ичлеринде уютулгъан жууурт айран. Хар ашарыкъ къымылдагъан жерде да алай. Къачан сюйсенг да, бар да ал. Айранны сюймеген а къайсы таулу барды!

Алай эркин болгъаны себепли, аны артдасына алып да киши кюрешмей эди. Жюнюсню уа бир заманда айраны къуру болмагъанды. Буфетге тюшюп ичерге эриннген, барып Жюнюсню айранындан ичип къояды.

Бир жол угъай, эки жол угъай, тохтамай алай жюрюп турсала, ким да жалкъырыкъды. Сора сау коллективни айран бла жалчытып да ким турлукъду? Жюнюс къызгъанч адам бомаса да, жалкъыгъан болур эди. Угъай деп да къалай айтсын!

Жюнюс, таза болалмагъанындан сора, айранны эки тюрлю эте башлады. Кеси ичерик къалын айранны ташаракъгъа салып, ёретин ичип кетерге сюйюучюлеге уа, иги да жукъартып, туурагъа салды, келген адам анга да сормай, алып уртлап кетерча. Тауусулса уа, барысына да тауусулур деп.

Бир жолда, Жюнюс ундуругъунда таянып, жангы къалкъый башлагъанлай, Жантууланы Исса кирди да, туурада тургъан шешаны артыкъ жаратмагъанча:

– Жюнюс, айранынг бар эсе, ичир, маржа, суусапдан ичим жанады, – деди.

-Ма алайда шешадан къуй да ич, ичинг жана эсе, – деди Жюнюс, жукъусу бёлюннгенине ачыуланып.

Исса, бети аз-маз агъаргъан сууну ичди да:

– Ай, Жюнюс бу жол а Къобанны сууун ичирдинг, – деди. «Аны уа, сенден тилемесем да. Табарыкъ эдим», – дегенча.

Жюнюс, таянып тургъан жеринден къобуп, шешаны бир жанына кетерди да:

– Э-э-э! Кёремисе аны айтханын! Мен а мында черномор ийнекле саууп тура болурма санга деп! Айран керек эсе, буфетге бар да ич! – деп, жангыдан тёшегине таянды.