Саулукъ

«Бир жол, къан басымым кётюрюрлюп, кёзюм-башым тёгерек айланып къыйналама.  Юйдегиле олсагъат терк болушлукъ берген машинаны чакъырадыла.  Келген врачла  мени къатымдан кетмей эки сагъатха дери кюрешедиле. Къан басымымы тюшюредиле. Болсада , больницагъа элтебиз, юйде къойсакъ,  инсульт болургъа къоркъуу барды, деп кардиология арагъа элтедиле. Ол Анда ингирде  ишлеген врач, олсагъат  битеу керекли амалланы этип, палатагъа дери ашырады.  Андан сора да ол  къатыма терк-терк келип, халиме къарап тургъанды»,-деп хапарлагъанды  манга  бир танышым.  Врач а  Ностуланы Карина эди.

Специалистле тохташдыргъанларыча, адам кюннге бек азындан эки литр суу ичерге керекди. Былайда сёз таза сууну юсюнден барады. Медицина жорукълагъа тийишлиликде, сууну кюнню ичинде 18:00 сагъатха дери ичерге тийишлиди, андан кеч къалсагъыз, кече терк-терк къобаргъа тюшерикди, эрттенликге уа бетигиз кёбюп чыгъарыкъды. Эм игиси, биринчи стаканы тюз да уяннганлай, ауузланнгынчы ичсегизди, ол чегилени ишлетип башларыкъды. Ахыр стакан сууну уа - жата туруп. 200-500 миллилитр суу абадан адамны кече къобартырыкъ тюйюлдю, алай къанын жукъартыргъа уа себеплик этерикди.

Артыкъда адам гипертониядан неда диабетден ауруй эсе, къыйынлыкъ келмезча къалай этерге боллукъду?

Ол соруугъа  экспертле былай жууаплайдыла:

Айтхылыкъ немис фирманы башламчылыгъы бла онеки  жыл мындан алгъа бизни республикада къулакълары эшитмеген сабийлеге (ючеуленнге) операция биринчи кере этилген эди. Ма ол кюн ишни юсю бла таныгъанма Геккиланы Жаннетни.  Аны анестезиолог болгъанын, сагъынылгъан операциягъа уллу къыйын салгъанына уа  артыкъ бек да тюшюнмеген эдим, кертисин айтханда. Медицинадан узакъда, баям, барыбыз да алаймы болурбуз... Къалай-алай эсе да, ол кюн бизни республикада, энчи айтханда уа,  биринчи номерли клиника больницада, эндиге дери мында эшитилмеген, этилмеген да операция бардырылгъанды.

Къабарты-Малкъарда СберМедИИ компанияны  диагностиканы бардыргъан «Цифралы ФАП»  мобил аппаратын  сынарыкъдыла. Ол  фельдшерлени бла врачланы ишлерине ахшы себеплик этерикди. Аны биринчи заманда Прохладныйни ара больницасында ишлетип кёрлюкдюле. 

Кеслерини билимлерин, заманларын да аямай, адамлагъа, аланы сабийлерине, жууукъ-ахлуларына болушлукъларын тийдирип тургъан врачларыбыз асламдыла, къудуретни ахшылыгъындан. Медицина илмуланы кандидаты, республикалы сабий клиника больницаны консультация-диагностика поликлиникасыны башчысы, невролог Улбашланы Асият да аллайларыбыздан бириди.

Адам тюшюнде кёрген затла аны мыйысыны солумагъаныны угъай, анга бир тюрлю жумушну толтурургъа неда бир ышаннга эс бурдурургъа кюрешген шартладыла дерни аллында, британлы сомнолог (тюшню тинтген илму) Ян Уоллес отуз жылны ичинде 150 мингден аслам тюшню сюзгенди. 

Къабарты-Малкъарны Саулукъ сакълау министерствосунда бу кюнледе ётген брифингде РФ-ни  Саулукъ сакълау министерствосуну СКФО-да баш инфекционисти Марина  Иванова бла регион ведомствону сабийлеге медицина болушлукъ этиу жаны бла бёлюмюню таматасы Юлия  Шогенова жайны ахырында бла кюзде коронавирусдан сакъланыр ючюн не мадар этилгенини  юсюнден айтхандыла. 

Саулукъ сакълауну битеудуния организациясы (ВОЗ) инсультланы бла инфарктланы саны ёсюп баргъаныны юсюнден къайгъы эртте этип башлагъанды. Жюрек къарыусузлукъгъа гипертония келтиреди, аны баш сылтауу уа тузну мардадан оздуруп ашауду. 

Жыл сайын 28 июльда кёп къыраллада Гепатитге къажаулукъну битеудуния кюнюн белгилейдиле. Бу кюнде ВОЗ медиклеге жарыкъландырыу акцияла бардырыргъа, адамлагъа вируслу гепатитни, ол къаллай ауруулагъа келтиргенини юсюнден айтыргъа чакъырады. Профилактика жумушла: диагностика, вакцинация да бек уллу магъананы тутадыла.