Жамауат

Кёп болмай КъМР-ни Курортла эм туризм министерствосуну болушлугъу бла    Орус география биригиуню «Альтаир» жаш тёлю клубу тёрели къышхы  походну ётдюргенди. Аны чеклеринде жаш адамла  Нальчикни эм бийик  999 метрлик тёппесине ёрлегендиле.   

Филология илмуланы доктору, профессор Улакъланы Махти   къарачай-малкъар тилни юсюнден жюзден аслам илму ишлени жазгъанды, ол темагъа жоралап он беш китапны да хазырлагъанды. Шёндю уа белгили алимни ана тилни юсюнден оюмун басамалайбыз.

Къабарты-Малкъарда былтыр 522 минг квадрат метрден асламда 5247 фатар бла энчи иели юй сюелтилиннгенди. 

Петербургда Уллу Октябрь революция баргъан кюнледе Огъары Басханда Залийханланы юйюр да насыпдан толу эди. Сейирмиди…Ибрахимге тулпар жашчыкъ тууады. Кесине да Магомет деп атайдыла. Аны сабийлиги, акъылбалыкъ болгъан жыллары да Минги тауну этегинде ётедиле. Жашауунда биринчи таукел атламланы уа ол Пятигорск шахарда устаз курсладан башлайды. Аланы бошагъандан сора Залийхан улу Элбрус районда комсомолну секретари болуп ишлегенди. Аскер борчун толтурургъа да Магомет ол кезиуде кетгенди. Аны сабийликден келген мураты толады: анга 1938 жылда Т-34 деген темир машинаны жюрютюрге буюрадыла. Ол аны битеу тасхаларына юйренип, аскер эм политика хазырлыкъны отличниги деген атха тийишли болады. Алай бла басханчы жаш финле бла урушха атланады. Анда ол жерлеши, кёнделенчи Атмырзаланы Магомет бла бир экипажгъа тюшеди. Таулу жашланы жигитликлерини юсюнден газетле бла журналла жазып башлайдыла.

 Толгъурланы Бекмырза (жаннетли болсун)  бек иги, эсли адамыбыз болуучу эди. Тышындан къонакъ келсе, биргебизге Бекмырзаны алмай  къоймаучу эдик. Кёпню билгени себепли сеийр этдирирча хапарла айтыучу эди.  «Заман» газетде ишлегенле бла да байламлыкъ жюрютгенди. Унутулуп къалыргъа жарамазлыкъ шартланы, ёсюп келген тёлю билирге керекли затланы  да басмалай тургъанды. Бюгюн  Бекмырзаны эсгериулеринден бири бла окъуучуларыбызны шагъырей этерге сюеме.

Ара шахарда орналгъан Н.И. Пирогов атлы медицина университетни профессору Евгений Никоновну айтханына кёре,  къачан эсе да бирде бауурну ауругъанын аракъыны кёп ичгени  бла байламлы суна эдиле. Алай бу арт жыллада медикле тохташдыргъанларыча уа, бауурну жау басыууну башха сылтаулары да бардыла. Аракъыны арталлыда ичмеген адамланы да ауруйду бауурлары. Аш-азыкъны тап хайырланмагъан эм дарманланы кёп ичген адамланы бауурлары да ауруйду.

Акъылман болуп бир киши да туумайды – артда боладыла акъылманла. Алимле  тохташдыргъаннга кёре, атам айтып ийнанмазча хунерлери болгъанла ол халгъа не жыгъылып, не ауруп жетгендиле. Анга шагъатлыкъ этген шартла да кёпдюле. Сёз ючюн, Лондонда Дэниел Таммет  тёрт жылында къыйын къоян ауруудан ауругъанды. Андан сора цифраланы жалгъау бла асыры кюрешгенден, шашыргъа аздан къалгъанды. Не къыйын чотну да ол бек женгил тергегенди. 25 жылында ол Европада рекорд тохташдыргъан эди.

Ара шахарда орналгъан Н.И. Пирогов атлы медицина университетни профессору Евгений Никоновну айтханына кёре, къачан эсе да бирде бауурну ауругъанын аракъыны кёп ичгени  бла байламлы сунадыла.

«Садакъа берсенг, онг къолунг бергенни сол къолунг  кёрмезге керекди»,-деп, аллай сёз жюрюйдю халкъда. Ол жорукъгъа табыннганла болгъанларына энтта да бир кере шагъат болдум. Бир кюн машинада бара,  къауум жаш, жолда  сюелип, ауругъан сабийге болушлукъгъа деп  ахча  жыйгъанларын кёребиз. Жол нёгерим, хуржунундан ахча чыгъарып, манга узатды, садакъа жыйгъанлагъа бер деп. Аны санамай береди да, кесим тергерге тебиредим.  Ол а, манга бурулуп: «Садакъаны санап бермейдиле, узат да къой», - дейди. Машинаны терезесин ачып, манга узатылгъан оруннга ахчаны атдым.

Сёзсюз, адамла алгъын табийгъатха жууугъуракъ эдиле, саулукълары да игирек. Биз жашагъан дуния машиналадан, тюрлю-тюрлю аппаратурадан толуду. Шёндюгю  юй  жашауда керек бола тургъан техникасыз жашау  этерге  хазна онг  жокъду.  Алай  ол приборла къаллай  бирге дери  къоркъуусузладыла? Аланы юсюнден врач Къойчуланы Шамил бла ушакъ этгенбиз.