«Аскер искусствола жашауумда энчи ыз къойгъандыла»

Бюгюнлюкде режиссёр, редактор Къойчуланы Джамиляны алгъаракълада умутландыргъан таэквондочуларыбыздан бири болгъанды. Аз заманны жарау эте, тренерине, жууукъ- тенглерине да хорлаяллыгъын, фахмусу болгъанын кёргюзталгъанды. Алай эм уллу жетишимини аллында, саулугъуна чып тюшюп, анга муратындан айырылыргъа тюшгенди. Болсада, ол жарыкъ кёллюлюгюн тас этмегенди, тренерлерин, спорт жылларын уллу жылыулукъ бла эсгереди.

- Башха сабийлеча, Джеки Чан, Жан-Клод Ван Дамм, Брюс Ли, Джет Ли дегенча айтхылыкъ усталаны къатышыулары бла фильмлеге къарай, аскер искусстволаны бек жаратханма. Анам а музыка школгъа бергенди. Спортну бла фортепьянону бирге бардырыргъа алай тынч тюйюл эди. Нек дегенде музыкада къолла жумушакъ, женгил болургъа керекдиле, жараудан сора уа ала къарыулу боладыла, жумушакълыкълары кетеди – инструмент а аны унамайды. Аны ючюн юйде: «Спорт жанына къарагъан окъуна этме, сен къызчыкъса, музыка бла кюреш», - деп къоядыла.

Кертиси бла да, музыкагъа Джамиляны хунери болгъанды, жырларгъа, инструментни согъаргъа да бек сюйгенди. Алай аскер искусстволаны уа унуталмагъанды. Музыка школдан юйге бара, спорт залгъа къайтып, анда эшикни кирит этилген тешикчигинден сабийле таэквондо бла кюрешгенлерине къарай тургъанды. Аланы ариу акъ кимонолода приёмланы этгенлерине сукъланнганды, бу итиниулюгю жюрегине тынчлыкъ бермей эди.

Жюреги спортха тартханындан сора да, залгъа келирге уа колледжге киргенинде бир къужур зат кёргени этгенди: бир жаш тенг къызына хыны этип тюртеди. Ол эсинден кетмей, юйге келгенлей, анасына аны юсюнден айтады, аллай болумгъа ким да тюшерге боллугъун ангылата, спорт бла бир- эки айны кюрешип, кесин къоруулаялырча юйренирге эркин этерлерин деп тилейди. Атасы бла анасы угъай демейдиле. Насыпха, ол кезиуде таэквондогъа къызланы да алып тебирейдиле, алай бла Джамиля тренер Беппайланы Илиясха секциягъа жюрюп башлайды.  «Жарау не бек къыйын болса, не къадар бек арысам, ол къадар хычыуун кёрюне эди. Къызла аз эдик, аны ючюн жашла бла сермеширге да тюшгенди. Секциягъа башхаладан кечирек келгеним ючюн, кёбюрек юйреннгенме, кесими аямагъанма. Юйге келгенимде да, приёмланы къатлап-къатлап этгенме. Жарау этип башлагъанлай ючюнчю айда эришиуге да къатышханма, ол Пятигорскда ЮФО-ну чемпионаты эди. Хорларыгъым бек келе эди. Сора, эришиуде спортчуну къаллай сезимле бийлегенлерин, халин кесимде сынаргъа сюйгенме. Анда кюмюш майдал алгъан эдим. Татамиге чыкъгъанда къаннга къаллай бир адреналин келгенин айтып ангылатхан къыйынды. Алгъа арсарлы боласа, къалтырагъан окъуна этесе. Ангылайса, бусагъат сени урлукъларын, ачырыгъынгы. Алай аллынгда къаршчы спортчуну кёргенлей, судья башлагъыз деп белги бергенлей, арсарлыкъ саулай да кетеди. Эришген адамынг сени бир кере ургъанлай окъуна, акъылынг тюрленеди», - дейди ол.

Сора спорт бла Джамиля алты жылны кюрешгенди. Биринчи юч жылны таэквондону аскер тюрлюсюне Беппайланы Илиясда юйреннгенди, ол кетгенден сора, олимпиада тюрлюсюн сайлагъанды. Анда асламысында аякъла бла урадыла, сора чып тюшюуден сакъланыргъа амалла кёбюрекдиле. Къабарты-Малкъарны жыйымдыкъ командасына да киргенди, алай юйде узакъ жерледе болгъан эришиулеге барыргъа къоймагъандыла.

Жангы тренери Пак Чон Суда юйрене, Майкопда Россейни жаш тёлю спартакиадасында ючюнчю жерге чыкъгъанды, алай бу эсеп къызны къууандырмагъанды. Андан сора тренер Асланби Баловха тюшгенди, анда юйрене, Россейни кубогуна хазырлана тургъанлай, жарау этген кезиуде чып тюшюргенди. Бир ыйыкъдан а Москвагъа барыргъа керек эди, алай, тапсыз жыгъылып, тобукъ жигинде сингирни юздюргенди. Андан сора не бек багъылып кюрешген эсе да, алгъыннгы халине келалмагъанды. Алай бла спортну унутургъа тюшгенди… Врач имплантант салыргъа кереклисин, энтта бир кере быллай чып тюшсе, акъсакъ болуп къаллыгъын айтхандан сора, амал къалмай, жарауну къойгъанды. Хау, артда къайтыргъа, аз-маз приёмла этерге кюрешегенди - сюйген затынгдан айырылгъан алай тынч тюйюлдю. Алай излегенича даражада сермешалмазлыгъын, эришиулеге къатышалмазлыгъын ангылагъанда, кетгенден башха амал къалмагъан эди. «Спорт бла сюйюп кюрешсенг, ол сени чархынгы, акъылынгы да кесине бойсундурады»,- дейди Джамиля.

Эм уллу жетишимлеринден бирине Джамиля Пятигорскда энчи иели школланы араларында бардырылгъан ЮФО-ну чемпионатына ушагъан турнирни санайды. «Анда эм къыйын, эсимде да бегирек къалгъан эришиу болгъанды.   Биринчи сермешими бардырама, андан сора бираз солургъа заман берирге керек эдиле. Алай мени, олсагъатлай, экинчи сермешге саладыла. Алай бла бир бири ызындан тёрт раунд тюйюшеме. Асыры арыгъандан, къолларымы, аякъларымы кётюралмай эдим. Алай тренерим къаллай приёмланы этерге кереклисин айтханын эшитип, ол къыйын сермешде хорлагъанма, алтын майдал алгъанма. Судья къолуму ёрге кётюргенинде окъуна, къытханыма ийнаналмай эдим».

Кёп спортчула, майдал такъгъан кезиулеринде ары дери жарауда, сермешледе къалай къыйналгъаныбызны унутхан этебиз, дейдиле. Джамиля да майдал къытханда къууаннганын, жюрегине ырахатлыкъ келгенин айтады. Алай анга эм хычыууну жарау этген кезиу болгъанды. Приёмлагъа терк юйреннгенди эм, тренерлери айтханнга кёре, ургъанда терклиги бла айырмалы эди. Эм уллу мураты Россейни чемпионатына къатышыргъа эди, Ол толмагъаны бусагъатда да тынчлыгъымы алады, дейди ол. Къадар алай болур эди, иги да хазыр болуп, къарыу алып, атасы-анасы да ыразылыкъ берип, умутуна жууукълашхан заманда чып тюшюрюрге. Алай болжалдан алгъа къара бел бау алыргъа уа жетишгенди.

Аскер искусствола Джамялны жашауунда энчи ыз къойгъандыла. Спорт, бек алгъа, низамгъа, намыслы болургъа юйретеди, ниет жаны бла къаты этеди, къарыу береди, керти тенгле табаса. Таэквондону асыры сюйгенден, ол Корелиягъа спортну бу тюрлюсюню штаб-квартирасына барыргъа умут этеди, корей тилге да юйренирге кюрешеди, сёлеше, жаза да биледи. Бюгюнлюкде жарау этген жылларын, эришиулеге баргъанын уллу жылыулукъ бла эсгереди. Саулугъуна чып тюшген эсе да, ачыгъан эсе да, таэквондо бла кюрешгенине аз да сокъуранмайды. Ол мени жашаууму бир кесеги болгъанлай къаллыкъды, дейди.

Джамиля Искусстволаны Север-Кавказ къырал институтунда продюссерге окъугъанды, талай заманны «Къабараты-Малкъар» телеканалда режиссёр болуп ишлегенди. Мураты уа халкъланы, аланы адет-тёрелерини юсюнден документальный фильмле алдырыргъады.

 

 

Кульчаланы Зульфия.
Поделиться: