Хар сабийге да ана кёзден къарай

Огъурлу таулу аналарыбыздан бири Диналаны Рабийгъат Къазахстанда туугъан тёлюбюзденди. Журтубузгъа къайтыргъа эркинлик берилгенинде, аны атасы Улбашланы Ахмат бла анасы Чепкенчиланы Зухура къолларында тёрт сабийлери бла Жангы Малкъар элге келип, анда юй-журт къурагъандыла. Къудуретни ахшылыгъындан, артда бу юйюрге дагъыда эки жаш бла анча да къыз къошулгъандыла.

Алай бла Раиса Ахматовна (жамауат аны алай таныйды) уллу юйюрде ёсгенди. Кеслери окъуугъа термилип къалгъан тёлюню келечилери – атасы бла анасы – сабийле билим алсала сюйгендиле. Ол муратлары толур ючюн къолдан келгенни аямагъандыла. Барысы да бюгюнлюкде бирер жерде бет жарыкълы урунадыла.

Рабийгъат гитчелигинден да математиканы сюйгенди. Аны асыры жаратхандан, башха дерслерин терк окъуна этип, андан берилген ишге уа заманы кёп къалырын излегенди. Кесин да бош алай тамамлап къоймагъанды. Радио бла «Концерт по заявкам» бериу бардырылыр кезиуню сакълап, математиканы къолгъа алай алгъанды.

Бирлеге ол илму къургъакъ тарихлеча кёрюннгенликге, артда аны кёплеге кеси да тюшюндюрлюк, устаз боллукъ къызчыкъгъа уа ол бир ариу макъамча эшитилгенди. Анасы уа аны аллай халине хар заманда да сейирсиннгенди.

Ол затха сюймеклиги хорлап, КъМКъУ-ну физика-математика факультетине киреди. Юйде уа окъуугъа тюшгенине кеси толусунлай ийнаннганындан сора билдиреди. Аны тауусуп, къолуна дипломун алгъанында, атасы: «Кесинг сайлагъан жолду, алай эсе, анга кертичилигинги, билимли болгъанынгы ачыкъла, къатынгдагъылагъа хурметни бир заманда да унутма», - дегенин бюгюн да эсинден кетермейди.

Ахматны ол сёзлери анга жорукъ болуп къалгъанларын а къызы, кертиси бла да, жетишимлери, жашауу бла да кёргюзтгенди. Ол кеси ёсген элни школуна къайтып, анда математикадан устаз, директорну юйретиу жаны бла орунбасары да болуп келгенли бюгюнлюкде аз къалып, 40 жыл толады. Бу сферагъа салгъан къыйыны ючюн а «РФ-ни Битеулю билим бериуюню сыйлы ишчиси» деген атха да тийишли болгъанды.

Мектепде ишлей, ол Диналаны  Махмут бла юйюр да къурагъанды. Экиси бирге отуз жылдан асламны жашап, юч сабий да ёсдюргендиле. Бюгюнлюкде, жарсыугъа, баш иеси дуниясын алышхан эсе да, жашлары Азамат бла Расул, къызы Марина анга жангызлыкъны сынатмайдыла.

Къудуретге шукур, энди туудукъла да бардыла. Ала тёртюсю да огъурлу ынналарыны ийнакъларыдыла, кёлюн жарытханлай турадыла. Рабийгъат а алагъа дагъыда къошулур деп, жюрегинде ахшы мурат да сакълайды.

Сабийле уа барысы да Къарачай-Черкес къырал университетни башха-башха факультетлерин тауусхандыла. Ана жюрек аланы жер-жерлеге жиберирге сюймей, барысын да бир бирге кёз-къулакъ бола турурча, бир шахаргъа да аны ючюн ийгенди. Алай бла араларында татлылыкъ, эгеч-къарындаш сюймеклик да бютюн кючлениригине ийнаннганды.

Бюгюнлюкде уа ала, бирер жерде урунуп, аналарын къууандырадыла. Азамат аскер къуллукъдады, Расул мектепде ишлеп, жерчилик бла да кюрешеди. Марина уа устазды, Тырныауузну ючюнчю номерли школунда тарых бла обществознаниядан дерсле береди.

Былайда, Рабийгъатны жолу бла, ёз къызындан сора да, кёпле баргъанларын чертирге тийишлиди. Ол бютюнда математиканы алагъа сюйдюргени уа энчи магъананы тутады, аны кертиси бла да бардыргъан ишин иги билгенин ачыкълайды.

Сёз ючюн, аны къолунда окъугъан Мисакланы Зульфия – Нальчикни онтогъузунчу номерли мектебинде, Энейланы Жулдузхан да Кёнделенни школунда сагъынылгъан предметден бла информатикадан дерсле бередиле. Стоматолог Атаккуланы Исламны атын а ол бютюн ёхтемлик бла сагъынады.

Хурметли тиширыу бла ушакъ бардыра, ол ёз сабийлерин, школда аны къолунда билим алгъан жашчыкъланы, къызчыкъланы да бир бирден айырмай, ана жылыу бла сюйгенин, алагъа къайгъыргъанын, тюз жол бла барырларын излегенин толу ангылайса. Аны алайлыгъын а ол завуч болуп ишлеген 40 чакълы жылны ичинде элде бир хатасы, хылиси бла эсепге салыннган жангызда бир окъуучу окъуна чыкъмагъаны да анга шагъатлыкъ этеди.

Ол меники тюйюлдю деп къоймай, хар сабийге ана кёзден къарагъанын кеси да айта, къызы Марина гитчелигинде аны школчулагъа къызгъаныучусун эсгерип да кюледи. «Сен ючеуленни угъай, саулай да окъуучуланы да анасыса», - деп, ол анга аз кюнню айтмагъанды.

Элде юй тутуп, ишге жюрюп, анда жетишимге да жеталгъан тынч болмагъаны баямды. Былайда ушакъ нёгерим къайын ата-анасы Басханукъну бла Зайнафны анга этген болушлукъларын айта, экисин да хурмет бла эсгереди. Аланы къолларында жашаргъа, бюгюн бу къартланы тыпыр ташларын сууутмай турургъа анга къадар насып бергенине да ыразыды. Кёп затха тюшюндюргенлерин, жашау жолукъдургъан болумлада кесинги адамлыкъ ышанларынгы сакълай билирге да юйретгенлерине ыспас эте, алагъа жаннет тилейди.

Андан сора да, гитчелигинде кесини аммасы Шахий, атасыны ата эгечи Генжахан бла кёп турургъа тюшгенин эсгере, аладан а ол аш хазырлауну жашырынлыкъларына тюшюннгенин айтады. Ала экиси да ол затха сакъ болгъанларын, юйде берекетни, монглукъну сакъланыуунда тиширыуну – ананы - жууаплылыгъы кёп болгъанын ангылатханларын да.

Жашауунда кёрген, билген иги затларын Раиса Ахматовна ёсдюргенлерине, школдагъы сабийлеге да бирча юйретгенлей келеди. Алай бла уа миллетибизде ариу къылыкълы, адепли, билимли да адамланы болурларына къыйын салады.

Мектепде ишинден бош заманында уа ол малгъа, бахчагъа да къарайды. Бош турууну огъурамайды. Эринмеген адамгъа Жангы Малкъарны жери жылгъа эки кере да тирлик берлигин айта, кеси бу жумуш бла кюреширге сюйгенин билдиреди.

Теплица къурап, анда хар нени да ёсдюреди. Кёгетледен сора да, гюллени тюрлю-тюрлюлерин салып, аланы чакъгъанларына сюйюнюучюдю. Юйде, ишде да адам заманын бошуна оздурмаса, жетишимли болурун, атасы-анасы айтыучусуча, ол да сабийлерине юйретгенлей келеди.

Энди жашлары, къызлары ёсюп, кеслери юйюр къурагъанлары бар эселе да, Рабийгъат алагъа гитчеликлериндеча къайгъыргъанлай турады. «Саулай да жашауум ала ючюн берилгенча кёрюнеди манга. Биз ана эсек, ахыр солууубузгъа дери ол насып бизге берилгенине къудуретге шукур эте, сабийле ючюн жууаплылыгъыбызны да сезгенлей турургъа керекбиз», - дейди.

Биз адам саны аз болгъан халкъгъа санала эсек да, кёпдюле ёхтемленирча затларыбыз. Ала уа таулу ананы нюрюню, берекетини, аны жюрек, къол жылыууну да кючюндендиле. Нек дегенде не уллу адамыбызны да юйретген, чууунундан тутуп, аны миллетине къошхан олду. Хар юйюрге да ана жылыуундан айырылмай турургъа къадар насып берсин!

Трамланы Зухура.
Поделиться: