Замандан артха къалмазгъа итине

Узакъ тау эллерибизни бирине Бызынгыгъа барсанг, жангыртылгъан, омакъ школу узакъдан окъуна кёзге илинеди. Анга РФ-ни КъМР-ни билим бериуюню сыйлы ишчиси Хапаланы Тахир башчылыкъ этеди. Биз анга тюбеп, школну юсюнден ушакъ этгенбиз.  

- Тахир Карашаевич, мектепни тарыхыны юсюнден айтсанг эди?

- Бызынгыны школу 1937 жылда ишленнгенди. Анга биринчи жыллада Герасименко Николай башчылыкъ этип тургъанды. Мында алгъа, тёртюнчю классха дери окъугъандыла, 1957 жылдан башлап жетинчи, ызы бла уа сегизинчи эм онбиринчи классла да ачылгъандыла.

1986 жылда школну баш корпусу ишленнгенди. Ол эки къатлыды. Мектепге 1988 жылдан бери башчылыкъ этеме, усталыгъымы юсюнден айтханда, математикме.    

2006 жылда биз республикалы конкурсда эм иги билим бериу учреждениягъа саналгъанбыз. 2012 жылдан бери мектеп малкъар литератураны мурдорун салгъан Мёчюланы Кязимни атын ёхтем  жюрютеди.     

- Мектепни жангыртылгъаны кёрюнюп турады, аны бла байламлы къаллай ишле бардыргъансыз?  

- 2017 жылда «Эл жерлени тири айнытыу» федерал программагъа къошулуп, мекямгъа тынгылы ремонт этерге онг чыкъгъанды. Болсада анга къаллай бир ахча къоратыллыгъын билгенибизде, аны орунуна жангы, бюгюннгю излемлеге келишген мекям салыргъа келишгенбиз. Ол бир жылны ичине битдирилгенди, къурулуш ишлеге 94 миллион сом чакълы къоратылгъанды. Бюгюнлюкде анда гитче классла окъуйдула, ашхана, библиотека, медицина пункт эм садик да орналадыла.

Аны бла бирге ол кезиуде саулай школгъа да тынгылы ремонт этилгенди. Ол санда юйню башы, тыш къабыргъалары, терезелери, эшиклери, жылытыучу системасы эм башха затлары да жангыртылгъандыла. Алгъаракълада энчи программа бла спорт залгъа да тынгылы ремонт бардырылгъанды. Аны кийиниучю жерлери, хамамлары эм керекли оборудованиясы да бардыла. Уллу къоранчла этген эски котельнаны кетерип, былтыр гитчесин салгъанбыз. Ол школдан тышында Маданият юйню эм межгитни да жылыу бла жалчытады.

- Ненча сабий жюрюйдю, билим бериу къалай барады?

- Мектепде проект бла 270 сабийге жер барды. Бюгюнлюкде биз бир смен бла ишлейбиз. Биринчиден, онбиринчи классха дери жетмиш сабий окъуйду, ол санда чекчилени заставасындан да келедиле. Классда эки эм онбир сабий болгъанла да бардыла. Адам саныны азлыгъы бек жарсытады. Быйыл биринчи классха сегиз адам келгенди, бошагъан а тёртеулен этгенди. Садикге да 3-7 жыллары болгъан сабийледен 40-сы жюрюйдю. Хар жердеча, жылы аш бла жалчытыу сылтаусуз толтурулады.  

Билим бериу программаны эм онгланы юслеринден айтханда, сабийле жангы излемлеге кёре окъурча хар не да барды. Хакъсыз китапла бериледиле, тамата классла кеслеринден гитчелеге да къоядыла. Аланы болжаллары беш жылды. Керекли оборудование бла жалчытылыннганбыз, интерактив къангала эм башха затла да бардыла. Компьютер классыбызгъа он жыл болады. Ол жангы излемлеге келишмесе да, дерсни бардырыргъа жарайды. Экинчи жылда химиядан, биологиядан эм физикадан окъутурча «Точка роста» ара ачар муратыбыз барды.

Коронавирус жайылгъанлы, андан сакъланыу излемлеге аслам эс бурабыз. Къапсыз эм къолланы тазаламай кирирге жарамайды. Сабийле классларында олтурадыла, дерс берирге устаз кеси келеди.  

Эки жыл мындан алгъа эски «ПАЗ» автобусну орунуна «Форд» берилгенди. Ол да районда, республикада эришиулеге барыргъа жараучуду.  

- Къошакъ билим бериу бла уа болум къалайды?

- Школда шахматладан, шашкаладан, волейболдан кружокла эм «Чекчилени жаш шуёхлары» деген клуб ишлейди. Сабийле тюрлю-тюрлю конкурслагъа къатышып, биринчи жерлеге тийишли боладыла. Аскерчилеге къонакъгъа барадала, ала да школну жокъламай къоймайдыла. Кязимни, Къайсынны мюйюшлерин да къурагъанбыз. Алада эски суратланы, ала сау кезиуде хайырланнган аберилени да кёрюрге боллукъду. Арбазда жараула бардырырча тренажёрла жарашдырылгъандыла. Школдан тышында сабийле заманларын керексизге кетермез ючюн, элни спорт залында боксдан кружок ишлейди. Жарауланы кесибизни жашыбыз Чочайланы Расул бардырады. Ары бир жыйырма беш сабий сюйюп жюрюйдю.

- Кадрла жетемидиле?

- Ол жаны бла къайгъы жокъду.

Бусагъатда школда 22 устаз барды, аладан сегизиси билим бериуню сыйлы ишчилеридиле. Чочайланы Нажабат а «КъМР-ни сыйлы устазы» деген атха тийишли болгъанды. Андан сора да, Холамханланы Боташ бла Тамара, Аттоланы Елена, Анатолий, Назир, Зейтун, Тёппеланы Жамал, Чочайланы Борис, Лиза, Екатерина бла Надиля, Рахайланы Исса бла Шамса, Солтанланы Раиса, Ботталаны Люба, Жазыколаны Фатима, Аналаны Зухура бла Лида эм башхала билим бериуню айнытыугъа уллу къыйын салгъанладыла. 

Курданланы Сулейман.
Поделиться: