Амазонканы юсю бла бир кёпюр да нек ишленмегенди?

Амазонка дунияны эм уллу череклеринден бириди, суу хазнаны 18 проценти анга киреди. Алай аны бла байламлы кёп жашырын, ангылашынмагъан зат да барды. Сёз ючюн, аны узунлугъу 6400 километрди, юсю бла бир кёпюр а нек ишленмегенди. Алимлени да сейирге къалдыра, бир-бирде ол артха нек саркъады? Тенгизге къошулгъанда окъуна мингле бла саналгъан километрледе аны тузлулугъун кетереди. Амазонканы кесини энчи ызы да жокъду, ол кёп суугъа юлешинип саркъады, аны кесине да аслам черек къошулады. Жауунла болмагъан кезиуде эм кенг жери 11 километр болады, алай жауунла башланнганлай а бир жагъадан башхасына дери кенглиги 50-80 километрге дери жетеди. Тийресинде батмакълада уа бир башха жерде тюбемеген жаныуарла жашайдыла, битимле ёседиле.

Алгъаракълада уа алимле Амазонканы тюбюнде дагъыда бир черек баргъанын тохташдыргъандыла, анга Рио Хамза деп да атагъандыла. Аны кенглиги 400 километрди, ол да Амазонка баргъан жанына саркъады, алай акъырыныракъ. Сора сууу да тузлуду.

Жылгъа эки кере Амазонкада уллу толкъун кётюрюледи, ол 800 километрге барады, терклиги бир сагъатха 20-27 километрге жетеди, бийиклиги уа 4-6 метр болады. Кеси кёрюннгюнчю жарым сагъатха дери уа тауушу эшитиледи, тереклени тамырларын да сермеп барады. Анга Поророка деген атны бергендиле, португальский тилден кёчюргенде – улугъан толкъун. Ол кезиуге ары эм жигит серфингистле жыйылыргъа кюрешиучюдюле.

Алимле айтханнга кёре, Поророканы хайырындан черекде тенгиз жаныуарла да жашайдыла. Юлгюге, къызгъылдым дельфинле мында тузлу болмагъан суулада кечинирге юйреннгендиле.

Бу эм башха сылтаула бла Амазонканы юсю бла кёпюр ишлеуню магъанасы болмай къалады. Биринчиден, уллу толкъун, экинчиден, суу ызын, кенглигин тюрлендирип турады. Аллай халатны Гондурасда Чолутека сууну юсю бла кёпюрню ишлегенлеринде жибергендиле. Аны къурулушуна аслам ахча да къоратхандыла, суу а бир кесекден ызын тюрлендирип къойгъанды. Сора, кёпюрню ишлер ючюн, жерни теренине дери узун темир буруула орнатыргъа керекди, Амазонканы тюбюнде уа, айтханыбызча, дагъыда Рио Хамза барады, алай эсе уа, буруула жерлеринде турлукъ тюйюлдюле.

Насыпха, анда жашагъан адамла кеслери да кёпюр болурун излемейдиле, ала къайыкъланы хайырланадыла, туристлеге да ол сейирди.