КЪЫЙМАТЛЫ эм МАГЪАНАЛЫ ДА болгъанды

Къулийланы Къайсын атлы Малкъар къырал драма театрны алсанг, анда жаш актёрла жангыртхан труппа эслерча атламла этгенди. Жылны аллындан башлап ахырына дери солуу излемей ишлегендиле ала. Эскилени да къайтара, жангы оюнла, программала салгъандыла. Къараучула А. Айларовну «Африканец»  Т. Джюдженоглуну «Къар юзюлюу», Р. Кунини «Кюлкюлю ахчала», В. Жеребцовну «Тау артында тал жиляйды», Жантууланы Иссаны «Киеулюк» , Б. Нушични «Философияны доктору», Токумаланы Жагъафарны «Бай келин»,  Шекспирни «Отелло»  пьесаларына кёре салыннган оюнлагъа къарагъандыла.

Сабийлеге деп малкъар театр Токумаланы Жагъафарны «Патчахны сокъур къызы», Атмырзаланы Магометни «Тамаша сыбызгъы», Маммеланы Ибрагимни «Шамай къала» пьесаларына кёре оюнла кёргюзтгенди.

Жангы тёлю театрны ишине жангы солуу кийиргенди: алгъаракъда Ахматланы Любаны чыгъармаларына кёре Жаппуланы М. «Акъ сёз акъ умут туудурур» деген оюнун салгъанды. Дагъыда къараучуланы кёллерин театр концертле кётюргендиле. Аланы Атмырзаланы Магомет бла Мызыланы Аубекир къурагъандыла.

Бизни бай репертуарлы театрыбыз кетип бара тургъан жылда кёп жерледе къараучуланы къууандыргъанды. Аны атын махтау бла битеу да Шимал Кавказда айтхандыла.

Башха театрланы ишлери да къол аяздачады. Нальчикни Къырал музыка театрына жюрюгенле И. Штраусну «Чыган барон» , У. Гаджибековну «Аршин мал алан», К. Листовну «Севастополь вальс» оперетталарына, В.Легентовну «Эдит Пиаф» эмда «Улыбка Моны Лизы»  балетине къарагъандыла. Музыка театрда бизни фахмулу жашларыбыз, къызларыбыз – Таукенланы Галина, Наршауланы Шахадат, Гергъокъаланы Халимат, Холамханланы Къайсын, Жуболаны Жамбулат, Жаникаланы Элдар ишлегенлерин ёхтемлик бла айтыргъа боллукъбуз.

М. Горький атлы Орус драмтеатр В. Красногоровну «Премьерадан сора фуршет», А. Цагарелини «Ханума», В.Константиновну бла Б. Рацерни «Имеретиядан келинлик», И.Алифановну «Синьорла, дауурсуз!», Э. Шмиттни «Эки дунияны отели» деген пьесаларына кёре салыннган оюнла бла къууандыргъанды къараучуланы. Сабийлеге деп М. Толстованы «Тогъуз къуйрукълу тюлкюню юсюнден таурух», Л. Устиновну «Бал бёчке» деген пьесаларына кёре оюнла, К. Чуковскийни «Муха-Цокотуха» жомагъына балет салгъанды театр.

«Балкария» къырал фольклор-этнография тепсеу ансамбль бла «Кабардинка» къырал академия тепсеу ансамбльле, Б.Х. Темирканов атлы Къабарты-Малкъар къырал филармонияны симфониялы оркестри  да концерт программаларын кёп кере кёргюзтгендиле.

Художниклени жетишимлеринден айтханда, Сурат искусстволаны А.Л. Ткаченко атлы музейинде Акъкъызланы Сияраны, Герман Паштовну, Хабичланы Кази-Магометни, Акъкъызланы Якубну, Сарбашланы Азнорну, Ольга Иванникованы, Мария Загорскаяны энчи кёрмючлери болгъанды. Дагъыда анда, тёреде болгъаныча, «Кесини ызы» деген сурат алдырыу клубну кёрмючю, жылны кезиулерине жораланнган художестволу кёрмючле баргъандыла. Дагъыда къараучуланы «Нарт эпосну дуниясы», «Дети России-2023», «Дуния сабийлени кёзлери бла», «Юйюр альбом», «Кюз арты», «Отну, окъну, шуёхланы юслеринден …» дегенча кёрмючле къууандыргъандыла. Алай барындан да къыйматлы башха-башха художниклени Хаджиланы Даниял жыйгъан суратлары болгъандыла.

Республикалы миллет музейни иши да тохтамагъанды. Анда, хар жылдача, малкъарлыланы бушуу эм къууанч кюнлерине – кёчгюнчюлюкге бла  жангырыугъа – аталгъан кёрмючле болгъандыла. Аладан бек уллу суратлы, документли, этнография кёрмючге уа «Къабарты-Малкъар. Ёмюрле жолу» деп аталгъан эди. Анда Миллет музейни фондунда тургъан эрттегили суратла бла шагъырей болгъандыла къараучула. Дагъыда музейде тёрели «Кюз арты-2023» атлы кёрмюч баргъанды. Ол республиканы художниклерини бара тургъан жылда этген ишлерин кёргюзтгенди.

Маданият, бютюнда адабият, жаны бла кёп ишле КъМР-ни Т. К. Мальбахов атлы къырал миллет китапханасында, шахарны башха библиотекаларында да баргъандыла. Анда  белгили поэтлени, жазыйчуланы, артистлени, алимлени Додуланы Аскерни,  Гуртуланы Салихни, Моттайланы Светлананы,   Максим Горькийни, Хутуйланы Ханафийни, Омар Хайямны, Расул Гамзатовну, Эдуард Асадовну, Эфендиланы Салихни, Баразбийланы Исмайылны, Ахматланы Ибрагимни, Этезланы Омарны эмда башха сыйлы адамларыбызны туугъан эм эсгериу кюнлерине аталгъан китап кёрмючле, жыйылыула баргъандыла.

Аны бла бирге китапханачыла тарыхда белгиленнген, махтау келтирген кюнлеге да энчи эс бургъандыла. Сёз ючюн, жаш тёлюге Сталинградда, Брест, Ленинград тийрелеринде, уллу къыралыбызны къалайында да баргъан сермешледе бизни жерлешлерибиз этген жигитликледен хапар айтылгъанды.

Битеу къыралгъа белгили инсанларыбызны Улбашланы Мутайны, Къудайланы Мухтарны, Къулийланы Борисни, Таукенланы Галинаны, Болатланы Людмиланы, Курданланы Валерийни, Занкишиланы Хусейни, Рахайланы Анатолийни, Биттирланы Абидатны, Мырзаланы Солтанны, башха белгили адамларыбызны туугъан кюнлерин белгилеу бла эсгериу «Заман» газетде да баргъанды.

Малкъар халкъны политика репрессияланы кезиулеринде ёлгенлеге аталгъан мемориалда уа жаш адамланы туугъан жерни, къыралны, адамны сюерге юйретиу жаны бла кёп ишле баргъандыла. «Жюрегими сабийлеге береме» деген тюбешиу а насийхатчылагъа бла устазлагъа аталгъанды. Аланы жыллары эди бу.

Мечиланы Кязимни окъуулары, Къулийланы Къайсынны окъуулары тёрели халда ётгендиле. «Сёзюбюз артда къайтарылыр…» деген ат бла жаш жазыучула бла тюбешиу болгъанды. «Кеси заманыны белгили инсаны», «Заманла. Болгъан ишле. Адамла» деген ат бла республикагъа къыйынлары тийген адамланы эсгериу жыйылыулагъа келгенди жамауат. Анда «Тутхан ишлерине кертичиле», «Малкъарны тиширыу бети», «Уллу Ата журт урушда таулула», «Малкъарлыланы кийимлери эм халкъ усталыкълары» деген энчи адамлагъа аталгъан «Халкъ фольклорист» (Шахмырзаланы Саид), «Халкъ жырны къалаууру» (Отарланы Омар), «Мамырлыкъ, къууанч сизге, саула!» (Къулийланы Къайсын) эм башха кёрмючле къуралгъандыла.