Тарых

Огъары Малкъарда Мамайланы Тамукну  жашы Хажи-Мурат Уллу Ата журт урушда этген жигитлиги ючюн командующийни  1944 жылда 5 октябрьде къабыл этилген буйругъу бла «За отвагу» майдалгъа тийишли кёрюлгенди.   Алай саугъа иесин  элли жылдан аслам озгъандан сора тапханды. 

Балтиканы тенгиз авиациясыны айтхылыкъ лётчиги Байсолтанланы Юсюпню жашы Алимге быйыл 100 жыл боллукъ эди. Анга Совет Союзну Жигити деген сыйлы ат урушну бек къыйын, аскер саугъала алай кёп берилмеген 1942 жылда 23 октябрьде аталгъанды. Ол а бизни бир жерлибиз, керти да, уллу жигитлик этгенине шагъатлыкъды.

                                                       Уллу Хорламны 74-жыллыгъына

Ата журтун жигитча къоруулай жоюлгъан Таумурзаланы Мажитни жашы Хамит къайда асыралгъанын аны ахлулары билмегендиле. Ол а аланы бютюн бек инжилтгенди. Алай бир жол узакъ Орёл областьдан анасыны аты бла письмо келеди. Ачып окъусала, Хамит жангыдан ёлгенча, жиляу этдиле. «Биз, Лёня Голиков атлы отрядны пионерлери, жашыгъыз Таумурзаланы Хамит 1943 жылда 15 августда ёлгенини  эм Глазунов районну Богородское элинде къарындаш къабырлада асыралгъанын билдиребиз. Аны юсюнден шартла жыя турабыз да,  суратлары, фронтдан келген письмолары сакъланнган эселе, бизге бир жиберсегиз эди»,-деп жазылып эди анда.

                                           Уллу Хорламны 74-жыллыгъына
Бизни къыралны тиширыулары гитлерчи фашизмни ууатыугъа уллу къыйын салгъанлары белгилиди. Аладан миллионнга жууукъ адам Сауутланнган Кючлени сатырларында къуллукъ этгендиле, душманла  бла партизан отрядлада эм аланы тылларында сермешгендиле. Производствода эр кишилени алышындыргъандыла, промышленность сырьё бла жалчытхандыла, жаралылагъа къарагъандыла.

1965 жылда 8-чи майда Огъары Малкъардан таулу тасхачы Мечукаланы Муратны жашы Мурадиннге  Къызыл Жуздузну  ордени берилген эди. Жаш быллай сыйлы саугъагъа не ючюн тийишли болгъаны уа жаланда кёп болмай ачыкъланнганды.

Алгъыннгы Совет Союзда, бизни тийреледе да урушну ачылыгъын сынамагъан  бир юйюр къалгъан болмаз. Къаллай бир жаш адам къайтмай къалгъанды ол кюйсюз къазауатдан деп, сагъыш этиучюме мен, жюрегим къыйналып. Къуру Махийладан окъуна ала онла бла саналадыла. Бизни тукъум а эрттегили болгъанлыкъгъа, алай уллу тюйюлдю. Кеси да Холамдан чыкъгъанды, ары уа урушдан сора киши  да къайтмагъанды…

Керимланы Азрет-Алиге аны таныгъанла «тауну баласы» деучю эдиле. Ол СССР-ни альпинизмден устасы, къаячылыкъ спортдан Къабарты-Малкъарны биринчи чемпиону, альпинизмден республиканы кёп кере чемпиону болгъанды.  Таджикистанда эм бийик тауну тёппесине ёрлегени  ючюн алтын эм  доммакъ майдаллагъа тийишли болгъанды. 1965 жылда   Элбрусну тёппесине ёрлеген атлы къауумгъа таматалыкъ да ол этгенди.  Керим улу «Чегет» канат жолну тау-къутхарыучу службасыны эмда  эсеплеу-къутхарыучу службаны да  башчысы болгъанды.     

Уллу Хорламны - 74-жыллыгъына

Ючгюл письмола. Фронтдан учуп келген къанатлылагъа ушайдыла ала. Къалай ашыгъып, тынгысыз болуп сакълагъандыла аланы хар юйде, хар юйюрде.

Шёндюча эсимдедиле малкъарлыла кёчгюнчюлюкден туугъан жерлерине къайтхан кюнле. Мен, биргеме окъугъан нёгерлерими бир къаууму бла, Жемталада орта школну олсагъатда бошап, бийик билим берген окъуу юйлеге кирирге хазырлана  эдик. Ары дери уа устазларыбыздан, абадан адамладан да: «Таулу къарындашларыбыз кёп да бармай къайтырыкъдыла»,-деп, эшите-эшите тургъанбыз. Жетди ол унутулмазлыкъ 1957 жыл да. Малкъарлыла тыкътыкъма машиналада келе эдиле. Аладан сабийлени жилягъанлары, абаданланы уа къууанчлы ауазлары эшитилгендиле. Къартла уа кёз жашларын тыялмай эдиле.

Ишни сюйген малкъар халкъны жашлары бла къызлары кёчюрюлген жерлеринде, Орта Азияда бла Къазахстанда да, кеслерине айып алмагъандыла, ишлеген коллективлеринде намыслары жюрюгенди. Ала къыйынлыкъда бюгюлмегендиле, кишиликлерин тас этмегендиле.