Тарых

Чочуланы Адамейни жашы Харун 1919 жылда Къарт-Джуртда  туугъанды. Совет Аскерге 1939 жылда чакъырылып, фин къазауатха къатышханды. Андан а зенит-артиллерия аскер училищеге  кирип, аны лейтенант чыны бла бошагъанды. Уллу Ата журт урушну биринчи кюнюнде окъуна  Украинаны жеринде къазауатха киргенди. Анда Юг-Запад фронтну совет аскерлери «Юг» атлы немис-фашист аскерни баш кючлери бла сермеширге керек болгъандыла. Душманны солдатларыны саны  бизникиледен эки кереге, самолётлары  уа 1,5 кереге аслам болгъандыла.

Огъары басханчы Журтубайланы Жюнюс дуниясын жашлай алышханды. Аны эки сабийи болгъанды: къызы Зулейха бла жашы Хажи-Мурат.  Аналары Будайланы Гоша озгъан ёмюрню 30-чу  къыйын жылларында  алагъа аталыкъ-аналыкъ да этерге кюрешгенди.  Аны къыйыны зыраф кетмегенди. Зулейха  1936 жылда Минги таугъа чыкъгъан комсомолчу къауумда болгъанды. Ол аягъын ары басдыргъан биринчи таулу тиширыуду.

Хорламны солдатлары

Хайыркъызланы Алий-Мырзаны жашы Кичибатыр 1918 жылда  Къарачай-Черкесни Огъары Мара элинде кёп сабийли юйюрде туугъанды. Бийик ушагъыулу, адепли жашха къуру тенглери угъай, абаданла да хурмет этгендиле.

Бетин Жантуугъан таба буруп, олтурады жылы келген адам, бата баргъан кюнню ашыра. Акъырын келип, ушагъыулу тиширыу аны инбашына жылы жабыу атады. Сора, бир кесек сюелип, аны сагъышларын бузаргъа болмай, келгенича, тауушсуз кётюрюледи алаша босагъадан.

Быкъы
 Алгъын таулула мал, бичен къошлада, эл арбазлада эм биринчи жерге быкъыны орнатхандыла.  Аны кёп бутакълы  тал, къайын тереклени къабугъун алып, алай этгендиле.

Кёнделенден Диналаны Иссаны жети жашындан алтысы кетген эдиле Уллу Ата журт урушха. Жаланда бек гитчелери Ханапий, жыл саны жетмей, фронтха алынмай къалгъанды. Къарындашла тюрлю-тюрлю сермешлеге къатышып, жигитликлери, батырлыкълары бла да атларын айтдыргъандыла. Артда  мамыр жыллада да, жигер ишлеп, махтау алгъандыла.

Мухаммад файгъамбар, Аллахны саламы анга болсун, сабийлени бек сюйгенини, алагъа сакъ болгъаныны юсюнден хадиследе кёп кере айтылады. Ол балаланы кесиникилеге бла башха тукъумнукъулагъа юлешмегенди, барысын да Аллахуталагъа сюймекликге, ата-аналарына хурмет этерге бирча юйретгенди.

«Российская газета Неделяны» корреспонденти Николай Грищенко, бир жыл Къарачай – Черкесни  Учкулан элинде болуп,  къол бла хазырланнган буруннгулу жаулукъланы кёрюп, тамашагъа къалгъанды.  Аланы уа анга Атайланы Ларисаны  мода театрыны къызлары  сахнада кёргюзтгендиле. Аны юсюнден газетде ол былай жазгъанды:

Венгрияда 1956 жылда болгъан къозгъалыудан бери алтмыш жыл озгъанды. Алай  аны ючюн  Россейге къадалгъанларын энтта да къоймайдыла, кечгинлик  тилерге керексе деп. Эркинликни сюйген венгерли халкъ азат болургъа, кесине кеси оноу этерге сюйгенди, «оруслу ууучлаучула» уа аны жангыдан «концентрациялы социалист лагерьге» зор бла сукъгъандыла дерге кюрешедиле.

Къарачай-Малкъар халкъны бир талай мингжыллыкъ тарыхыны ичинде кеси къурашдыргъан бишлакъланы кёп тюрлюсю барды. Сют промышленностьну инженер-технологу Мисирланы Хасан аланы атларын, жарашдырыр амалларын этнографларыбыз жыйгъан материалладан, адамланы айтханларындан, этгенлеринден тохташдырып алай билдиргенди бизге.